پشت پرده اقدام "انسان‌دوستانه" الجزایر
۱۳۹۰ شهریور ۹, چهارشنبه
مخالفان معمر قدافی خشمگین هستند، جامعه جهانی حیرت‌زده. الجزایر به همسر دیکتاتور فراری لیبی، معمر قذافی، اجازه ورود داده است. همسر قذافی همراه دو تن از پسرانش هانیبال و محمد، عایشه تنها دخترش و از قرار معلوم چند نوه به الجزایر فرار کرده است.
مناسبات پیچیده دو همسایه نفت‌خیز شمال آفریقا
مخالفان لیبی خواستار استرداد اعضای خانواده معمر قذافی شدند تا آنها را به گفته خود در دادگاه محاکمه کنند. الجزیره این درخواست را نپذیرفته است و می‌گوید، دلیل پناه دادن به اعضای خانواده قذافی در نظر گرفتن معیارهای انسان‌دوستانه است. به جز این جمله تا کنون توضیح بیشتری داده نشده است. محل اقامت خانواده قذافی هم مشخص نیست.
این اقدام الجزایر مناسبات نه چندان دوستانه دو کشور همسایه را پیچید‌ه‌تر کرده است. الجزایر از معدود کشورهایی است که هنوز شورای انتقالی ملی لیبی را به رسمیت نشناخته است. به عبارت دیگر، حکومت این کشور یکی از آخرین دوستان دیکتاتور فراری لیبی است.
پرتال اینترنتی اشپیگل حتی در گزارشی خاطر نشان کرده، که شواهد جدی مبنی بر حمایت نظامی الجزایر از حکومت قذافی در دست است. از قرار الجزایر تا چند هفته پیش سلاح و مزدور برای قذافی ارسال می‌کرده است.
در هر حال توضیح اقدام "انسان‌دوستانه" الجزایر در پناه دادن به خانواده معمر قذافی که نقش‌های کلیدی در حکومت دیکتاتوری لیبی داشتند، چندان آسان نیست. تردیدی وجود ندارد که رژیم قذافی پس از ۴۲ سال به پایان رسیده است. قذافی در نبرد شکست خورده و فراری است. سیاست خارجی شورای انتقالی ملی لیبی نیز بی‌تردید غیر از آن چیزی خواهد بود که تا کنون بوده است.
پیام دیکتاتور الجزایر برای مخالفان داخلی خود
اقدام الجزایر بیش از آنکه به سیاست خارجی این کشور بازگردد ریشه در شرایط داخلی الجزایر دارد. عبدالعزیز بوتفلیقه، رئیس‌جمهور الجزایر که خود دیکتاتوری ارتشی است با این اقدام برای مخالفان خود در کشور روشن می‌کند که علاقه‌مند‌ی به مخالفان انقلابی لیبی، خوش‌آیند حکومت نیست.
الجزایر از جمله کشورهایی است که با وجود بهار عربی در شمال آفریقا و کشورهای عربی به شیوه شگفت‌آنگیزی آرام مانده است. البته آغاز سال میلادی جاری خیابان‌های این کشور هم شاهد تظاهرات‌های مردمی بودند. انقلاب تونس الهام‌بخش معترضان الجزایری بود که مشکلات مشابه مردم تونس دارند: بیکاری جوانان، رشوه‌خواری و ساختار سیاسی فرسوده.
گردهم‌آیی مخالفان رئیس‌جمهور به سرعت با گاز اشک‌آور و باتوم متفرق شد. البته عبدالعزیز بوتفلیقه پذیرفت شرایط اضطراری را در کشور آن‌هم پس از ۱۹ سال لغو کند. اما این اقدام هیچ تغییر محسوسی ایجاد نکرد. برگزاری تظاهرات همچنان ممنوع است و هراقدامی برای برگزاری تجمعات با واکنش شدید حکومت مواجه خواهد شد.
خاطره تلخ کشتارهای دسته‌جمعی در جنگ‌داخلی الجزایر
از سوی دیگر ابعاد تظاهرات‌های مردمی الجزایر شاید هرگز به آنچه در تونس، مصر یا لیبی رخ داد، نرسد.
خاطره جنگ داخلی که بدترین فاز آن از سال ۱۹۹۲ تا سال ۱۹۹۹ میلادی طول کشید و ۱۰۰ هزار نفر قربانی گرفت هنوز در ذهن مردم بیدار است.
دلیل آغاز جنگ داخلی لغو انتخابات سال ۱۹۹۱ بود که یک گروه اسلامگرا خود را پیروز آن می‌خواند.یک سال بعد ارتش قدرت را در دست گرفت و سال ۱۹۹۹، عبدالعزیز بوتفلیقه با حمایت ارتش، پیروز انتخابات ریاست جمهوری شد.
خاطره کشتارهای دسته‌جمعی هنوز در خاطر مردم الجزایر زنده است. خاطره آنچه هموطن با هموطن کرد. نگرانی از تکرار چنین خاطر‌ه‌ای مانعی بزرگ در شعله‌ور شدن اعتراضات مردمی قلمداد می‌شود.
جرقه‌ی برای شعله‌ور شدن اعتراضات؟
البته حکومت عبدالعزیز بوتفلیقه که در پول نفت غوطه می‌خورد نیز برنامه‌های اجتماعی تازه‌ای را آغاز کرده است که می‌تواند نارضایتی مردم را تا حدی برطرف کنند. اشتغال‌زایی، پرداخت وام‌های کم‌بهره و طرح‌های ساخت مسکن از جمله این برنامه‌هستند.
جای تردید نیست که تغییرات سیاسی کشورهای شمال آفریقا و کشورهای عربی بر وضعیت داخلی الجزایر نیز تأثیرگذار خواهد بود. عبدالعزیز بوتفلیقه، رئیس‌جمهور دیکتاتور الجزایر هرچقدر هم که جای خود را محکم بداند، نمی‌تواند سرنوشت بن‌علی، مبارک یا قذافی را نادیده بگیرد. پناه دادن به خانواده دیکتاتور لیبی می‌تواند بهانه‌ای برای شعله‌ور شدن اعتراضات مردمی در الجزایر باشد؛ هر چند که تا کنون هیچ‌صدای مخالفتی شنیده نشده است.