پاکستان، دوری از آمریکا و نزدیکی به چین و طالبان
۱۳۹۰ آذر ۲۱, دوشنبه
از اواخر نوامبر، یعنی از هنگام حمله هواپیماهای بدون سرنشین ناتو به دو پست مرزی پاکستان که منجر به کشته شدن ۲۴ سرباز پاکستانی شد، مناسبات آمریکا و پاکستان رو به تیرگی بی‌سابقه‌ای گذاشت. مناسباتی که پیش از آن با قتل اسامه بن‌لادن در ابیت آباد و حملات هواپیماهای بدون سرنشین به نیروهای طالبان و القاعده در غرب پاکستان به شدت شکننده شده بود. این حملات همواره از میان مردم غیرنظامی نیز قربانیانی گرفته است.
اگرچه آمریکا و ناتو مراتب تاسف خود را از کشته شدن ۲۴ سرباز پاکستانی اعلام کردند، اما فرماندهان ارشد پاکستان و دولت این کشور می‌گویند اطمینان دارند که این حمله از پیش برنامه ریزی شده بود. پاکستان قصد دارد از این پس به هر پهپاد آمریکایی شلیک کند. اشفق پرویز کیانی، فرمانده کل ارتش پاکستان رسما اجازه داده است هر هواپیمایی که بدون اجازه وارد حریم هوایی پاکستان شود را بلافاصله بزنند. هفته گذشته اعلام شد که پاکستان قصد دارد مرز خود با افغانستان را به سیستم دفاع موشکی ضدهوائی نیز مجهز کند.
جلوگیری از ارسال کمک برای ناتو
بنا به گزارش اشپیگل آنلاین پاکستان راه‌‌های رسیدن امکانات به نیروهای ناتو را بسته‌است. حدود ۲ هزار صندوق و ۱۲۰۰ خودروی نظامی ناتو هم اکنون در بندر کراچی متوقف مانده‌اند. برای فرود هواپیماهای جدید به منظور نقل و انتقال این محموله‌ها تقریبا جایی وجود ندارد. در مرز افغانستان نیز کامیون‌ها صف بسته‌اند و قادر به ادامه حرکت نیستند.
یوسف‌رضا گیلانی، نخست وزیر پاکستان گفته است که جلوگیری از رسیدن امکانات به نیروهای موتلفه احتمالا هفته‌ها به درازا خواهد کشید. او اضافه کرده است که میان کشورش و آمریکا، علیرغم همکاری متقابل، عدم اعتماد حاکم است. به گفته گیلانی این همکاری در مبارزه با ترور تاثیر مخربی می‌گذارد و برای برقراری مجدد مناسبات دو کشور باید کار زیاد صورت گیرد.
مارتین دمپسی، فرمانده نیروهای آمریکا از این مناسبات به عنوان یک "هرج و مرج" نام برده است.
اتحاد اجباری
پاکستان در گذشته نیز بارها مواضعی ضدآمریکایی گرفت، اما از گرفتن میلیاردها دلار کمک از ایالات متحده نیز چشم‌پوشی نکرد. حالا یکی از فرماندهان ارشد پاکستان می‌گوید اگرچه کمک‌های آمریکا زیادند، ولی زیان‌هایی که از آن می‌رسد بیشتر است. «اگر صادق باشیم باید بگوییم به راحتی می‌توانیم از این کمک‌ها صرفه‌نظر کنیم.»
این فرمانده نظامی اضافه کرده است که «نباید فراموش کرد که اتحاد با آمریکا تنها یک اتحاد مقعطعی بوده و جرج بوش، رئیس جمهوری پیشین آمریکا پاکستان را به این همکاری مجبور کرده بود. این اتحاد داوطلبانه نبوده و نیست و حالا زمان آن رسیده است که بگوییم: بای بای آمریکا»
عدم شرکت پاکستان به عنوان یکی از مهمترین همسایگان در کنفرانس افغانستان در بن نیز، در راستای همین سیاست بود. هم‌چنین از آمریکا خواسته شد تا یازده دسامبر پایگاه هواپیماهای بدون سرنشین خود در "شمسی" در استان بلوچستان پاکستان را تخلیه کند. به گفته یکی از فرماندهان ارتش پاکستان، این پایگاه اکنون کاملا در اختیار نیروهای پاکستان است. به گفته مقام‌های پاکستانی ۷۰ آمریکایی مستقر در این پایگاه از اعضای "سیا" بودند.
بلوک پاکستان، طالبان، چین!
این همه در شرایطی اتفاق می‌افتد که حکومت پاکستان خواستار گفت وگو با طالبان است. ژنرال اطهار عباس سخنگوی ارتش پاکستان گفته است «به نفع ماست همزمان با رفتن نیروهای غربی از افغانستان، صلح را در کشورمان تضمین کنیم.» از نظر نظامیان پاکستان، امنیت در صورت دوستی با طالبان تامین می‌شود.
از یازده سپتامبر و حمله به برج‌ها دوقلوی نیویورک تا کنون ۳۰ هزار پاکستانی در عملیات "ترور و ضدترور" کشته شده‌اند. با این حال از نظر رژيم پاکستان راهی جز کنار آمدن با شورشیان طالبان وجود ندارد. بخشی از ارتش پاکستان نیز روابط نزدیکی با طالبان دارد.
مولوی فقیر محمد، یک فرمانده طالبان در پاکستان تایید کرده است که برخی از فرماندهان طالبان هنوز حاضر به مذاکره نیستند. ولی این در عین حال نشان می‌‌دهد که نیروهای تندرو نیز در میان خود دچار چند دستگی هستند و صلحی واقعی حتی در صورت توافق با حکومت پاکستان به وجود نخواهد آمد.
پاکستان تاریخ مناسباتی را یادآوری می‌کند که زمان استقرار نیروهای شوروی سابق با غرب وجود داشت. به محض خروج شوروی ، غرب به‌سرعت همه چیز را در منطقه به حال خود رها کرد. حالا هم این باور وجود دارد که به وعده‌های نیروهای ائتلافی مبنی بر ادامه کمک‌ها پس از سال ۲۰۱۴، یعنی زمان خروج کامل این نیروها از افغانستان نمی‌شود اعتماد کرد.
به همین دلیل نیز اسلام‌آباد نه تنها تلاش می‌کند مناسبات خود با چین را گسترش دهد، بلکه این تلاش را به رخ نیز می‌کشد. چین نیز در مقابل از تحسین پاکستان در «مبارزه با ترور» کوتاهی نمی‌کند. پکن در حال ساختن بندری در جنوب پاکستان است و در مقابل راه ورود به اقیانوس هند را برای خود تضمین می‌کند.
چین هم‌چنین کشتی‌های جنگی و اسلحه به پاکستان می‌فروشد و کارشناسان آن با کمک مهندسان پاکستانی در حال ساختن یک جت جنگنده‌اند.
در مقابل نزدیکی پاکستان به چین و طالبان، هند که به شدت نگران این تحرکات است، دست دوستی به سوی کابل دراز کرده و می‌خواهد همکاری‌های گسترده‌تری با این کشور داشته باشد. چیزی که پاکستان بیش از هرچیز از آن بیم دارد: منگنه شدن میان اتحاد افغانستان و هند!
NK/JT