نگاهی به وضعیت حقوق بشر در کردستان / گفت‌وگویی با سامان رسول‌پور
۱۳۸۶ اردیبهشت ۶, پنجشنبه
سامان رسول‌پور، عضو این سازمان در مهاباد كه وبلاگى نیز در زمینه مسائل حقوق بشرى دارد، در گفتگویی با صدای آلمان از دستاوردها و مشكلات كار این نهاد سخن گفته است.
مصاحبه‌گر: مهیندخت مصباح
دویچه وله: اگر قرار باشد دسته‌بندى بكنیم موارد نقض حقوق بشر در كردستان را، عمده‌ترین موارد را شما چه برمى‌شمارید؟
سامان رسول‌پور: در یك جمعبندى كلى مى‌توان عنوان كرد كه حقوق شهروندى و نیز آزادىهاى بیان و مطبوعات و سیاسى در سال گذشته به كرات از سوى حكومت پایمال شده است. هرچند نسبت به سالهاى گذشته ما اعدامهاى سیاسى كمترى را در كردستان داشتیم كه یك مورد بوده، اما اعدامهاى غیرسیاسى كماكان تداوم دارند. دادگاههاى عمومى و انقلاب بیشتر از ۶۰۰ تن از شهروندان را به دلایل مختلفى احضار یا بازداشت كرده‌اند. در اثر تعقیب و گریز نیروهاى انتظامى و امنیتى با شهروندان حداقل ۲۰ نفر توسط نیروها به قتل رسیده‌اند و اقشار دیگر هم مثل دانشجویان و زنان و همچنین روزنامه‌نگاران با اعمال محدودیت‌هایى مواجه بودند. در سال گذشته حداقل ۵ نشریه توقیف شده و صدها سایت اینترنتى هم مسدود شدند. در مجموع فعالیت‌هاى مدنى، صنفى و سیاسى در كردستان بسیار پرهزینه‌تر شده و در كل مى‌توان گفت وضعیت حقوق بشر در كردستان به نسبت سالهاى گذشته نه تنها بهبودى نداشته، بلكه در بسیارى موارد وخیم‌تر هم شده است.
دویچه وله: آیا بجز سازمان شما گروه، جریان، تشكل دیگرى وجود دارد كه در همین راستا فعالیت بكند؟
سامان رسول‌پور: متاسفانه سازمان دفاع از حقوق بشر كردستان در این رابطه بسیار تنهاست و تنها نهاد مدنى مدافع حقوق بشر در كردستان ایران است و سازمان رسمى و یا NGO اى در این رابطه وجود ندارد. شاید دلیلش هم این باشد كه فعالیت در این زمینه بسیار پرهزینه است و در حال حاضر هم فقط در طی دوسالى كه ما فعالیت داشتیم حداقل ۱۳ عضو سازمان ما به دلایل مختلفى برایشان پرونده سازى شده و آخرین موردش هم تایید حكم یك سال زندان براى دبیر سازمان آقاى كبود وند بوده است.
برخورد گروههاى دیگرى مدافع حقوق بشر خارج از كردستان در استانهاى دیگر یا در مركز، در تهران با شما چه جورى بوده یا هست؟ هماهنگى دارید، یا همكارى احیانا؟
سامان رسول‌پور: بله ما در موارد مختلفى با نهادهاى مدافع حقوق بشر در بخش‌هاى دیگرى از جمله آذربایجان، تهران و یا اهواز همكارى‌هایى داشته‌ایم. ما چند مورد فراخوان مشترك داشتیم با همدیگر و در مجموع مىشود گفت ما همگرایى ومناسبات خوبى با آنها داریم.
