کابینه کماکان "مردانه" دوازدهم با وجود ۵۰ درصد تغییر
۱۳۹۶ مرداد ۱۷, سه‌شنبه
پس از روزها گمانه‌زنی و انتشار خبرهای غیررسمی درباره چینش کابینه دوازدهم، بالاخره فهرست پیشنهادی حسن روحانی برای کابینه جدیدش به مجلس ارائه شد؛ فهرستی که با احتساب تغییر وزیر علوم، نشان از تغییری ۵۰ درصدی در کابینه دوم روحانی دارد.
جای گزینه پیشنهادی برای وزارت علوم در این میان خالی است که به گفته مسعود پزشکیان، نایب رئیس مجلس، "بعدا" توسط دولت اعلام خواهد شد.
بر اساس آئین‌نامه داخلی مجلس، نمایندگان یک هفته برای بررسی برنامه‌های وزیران پیشنهادی در کمیسیون‌های تخصصی فرصت دارند و پس از این بررسی‌ها، مجلس در صحن علنی به بررسی صلاحیت وزیران خواهد پرداخت.
وزیر دهه شصتی
جوان‌ترین وزیر پیشنهادی روحانی آذری جهرمی با ۳۶ سال و مسن‌ترین وزیر نامدار زنگنه با ۶۵ سال است. کابینه ایران ۱۸ وزیر دارد که همه آنها برای آغاز به کار نیازمند رأی اعتماد مجلس هستند.
کابینه پیشنهادی روحانی ۳ سال از دولت اول او جوان‌تر است. میانگین سنی کابینه یازدهم ۳ / ۶۱ سال بود و میانگین سنی فهرست کنونی ۲ / ۵۸ سال است. "پیر" بودن کابینه اول روحانی یکی از موارد انتقاد بسیاری از منتقدان دولت و "جوان‌گرایی" یکی از شعارهای روحانی در جریان کارزار انتخاباتی ریاست جمهوری بود.
غیاب زنان و اهل سنت
فهرست ارائه‌شده به مجلس نشان می‌دهد که تمرکز روحانی در این بین بیشتر بر کسانی بوده که یا سابقه وزارت داشته و یا پیش از این در پست‌های بالای مدیریتی بوده‌اند.
در این میان نامدار زنگنه و حجتی سابقه سه دوره وزارت دارند و آخوندی نیز دو دوره وزیر بوده است. علوی، ظریف، قاضی‌زاده هاشمی، ربیعی ، رحمانی فضلی، بیطرف و سلطانی‌فر هر کدام یک دوره در رأس وزارتخانه‌‌ای بوده‌اند. هفت نفر هم در صورت کسب اعتماد از مجلس اولین دوره وزارت خود را آغاز خواهند کرد. صالحی، شریعتمداری، حاتمی، آوایی، کرباسیان، آذری جهرمی و بطحایی از دسته‌ی اخیرند که پیش‌تر در سمت‌هایی مانند معاونت وزیر و دیگر پست‌های اجرایی و مدیریتی فعالیت داشته‌اند.
هیچ زنی در فهرست پیشنهادی روحانی وجود ندارد. در هفته‌های گذشته اصلاح‌طلبان و فعالان مدنی و حقوق زنان به‌کرات بر مطالبه‌ی حضور زنان در کابینه پای فشرده بودند. در این میان از شهیندخت مولاوردی به عنوان گزینه پیشنهادی وزارت آموزش و پرورش نام برده می‌شد؛ امری که به تحقق نپیوست.
به کانال دویچه وله فارسی در تلگرام بپیوندید
استفاده از وزیران اهل سنت هم از دیگر مطالبات اصلاح‌طلبان و فعالان مدنی بود. در فهرست وزیران پیشنهادی کابینه دوم روحانی نام هیچ وزیری از اهل سنت هم دیده نمی‌شود. از جمله عبدالله نوری، چهره شاخص جریان اصلاحات، هفته گذشته به روحانی توصیه کرده بود، به هنگام هر تصمیمی به بدنه اجتماعی حامی خود فکر کند. وزیر کشور دوران سازندگی و اصلاحات همچنین خواسته بود تا اهل سنت و زنان که از حامیان تعیین‌کننده حسن روحانی در جریان انتخابات بوده‌اند، نادیده گرفته نشوند.
رفتن عضو "هیأت مرگ"
کنار گذاشتن مصطفی پورمحمدی از وزارت دادگستری کابینه دوازدهم می‌تواند در راستای برآورده شدن مطالبه حامیان حسن روحانی، به‌خصوص فعالان حقوق بشری و اصلاح‌طلبان تعبیر شود. پورمحمدی، وزیر دادگستری کنونی و وزیر کشور کابینه اول محمود احمدی‌نژاد بین سال‌های ۸۴ تا ۸۷، عضو گروه ۴ نفره‌ی موسوم به "هیأت مرگ" و نماینده وقت وزارت اطلاعات بود که سرنوشت چندین هزار زندانی سیاسی را در سال ۱۳۶۷ رقم زد. پورمحمدی در فایل صوتی منتشرشده از سوی بیت آیت‌الله منتظری در مرداد ماه ۹۵ یکی از مخاطبان قائم‌مقام وقت آیت‌الله خمینی بود.
