همراهی امارات با آمریکا در تحریم ایران · مصاحبه

گر چه رسانه‌ها از نرمش ایران در برنامه اتمی‌اش سخن می‌گویند، اما فشار بر ایران بخصوص از جانب ایالات متحده کماکان ادامه دارد. گزارش‌های رسیده حاکی از این هستند که در پی تحریم جمهوری اسلامی از سوی چندین بانک بزرگ اروپایی، حال امارات متحده عربی نیز تصمیم گرفته که مبادلات بازرگانی خود با ایران را محدود کند. این امر باعث نگرانی تاجران و سرمایه‌گذاران ایرانی در امارات شده است.

کاخ سفید نگرانی خود را از قاچاق تجهیزات از طریق شرکت‌های ایرانی در دوبی پنهان نکرده است. هفته گذشته نیز محمدعلی حسینی سخنگوی وزارت خارجه جمهوری اسلامی، به فشارهای آمریکا بر امارات متحده جهت محدودکردن روابط تجاری این کشور با ایران اعتراض کرده و آن را «خارج از چارچوب قطعنامه شورای امنیت» خواند.

دویچه‌وله: دکتر اسدی، دیروز بیش از ۱۳۰ نفر از نمایندگان پارلمان اروپا و همینطور نمایندگان پارلمان‌های کشورهای عضو این اتحادیه، در بیانیه‌ای خواستار تحریم اقتصادی ایران شدند. در شرایطی که از نرمش ایران در مناقشه‌ی اتمی صحبت می‌شود، دلیل محتمل صدور چنین بیانیه‌هایی چه می‌تواند باشد؟

جمشید اسدی: آنچه به‌عنوان نرمش موضع‌گیری ایران در این مورد قلمداد شده است، در حقیقت تداوم آن چیزی‌ست که از گذشته از سوی جمهوری اسلامی وجود داشته و امروز به‌مصداق مثال «چوپان دروغگو» حتا اگر موضع‌گیری جمهوری اسلامی در این مورد موضع‌گیری صادقانه‌ای باشد، از آنجا که دقیقا آن چیزی نیست که جامعه‌ بین‌المللی از ایران خواسته است، جامعه بین‌الملل آن را نمی‌پذیرد و طالب موضع‌گیری بیشتر و تحریم‌های سخت‌تری علیه ایران شده است. آنچه را که به‌عنوان نرمش ایران تلقی می‌شود، در حقیقت ایران وقت بیشتری خواسته است تا با خلوص نیت در مورد سوالهای آژانس بین‌المللی و نگرانی‌های جامعه بین‌المللی توضیح بدهد. در حالی که در دور سومی که ما هستیم، در آستانه‌ی تحریم‌های جدید، جامعه بین‌المللی دیگر به‌دنبال مذاکرات جدید نیست و این فرصت‌ها سوخته شده و از بین رفته است. امروز جامعه بین‌الملل می‌خواهد به‌طور روشن و صریح ایران غنی‌سازی اورانیوم را تعلیق بکند و در عین حالی که جناح‌هایی در جمهوری اسلامی موضع به‌اصطلاح «نرمش»‌ می‌گیرند، آقای رییس جمهور اعلام کرده‌اند که ما سانتریفیوژهای جدیدی دوباره نصب کرده‌ایم و از موضع‌مان دست نمی‌کشیم.

دویچه‌وله: گویا حلقه دارد روزبه‌روز بر گرد ایران تنگ‌تر می‌شود و به کشورهای حوزه‌های خلیج فارس هم می‌رسد. حالا هم در امارات قانونی تصویب شده است که به این کشور اجازه می‌دهد تا مبادلات بازرگانی خودش را با دیگر کشورها قطع یا محدود بکند. چرا تفسیر تقریبا تمام رسانه‌ها این است که تصویب این قانون زیر فشار آمریکا بوده و هدف آن هم در درجه‌ی اول جلوگیری از انتقال برخی تجهیزات به ایران است؟

