واکنش رئیس بانک مرکزی به عبور دلار از مرز پنج هزار تومان
۱۳۹۷ فروردین ۸, چهارشنبه
رئیس کل بانک مرکزی جمهوری اسلامی در یادداشتی که در کانال تلگرامی خود منتشر کرد به تشریح دیدگاهش درباره علت گذشتن بهای هر دلار آمریکا از مرز پنج هزار تومان پرداخت.
خبرگزاری دولتی ایرنا در نخستین روز کاری سال جدید (دوشنبه ۶ فروردین/ ۲۶ مارس) گزارش داد بهای هر دلار آمریکا در بازار آزاد به حدود ۵۰۵۰ تومان رسیده و رکوردی تازه به ثبت رسانده است.
به کانال دویچه وله فارسی در تلگرام بپیوندید
ولی‌الله سیف دو روز بعد در واکنش به جهش قیمت ارزهای معتبر در بازار آزاد ایران نوشت: «بازار ارز یکی از پیچیده‌ترین بازارها است و ابعاد عرضه و تقاضا به شدت به عامل انتظارات حساس می‌باشند و همین امر این بازار را به یکی از پویاترین بازارهای دارایی مبدل کرده است.»
او می‌گوید تحولات مختلف این قابلیت را دارند که "از کانال انتظارات" به سرعت بر بازار اثر بگذارند. سیف به همین دلیل به ناظران و کارشناسان اقتصادی توصیه می‌کند بازار و سیاست‌های بانک مرکزی را "با توجه به این پویایی" رصد و تحلیل کنند.
ظاهرا سیف به تحلیل‌هایی اشاره دارد که یکی از علت‌های جهش بهای ارز را تراز منفی تجاری ایران در سال گذشته و کمبود ارز برای عرضه متناسب با تقاضا ارزیابی می‌کنند.
یزدان سیف، مدیر عامل شرکت بازرگانی دولتی ایران ماه گذشته در تحلیلی به بررسی میزان واردات و صادرات در نه ماهه نخست سال پیش و مقایسه آن با مدت مشابه در سال قبل پرداخت و نتیجه گرفت تراز تجاری ایران در دوره یاد شده در سال گذشته نزدیک به شش میلیارد دلار منفی بوده است.
بیشتر بخوانید: رکوردزنی قیمت دلار در اولین روز کاری سال ۱۳۹۷
رئیس کل بانک مرکزی در پاسخ به چنین ارزیابی‌هایی نوشت: «آن چه مشهود است، تراز ارزی کشور در وضعیت مناسبی است و بر مبنای روند متغیرهای بنیادین، مسیر بلندمدت بازار دچار عدم تعادل و کسری نخواهد بود.»
نقش "تحولات غیراقتصادی" در بازار ارز
ولی‌الله سیف افزود: «همه تقاضای امروز بازار ناشی از مصارف واقعی نبوده و انتظارات نقش مهمی ایفا می‌کند؛ لذا حساسیت زیادی به تحولات غیراقتصادی وجود دارد و عملا نوسانات کوتاه مدت بازار را این بخش از تقاضا شکل می‌دهد.»
یکی از مهم‌ترین تحولات غیراقتصادی اخیر مبهم بودن آینده توافق هسته‌ای ایران و شش قدرت جهانی (آمریکا، روسیه، چین، بریتانیا، فرانسه و آلمان) و احتمال خودداری رئیس جمهوری آمریکا دونالد ترامپ از تمدید تعلیق تحریم‌های هسته‌ای علیه جمهوری اسلامی در اردیبهشت ماه است.
ترامپ معتقد است توافق هسته‌ای نقص‌های زیادی دارد و از جمله نتوانسته مانع برنامه مناقشه‌برانگیز موشکی ایران و اقدام‌های بی‌ثبات‌کننده این کشور در منطقه شود.
رئیس جمهور آمریکا بر همین اساس برنامه جامع اقدام مشترک (برجام) را محتاج بازنگری و اصلاح می‌داند و می‌کوشد با وضع تحریم‌های غیرهسته‌ای جدید جمهوری اسلامی را وادار به مذاکره کند.
بیشتر بخوانید: "حمله موشکی" به اقتصاد ایران در سالی که گذشت
ایران تا کنون هر گونه مذاکره مجدد هسته‌ای را رد کرده اما اذعان می‌کند که اقدامات آمریکا مانع بهره‌برداری این کشور در بهره‌مندی از مزایای توافق هسته‌ای، به‌ویژه در مسیر جذب سرمایه‌گذاری خارجی و مبادلات مالی و بانکی و نقل و انتقال ارز شده است.
سیف ادعا کرده که بانک مرکزی می‌تواند پاسخ‌گوی تقاضای ناشی از "انتظارات" هم باشد: «در پاسخ به شرایط اخیر و افزایش تقاضای ارز ناشی از عوامل انتظاری، بانک مرکزی همواره در تلاش بوده است با پاسخ‌گویی به نیازهای ارزی کشور و با نگاه به آینده مانع هرگونه کمبودی شود که تولید و اقتصاد کشور را با چالش مواجه می‌کند.»
تدبیرهای کم حاصل، وعده‌های تحقق نیافته
بانک مرکزی اسفند ماه سال گذشته با اتخاذ برخی راهکارها، از جمله افزایش سود سپرده‌های یک ساله از ۱۵ به ۲۰ درصد تلاش کرد بخشی از نقدینگی سرگردان را از بازار ارز به سمت بانک‌ها جذب کند.
بسیاری از ناظران معتقدند تاثیر این سیاست‌ها چند روز بیشتر دوام نیاورد و عدم تحقق وعده بازگشت آرامش به بازار ارز تا پایان سال و افزایش مجدد بهای ارزهای معتبر خارجی گواه ناکامی این تدبیرهاست.
بیشتر بخوانید: سود و زیان سیاست حذف دلار از سیستم مالی ایران
با این همه ولی‌الله سیف وعده داده که بانک مرکزی با همکاری دیگر دستگاه‌های اقتصادی و مجلس شورای اسلامی "در راستای صیانت از آرامش و ثبات اقتصاد کشور و حضور فعال در بازار ارز و مدیریت تحولات آن" اقدام کند و با "اجرایی کردن طرح‌های مناسب برای کنترل نوسانات و التهابات مربوط" تا رسیدن به نتیجه گام بردارد.
آذر ماه سال گذشته و هنگامی که جهش بهای ارزهای معتبر خارجی تازه آغاز شد و قیمت هر دلار آمریکا به ۴۲۰۰ تومان رسیده بود نیز ولی‌الله سیف این قیمت را "غیرواقعی" خواند و وعده داد بهای ارز "به طور حتم" تا پایان سال کاهش می‌یابد.
بهای هر دلار آمریکا در بازار آزاد ایران از زمان وعده سیف تا کنون بیش از ۱۸ درصد و نسبت به فروردین سال گذشته که ۳۷۵۰ تومان بود حدود ۳۵ درصد افزایش یافته است.