اما بعید هم به نظر می‌رسد که جایگزینی پورمحمدی ــ علیرضا آوایی، بتواند خواست فعالان حقوق بشری را متحقق کند. علیرضا آوایی، رئیس کنونی دفتر بازرسی ویژه رئیس جمهور، اکتبر سال ۲۰۱۱ (مهر ۱۳۹۰) به دلیل مسئولیت در "نقض حقوق بشر" در زمان تصدی پست ریاست کل دادگستری استان تهران در سال‌های ۸۴ تا ۹۳ در فهرست تحریم‌های اتحادیه اروپا قرار گرفت.
بیشتر بخوانید: شنبه تحلیف، دوشنبه تلطیف؛ هشتگ دولت دوازدهم در شبکه‌ها
عبدالرضا رحمانی فضلی نیز که عملکردش در وزارت کشور مورد انتقاد شدید اصلاح‌طلبان و حتی برخی اصول‌گرایان بود، کماکان در فهرست کابینه جدید روحانی خودنمایی می‌کند. حتی غلامعلی جعفرزاده، نماینده اصول‌گرای میانه‌رو مجلس، با اشاره به "ابهامات" در مورد گزینه روحانی برای وزارت کشور گفته است: «اوضاع رحمانی فضلی با توجه به این ابهامات جالب نیست».
احتمال حضور سه "اصلاح‌طلب"
رسانه‌های ایران از محمود حجتی به عنوان تنها اصلاح‌طلب رسمی دولت یازدهم نام می‌برند. حال علاوه بر حجتی، حبیب‌الله بیطرف، وزیر نیروی دولت اصلاحات نیز برای تصدی این وزارتخانه به مجلس معرفی شده و تعداد وزیران اصلاح‌طلب را به دو نفر افزایش داده است. برخی تحلیل‌گران احتمال معرفی یک اصلاح‌طلب دیگر برای قرار گرفتن در رأس وزارت علوم را نیز منتفی نمی‌دانند. در آن صورت شمار رسمی اصلاح‌طلبان در کابینه دوازدهم به ۳ نفر خواهد رسید.
بسیاری از تحلیل‌گران و به‌خصوص کارشناسان اقتصادی، غیبت علی طیب‌نیا، وزیر اقتصاد و "شاگرد اول کابینه یازدهم" در دولت دوم روحانی را نیز ضایعه‌ای برای اقتصاد ایران می‌دانند. پیش از این از محمد نهاوندیان، رئیس دفتر رئیس جمهور، به عنوان جایگزین طیب‌نیا سخن می‌رفت. اما در آخرین ساعات مسعود کرباسیان به عنوان گزینه دولت برای وزارت اقتصاد مطرح شد. برخی نمایندگان شانس نهاوندیان برای گرفتن رأی اعتماد در مجلس را اندک توصیف کرده بودند.
ابقای جهانگیری
به گزارش رسانه‌های داخلی، حسن روحانی همچنین طی حکمی جداگانه، اسحاق جهانگیری را در مقام معاون اول خود ابقا کرده است. آخرین خبرها در حوزه معاونت‌ها هم حاکی از آن است که محمود واعظی، وزیر ارتباطات در کابینه یازدهم، رئیس دفتر رئیس جمهور خواهد بود. محمدباقر نوبخت، در همان سمت معاونت رئیس جمهوری و رئیس سازمان برنامه و بودجه باقی خواهد ماند و ولی‌الله سیف نیز ریاست کل بانک مرکزی را کماکان برعهده خواهد داشت.
از رضا صالحی امیری و علی اصغر مونسان به عنوان مهم‌ترین گزینه‌های حضور در سازمان میراث فرهنگی، گردشگری و صنایع دستی نام برده می‌شود. مرتضی بانک نیز قرار است به ریاست سازمان هلال احمر منصوب شود. از سوی دیگر، عیسی کلانتری در سمت معاون رئیس جمهوری جایگزین معصومه ابتکار در سازمان حفاظت از محیط زیست خواهد شد.
معصومه ابتکار در این میان به معاونت زنان و خانواده ریاست جمهوری می‌رود و گفته می‌شود که شهیندخت مولاوردی به‌عنوان دستیار رئیس جمهور در امور حقوق شهروندی جایگزین الهام امین‌زاده خواهد شد.