جمشید اسدی: برای اینکه دقیقا چنین چیزی بوده است. آمریکا و بويژه وزارت خزانه‌داری آمریکا مدتهاست در پی این است که امارات متحده عربی را از همکاری با ایران در زمینه‌ی بازرگانی بازبدارد. به‌تناوب البته در سالهای مختلف امارات متحده عربی چهارمین شریک تجاری ایران است، در حالی که این کشور آنچنان کالاها و مواد صنعتی و تکنولوژیک ندارد که بتواند در سطح کشورهای اروپایی مثل آلمان وایتالیا و انگلستان و دیگر کشورها قرار بگیرد. دلیلش این است که شرکتهای کشورهای دیگر که با ممنوعیت مواجه هستند برای کار با ایران به امارات متحده کالا صادر می‌کنند و آنچه به «صادرات مجدد» مشهور هست صورت می‌گیرد. امارات متحده دوباره به ایران به‌صورت قاچاق یا غیرقاچاق صادر می‌کند. منظورم به‌صورت قاچاق البته وضع و خصوصیت ایران را که می‌دانید، ما بندرگاههای نامریی داریم که سپاه پاسداران ایجاد کرده و در آمار گمرک نیست. ولی خب تقریبا به لحاظ گمرکی غیرقانونی‌ست، اما عملا مقامات رسمی کشور، دست‌کم مقامات رسمی سپاه‌ پاسداران، به آن بندرگاهها وارد می‌کنند از عمارات متحده عربی. آمریکا با توجه به اینکه می‌دانست اهمیت این صادرات مجدد را برای ایران، بعد از اینکه بر مبنای قوانینی که منعقد شده است بانکهای اروپایی را زیر فشار گذاشت برای رعایت این قوانین و عدم گسترش روابطشان با جمهوری اسلامی، در عین‌حال به سراغ امارات متحده عربی رفت و از امارات متحده خواست که به صادرات مجدد به این شکل گسترده اجازه ندهد. امارات متحده نمی‌توانست نسبت به پیشنهاد، یادآوری یا فشار، هرچه که نام می‌دهید، از سوی آمریکایی‌ها بی‌اعتنا باشد. به‌خاطر اینکه این کشور یکی از بزرگترین کشورهایی‌ست برای سرمایه‌گذاری خارجی، بعد از سنگاپور، و برای سرمایه‌گذاریهایی که به‌ويژه در آسیا و منطقه جلب کرده است. این سرمایه‌گذاریها بسیار مهم هستند برای اقتصاد و پیشرفت این کشور، در نتیجه نمی‌توانست امارات متحده عربی به کشورهای متبوع سرمایه‌گذاران خارجی بی‌اعتنا باشد.

دویچه‌وله: آیا این خبر صحت دارد که تبعه‌های امارات اجازه‌ی اجاره‌دادن شرکتها به ایرانی‌ها را ندارند؟

جمشید اسدی: این دقیقا همانی‌ست که آمریکایی‌ها از آنها می‌خواستند. از آنجایی که تجارت با ایران محدود شده است و ایرانی‌ها و بعضی‌ وقتها شرکتهای خارجی این کار را از طریق امارات به‌طریق واسطه انجام می‌دادند، حالا از اماراتی‌ها می‌خواهند که نه اجازه‌ی صادرات مجدد بدهند، نه شرکتهای خودشان را که شرکتهای اماراتی هستند و ممنوع نیستند معامله بکنند، این را در اختیار کسانی قرار بدهند که فی‌النهایه با ایران هستند و در ایران معامله خواهند کرد.

دویچه‌وله: یعنی با این اوصاف می‌توانیم بگوییم که امارات هم به‌اعتباری به صف تحریم‌کنندگان ایران پیوسته است؟

جمشید اسدی: با کمال تاسف دنیا به صف تحریم‌کنندگان ایران پیوسته است. غیر از سوریه و ونزوئلا، چه کشوری امروز به‌طور گسترده با ایران روابط تجاری و صنعتی دارد؟ حتا هند و پاکستان که اعلام همکاری کردند برای اینکه خط لوله‌ی گاز را بکشند و از ایران گاز و نفت بخرند،‌ خب سرمایه‌گذاری نمی‌کنند. حتا چینی‌ها که چنین گفتند، سرمایه‌گذاری نمی‌کنند. حتا روسها که تعهد دارند در مورد نیروگاه بوشهر، ادامه‌ی همکاری در این شرایط نمی‌دهند. البته نگفته‌اند که دیگر نمی‌کنند! خب به لحاظ سیاسی هم نخواهند گفت. ولی عملا کوچکترین سرمایه‌گذاری حتا از سوی این کشورهایی که جمهوری اسلامی به غلط دوست و متحد‌ می‌پندارد، صورت نگرفته است. ایران، در شرایطی که جامعه بین‌الملل ایران را زیر فشار و تحریم قرار داده است، دوست و متحد مطرحی در سطح جهان نمی‌تواند داشته باشد.

