چه کسی آوار پلاسکو را از سر کارگران برمی‌دارد؟
۱۳۹۵ بهمن ۵, سه‌شنبه
رقم‌ها دقیق نیست؛ بین سه تا چهار هزار کارگر در ساختمان ۱۷ طبقه پلاسکو مشغول به کار بوده‌اند. تعداد دقیق واحدهای این ساختمان هم مشخص نیست؛ رقم‌ها از ۴۶۰ تا ۵۶۰ واحد متغیر است. ظاهرا بیشتر واحدها عمده‌فروشی پوشاک بوده و بقیه مغازه و کارگاه. ۴ واحد اداری و تعدادی هم انبار در آنجا وجود داشته است.
مشخص نیست چه تعداد از این سه تا چهار هزار کارگر بیمه بوده‌اند اما شنیده‌ها و نوشته‌ها می‌گویند اکثرشان بیمه نبوده‌اند. روزنامه "شهروند" در گزارشی با چند تن از این کارگران صحبت کرده است. به نوشته این روزنامه، هرکدام از مغازه‌های پلاسکو دو تا سه کارگر داشتند که به عنوان توزیع‌کننده و فروشنده آنجا کار می‌کردند. این البته فقط مختص مغازه‌هاست و آمار دقیقی از کارگرانی که در کارگاه‌ها کار می‌کردند در دست نیست.
یکی از کسانی که به عنوان فروشنده در پلاسکو کار می‌کرده به "شهروند" گفته است: «کف حقوق کارگران در پلاسکو، یک میلیون و ٢٠٠ هزار تومان بود، اما مثل این که بیمه فقط ٨٠٠ هزار تومان می‌دهد، آن هم سه ماه.»
مرد دیگری در تایید حرف‌های او می‌گوید: «من خودم بیمه هستم. یک میلیون و ۵۰۰ هزار تومان حقوق می‌گرفتم اما حالا به ما گفته‌اند ٨١٢ هزار تومان، یعنی کف حقوق کارگر را به ما می‌دهند. این بیمه هم برای سه ماه است، بعدش را نمی‌دانیم.»
این در حالی است که کارفرماها هم برای بیمه بیکاری تقاضا داده‌اند زیرا اکثرا ورشکسته شده‌اند.
بیشتر بخوانید: ششمین روز فاجعه پلاسکو؛ پایان ۷۰درصد آواربرداری
یکی از کسانی که در طبقه هشتم ساختمان پلاسکو مغازه فروش لباس داشت به دویچه‌وله می‌گوید که بیشترین خسارت را در این فاجعه کارگران دیدند. این جوان ۳۵ ساله می‌گوید: «مغازه ما در حقیقت یک نمایشگاه بود و انبار ما جای دیگری بود. برای همین هم ما خیلی خسارت ندیدیم. مغازه‌دارها و تولیدی‌ها هم اکثرا جاهای دیگر انبار و مغازه داشتند و دستشان به دهنشان می‌رسد. اما کارگران بیکار شدند و چون اکثرا هم بیمه نیستند معلوم نیست وضعیتشان چگونه خواهد شد.»
یکی دیگر از کارگران پلاسکو که با "شهروند" صحبت کرده گفته است: «خیلی از کارفرماها کارگران را بیمه نمی‌کنند چون می‌ترسند از آنها شکایت کنند، همین هم شده تا خیلی از کارگران پلاسکو بیمه نداشته باشند.»
وزیر کار اما دستور داده که کارگران مشمول قانون کار و تامین اجتماعی که در ساختمان پلاسکو شاغل بودند، در سریع‌ترین زمان ممکن تحت پوشش و حمایت مقرری بیمه بیکاری قرار بگیرند.
یک مقام مسئول در وزارت کار هم گفته است: «در صورتی که سابقه کارگران بیمه شده ساختمان پلاسکو حتی از ۶ ماه هم کمتر باشد مطابق کارگران دارای ۶ ماه سابقه، از مزایای دریافت مقرری بیمه بیکاری استفاده خواهند کرد.»