بیشتر بخوانید: موانع "غیرقابل مذاکره" حضور وزیران زن در کابینه دوازدهم
نگاهی گذرا به گزینه‌های پیشنهادی روحانی روشن می‌کند که او ۸ وزیر جدید برای وزارتخانه‌های آموزش و پرورش، ارتباطات، اقتصاد، دادگستری، دفاع، صنعت، فرهنگ و ارشد اسلامی و نیرو معرفی کرده و می‌خواهد ۹ وزیر را در سمت‌های پیشین خود ابقا کند.
فهرست پیشنهادی وزیران
۱− محمد بطحایی ۵۴ ساله در حال حاضر معاون پشتیبانی و توسعه مدیریت وزارت آموزش و پرورش، در صورت کسب اعتماد مجلس، جایگزین فخرالدین احمدی آشتیانی در رأس این وزارتخانه خواهد شد.
۲− محمدجواد آذری جهرمی ۳۶ ساله، گزینه پیشنهادی برای وزارت ارتباطات و فناوری اطلاعات است. آذری جهرمی جوان‌ترین وزیر پیشنهادی روحانی، معاون وزیر ارتباطات است که در صورت رأی اعتماد مجلس جایگزین محمود واعظی می‌شود.
۳− محمود علوی ۶۳ ساله نیز با موافقت مجلس در سمت پیشین خود در رأس وزارت اطلاعات ابقا خواهد شد.
۴− مسعود کرباسیان، معاون ۶۱ ساله‌ی وزیر اقتصاد و رئیس کل گمرک ایران، به عنوان گزینه روحانی برای وزارت امور اقتصاد و دارایی معرفی شده است. او قرار است جایگزین علی طیب‌نیا شود.
۵− محمدجواد ظریف، وزیر خارجه ۵۸ ساله دولت یازدهم نیز قرار است در سمت خود ابقا شود.
۶− حسن قاضی‌زاده هاشمی، وزیر ۵۸ ساله بهداشت، درمان و آموزش پزشکی دولت اول روحانی، قرار است در دولت دوم او هم در سمت خود باقی بماند.
۷− علی ربیعی، وزیر تعاون، کار و رفاه اجتماعی ۶۲ ساله هم در انتظار رأی اعتماد مجلس برای حضور مجدد در دولت دوازدهم خواهد بود.
۸− محمود حجتی ۶۲ ساله هم قرار است در رأس وزارت جهاد کشاورزی دولت دوازدهم ابقا شود.
۹− علیرضا آوایی ۶۱ ساله، رئیس دفتر بازرسی ویژه رئیس جمهور و رئیس کل سابق دادگستری استان تهران، گزینه مورد توافق رؤسای قوه مجریه و قضائیه برای احراز پست وزارت دادگستری و جایگزینی مصطفی پورمحمدی است.
۱۰− امیر حاتمی، جانشین ۵۱ ساله وزیر دفاع نیز، وزیر پیشنهادی روحانی برای وزارت دفاع، پشتیبانی و نیروهای مسلح است که قرار است جایگزین حسین دهقان در کابینه دوازدهم شود.
۱۱− عباس آخوندی ۶۰ ساله هم منتظر رأی اعتماد مجلس برای ابقا در پست وزارت راه و شهرسازی است.
۱۲− محمد شریعتمداری، معاون اجرایی رئیس جمهور نیز قرار است در صورت موافقت مجلس جای محمدرضا نعمت‌زاده ۷۲ ساله را در وزارت صنعت، معدن و تجارت بگیرد.
۱۳− هنوز جایگزینی پیشنهادی برای محمد فرهادی، وزیر علوم، تحقیقات و فناوری از سوی روحانی به مجلس معرفی نشده است. این در حالی است که پیش از این علی خاکی صدیق، رئیس دانشگاه خواجه نصیر، اعلام کرده بود که معرفی او به عنوان گزینه پیشنهادی وزارت علوم قطعی شده است.
۱۴− عباس صالحی ۵۴ ساله که در پست معاونت فرهنگی وزارت ارشاد مشغول فعالیت است، با کسب اعتماد مجلس جای وزیر فرهنگ و ارشاد اسلامی کنونی رضا صالحی امیری را خواهد گرفت.
۱۵− عبدالرضا رحمانی فضلی، وزیر کشور ۵۸ ساله دولت یازدهم نیز باید برای یک دوره دیگر وزارت از سد مجلس بگذرد.
۱۶− بیژن نامدار زنگنه، وزیر ۶۵ ساله‌ی نفت هم از ماندنی‌های دولت دوم روحانی در صورت رأی اعتماد مجلس خواهد بود.
۱۷− حبیب‌الله بیطرف ۶۱ ساله، وزیر اسبق نیرو و معاون امور مهندسی، پژوهش و فناوری وزارت نفت نیز گزینه حسن روحانی برای وزارت نیرو و جایگزینی حمید چیت‌چیان است.
۱۸− مسعود سلطانی‌فر ۵۸ ساله هم قرار است با کسب اعتماد مجلس در سمت خود به عنوان وزیر ورزش و جوانان در دولت دوازدهم ابقا شود.