دویچه‌وله: آیا ارتباطی می‌بینید میان تشدید تحریم‌ها علیه ایران با تغییر و تحولاتی که اخیرا در کابینه‌ی آقای احمدی‌نژاد و همین‌طور در مورد رییس بانک مرکزی رخ داده؟

جمشید اسدی: در مورد رییس بانک مرکزی خیر! رییس بانک مرکزی پیش از این مخالفت می‌کردند با سیاستهای اقتصادی آقای احمدی‌نژاد، و این قابل فهم است. سیاستهای رییس جمهور آقای احمدی‌نژاد هیچ توجیه اقتصادی ندارد و در نتیجه اقتصاددان یا کسی که آشناست با مسایل اقتصادی نمی‌تواند علی‌رغم هزارجور حسن‌نیت که داشته باشد،‌ با این سیاستها همکاری بکند و ادامه بدهد. اما تغییرات اگر منظورتان بويژه تغییرات در سپاه پاسداران است،‌ بازهم یک محاسبه‌ی غلطی از سوی بعضی از جناحهای رژیم صورت می‌گیرد که می‌خواهند خودشان را آماده‌ی رویارویی با «جهان کفر» بکنند و بسیار بسیار برای من نگران‌کننده است. هرآینه که حلقه‌ی محاصره بر دور ایران تنگ‌تر می‌شود، جناح سرسخت رژیم برافروخته‌تر می‌شود و خودش را می‌خواهد آماده‌ی مقابله با این بکند که جز خسران و زیان برای کشور پیامد دیگری نخواهد داشت.

دویچه‌وله: به نظر شما فشار آمریکا بر امارات برای محدودکردن روابط تجاری‌اش با ایران در دیپلماسی بین‌المللی‌ توجیه‌پذیر است، یا خارج از چارچوب قطعنامه‌های شورای امنیت قرار دارد؟

جمشید اسدی: نخیر، حتما این با توجه به قوانینی‌ست که در دنیا وجود دارد. در عصر جهانی‌شدن به‌خصوص که اقتصاد بیشتر از دیگر حوزه‌های زندگی مثل سیاست جهانی شده است، بازیگران این اقتصاد جهانی با هم پیمان دارند که در مورد تجارت جهانی به‌خصوص در مورد معاملات بانکی، بیمه و مالی با هم همکاری داشته باشند که بتوانند جلوی مثلا پولشویی، پول مواد قاچاق و جلوی پول تروریست‌ها را بگیرند. جهانی‌شدن فقط برای توسعه‌ی اقتصادی شرکتها و کشورهای قانونی نیست، درعین‌حال برای تبهکاران هم هست. چون همان امکانات، به هر دو، امکان گسترش فعالیت‌شان را می‌دهد. در نتیجه کشورها و شرکتهای قانونی باهم عهد و پیمان دارند که اجازه ندهند از این امکانات تکنولوژیک و این امکانات جهانی که وجود دارد، موارد مثلا تروریستی صورت بگیرد، پولشویی صورت بگیرد و اینها. وزارت خزانه‌داری آمریکا بر طبق همین قواعدی که مورد قبول همه هست بانکهای اروپایی را زیر فشار گذاشته بود و امارات متحده عربی را هم با توجه به همین قواعد است که متقاعد کرده که روابطش را با ایران محدود بکند. هیچ فشاری صورت نگرفته است از خارج از اینها. خب لابد پشت پرده شاید اینها هم باشد، ولی آنچه به‌طور رسمی بیان می‌شود دست‌کم جز یادآوری قوانین و قواعد و قطعنامه‌های رسمی نیست.

مصاحبه‌گر: بهنام باوندپور (رادیو دویچه‌وله)