مدیرکل تعاون، کار و رفاه اجتماعی استان تهران گفته است که تا کنون ۵۳۳ نفر از کسبه و کارگران ساختمان پلاسکو برای ثبت نام دریافت مقرری بیمه بیکاری به اداره کار جنوب غرب تهران مراجعه کرده‌اند.
رقم حقوق بیکاری معادل ۸۰ درصد آخرین حقوق کارگران است که به گفته سازمان تامین اجتماعی، این حقوق به بازماندگان به صورت مادام العمر پرداخت می‌شود. البته این تنها به بیمه شدگان تامین اجتماعی اختصاص دارد.
فراخوان برای استخدام کارگران پلاسکو
چند روز پس از حادثه پلاسکو در شبکه‌های اجتماعی و نیز بر در و دیوار پاساژها و مغازه‌های خیابان جمهوری در تهران فراخوانی منتشر شد که از کارگران پلاسکو دعوت به همکاری می‌کرد.
پاساژ کویتی‌ها یکی از این پاساژهاست که کسبه آن اعلام کرده‌اند حاضرند کارگران بیکارشده پلاسکو را به کار بگیرند. کارگران پلاسکو اما به این آگهی‌ها اعتماد ندارند. یکی از آنها به "شهروند" گفته است: «ما هم این چیزها را شنیدیم، اما مگر می‌شود؟ خود کویتی‌ها هم مشکل دارند، مغازه‌هایشان پر است.»
و یکی دیگر بدبینانه‌تر پاسخ داده است: «خیلی نباید اینها را جدی گرفت، احتمالا اینها هم به خاطر آن وام ٣٠٠میلیون تومانی می‌خواهند کارگر پلاسکو بگیرند، چون گفته‌اند برای هر یک کارگر، ٣٠٠میلیون تومان وام می‌دهند، سه تا استخدام کنند، ٩٠٠میلیون تومان گیرشان می‌آید، همین هم شده تا برخی سوءاستفاده کنند.»
بیشتر بخوانید: در جلسه کمیته دولت درباره پلاسکو چه گذشت؟
مدیرعامل سازمان تامین اجتماعی اعلام کرده که در هماهنگی با بانک رفاه کارگران قرار شده تسهیلاتی به کارگاه‌هایی که کارگران بیکار شده را بپذیرند پرداخت شود.
وزارت کار نیز با دادن وعده بازگشت به کار اعلام کرده که همه کارگران بیکار شده در این حادثه در اولویت اشتغال قرار می‌گیرند.
مغازه‌دار ۳۵ ساله پلاسکو به دویچه‌وله می‌گوید: «اگر تمام پاساژهای دور و اطراف هم کارگران پلاسکو را استخدام کنند از پس حداقل سه هزار کارگر بیکار شده بر نمی‌آیند.»
پلاسکو؛ یک کلونی به هم پیوسته از واحدهای کوچک
یکی از اعضای کارگری شورای عالی کار درباره پلاسکو به ایلنا گفته است: «ساختمان پلاسکو با همه بزرگی ابعادش، یک کلونی به هم پیوسته از واحدهای صنفی کوچکی بود که از ۱۵ سال پیش بازرسان سازمان تامین اجتماعی تنها به شرط در دست داشتن شکایت کارگر حق ورود به آن را داشتند.»
او کارگاه‌های موجود در پلاسکو را به جزیره‌های سرگردان و جدا افتاده‌ای تشبیه کرده که "مشخص نیست متولی بحث ایمنی در آنها چه نهادی است و چه زمانی قرار است از وقوع حوادث اینچنینی در آن جلوگیری شود".
این عضو شورای عالی کار البته بیشتر تقصیر را متوجه مقرراتی دانسته که به گفته او باعث شده "به نام حمایت از تولید و کمک به گردش چرخ اقتصاد، اجازه حضور در کارگاه‌های کوچک از بازرسان کار و تامین اجتماعی سلب شود".
بیشتر بخوانید: بنیاد مستضعفان و شهرداری تهران، "متهمان اصلی" حادثه پلاسکو
عضو هیأت مدیره کانون عالی شوراهای اسلامی کار هم در این باره به ایلنا گفته است: «جدا از کوتاهی مسئولان شهری در الزام کاسبان مستقر در ساختمان پلاسکو به رعایت اصول ایمنی، اکنون سالهاست که بازرسان سازمان تامین اجتماعی و ادارات کار نمی‌توانند به اختیار خود برای سرکشی از کارگاه‌های کوچک اقدام کنند.»
مغازه‌دار ساختمان پلاسکو درباره شرایط ایمنی این ساختمان به دویچه‌وله می‌گوید که سیستم گرمایشی این ساختمان با گازوئیل تامین می‌شد و بسیار اتفاق می‌افتاد که شوفاژها قطع می‌شدند و واحدها برای گرما از کپسول گاز یا گاز پیک‌نیک استفاده می‌کردند.
او می‌گوید که ساختمان ایمن نبود، سنسورهای دود و آتش فعال نبودند، کپسول‌‌های آتش‌نشانی به اندازه کافی نبود. با همه اینها این مغازه‌دار تاکید می‌کند: «در این ۱۰ سال که در پلاسکو مغازه داشتم، هیچ گاه حتی یک اخطار هم برای بازسازی یا تخلیه از هیچ ارگانی دریافت نکردم. اگر هم اخطاری داده‌اند به مالک ساختمان که بنیاد مستضعفان بوده داده‌اند. ما چیزی دریافت نکردیم.»
این فرد در عین حال تاکید می‌کند که پس از شروع آتش در طبقه دوازدهم نیروهای آتش‌نشانی فورا در محل حاضر شدند اما امکانات آنها کافی نبود، نردبان‌هایشان تا طبقه دوازدهم نمی‌رسید و به همین دلیل نتوانستند آتش را مهار کنند.
واگذاری محلی برای شروع کار کارگاه‌ها
مسئولان و مدیرانی که به نحوی در حادثه پلاسکو مسئولیت دارند اعلام کرده‌اند که سیاست کلی در کنار پرداخت بیمه بیکاری، بازگشتن هرچه سریعتر کارگران و کارفرمایان بر سر کار است.
مدیر کل تعاون، کار و رفاه اجتماعی استان تهران تاکید کرده که اولویت این وزارت‌خانه به کارگیری کارگران پلاسکو در محل خواهد بود و گفته قرار است به زودی مکانی به استقرار کارگاه‌های ساختمان پلاسکو اختصاص یابد. او گفته است: «در این رابطه جلساتی در استانداری تشکیل شده است تا کسبه پلاسکو هر چه سریعتر در مکان‌های جدید مستقر شوند.»
بیشتر بخوانید: پلاسکو؛ نمونه بی‌بها بودن مقررات و جان مردم
به گفته او شهرداری قرار است محلی را برای اسکان این واحدها در نظر بگیرد.
وزیر کار نیز وعده داده که به دارندگان کارگاه‌های تولیدی وام ۱۰۰ میلیون تومانی با بهره ۴ درصد داده می‌شود. ربیعی گفته است که با استانداری صحبت شده تا محلی را در تهران برای مرکز تولید موقت آماده کنند.
مغازه‌داران اما هنوز خبری در این باره نشنیده‌اند. کارگران هم خود را ویران‌تر از آن می‌بینند که بتوانند به این امیدها دل ببندند.
یکی از کارگران در مصاحبه‌ای گفته بود: «آنها که زیر آوار ماندند خوشبختند، آوار اصلی بر سر ما فرود آمده که شب عید بیکار و بی‌پول و بی‌آینده شدیم.»