دویچه وله: برخورد جمهورى اسلامى و مقامات دولتى با سازمان شما چگونه است؟ البته گو اینكه یك بخش‌هایى توضیح دادید كه مانع از ادامه‌ى كارتان شدند یا حكم توقیف و بازداشت را دادند.آیا بطور كلى فعالیت شما غیرقانونى تلقى مىشود؟
سامان رسول‌پور: تاكنون به شكل مستقیم و علنى، تحت اتهام اینكه ما در سازمان دفاع از حقوق بشر كردستان فعالیت مىكنیم تحت پیگرد قرار نگرفتیم. احیانا اعضاى ما هم به دلایل مختلف دیگرى برایشان پرونده‌سازى شده است. ما به نوعى احساس مىكنیم كه حكومت ما را قبول ندارد اما بشكل مستقیم با ما برخورد نكرده تا حالا و در واقع مىشود گفت ما در یك عالم برزخى داریم فعالیت مىكنیم وهمیشه با خطر بازداشت مواجه هستیم و مطمئنا امنیت كارى نداریم.
دویچه وله: به نظر مىرسد آقاى رسول‌پور كه در كردستان تنوع سلیقه‌ها و خطاى سیاسى باعث اختلافهایى باشد. آیا چنین چیزى در كار شما تاثیر گذاشته است؟
سامان رسول‌پور: نخیر! ما گزارشگران مختلفى داریم كه به شكل داوطلبانه به عضویت سازمان درآمده‌اند و مناسبات ما با شهروندان كرد هم بسیار خوب است. رسانه‌هاى كردى، اخبار و گزارشات و مواضع ما را به شكل مستمر و روزانه پوشش مى‌دهند. این برمى‌گردد به نوعى ضعف یا انتقادى كه به روى NGOها و یا نهادهاى غیردولتى وارد هست كه در كردستان برخلاف بخش‌هاى دیگر تعداد NGOها بسیار از لحاظ كمى كمتر است و خلاء بسیار بزرگى احساس مىشود. شاید بتوان گفت فعالیت‌هاى مدنى بیشتر به شكل انفرادى یا بعضا صنفى یا موجى اتفاق مىافتد و تعداد تشكل‌هاى مدنى در كردستان بسیار انگشت‌شمار است. همین مسئله فشارها را روى سازمان ما متمركز كرده و ما بیشتر تحت فشار هستیم.
دویچه وله: اگر قرار باشد كه بزرگترین دستاورد فعالیت شما را از زمانیكه شروع به كار كرده‌اید بربشماریم، شما به چى اشاره مىكنید؟ مثلا آیا موفق شده‌اید با روشنگرى از برخى فشارها بكاهید یا حتا مانع از اعدام كسى بشوید؟
سامان رسول‌پور: بله! ما بخوبى احساس مىكنیم كه اطلاع‌رسانى ما در مرحله‌ى اول بسیار موثر است و تاثیر مستقیم مى‌گذارد روى روند پرونده‌ها، یا احیانا آنچه شما اعدام وصفش كردید. در كل بهترین دستاوردى كه ما داشتیم، این بوده كه قبل از راه‌اندازى سازمان ما سانسور و محدودیت پیرامون مسایل حقوق بشر بسیار سنگین و شدید بوده و خبرها بسیار كم در رسانه‌ها و نهادهاى بین‌المللى درج مى شده است. اما در طول دو سال فعالیت ما توانستیم تا حدودى البته و نه بسیار توانسته‌ایم این مسئله را رفع بكنیم و روابط خوبى با رسانه‌ها و با نهادهاى حقوق بشرى در خارج از كشور و در داخل از كشور داشته باشیم و تا حدودى بتوانیم این سانسور را ؟؟؟ بكنیم و پیرامون مسایل كردستان بیشتر بتوانیم كار بكنیم در این زمینه.
دویچه وله: خانمها چقدر در این فعالیت‌ها مشاركت دارند؟
سامان رسول‌پور: خانمها در شاخه‌ى زنان سازمان دفاع از حقوق بشر كردستان بیشتر حول و حوش مسایل زنان، بالاخص موارد خودكشى و تعرض به حقوق زنان فعالیت مىكنند و مسایل زنان در سازمان بیشتر تحت نظارت خانمها هست.
اتفاقا خوب شد این اشاره را كردید. یكى از بیشترین خبرهایى كه آدم از استان كردستان مىشنود در رابطه با خانمها، بطور كلى خشونتهاى خانگى علیه آنهاست و بعد خودسوزى كه عادتى‌ست براى اعتراض. سازمان در اینمورد آیا فعالیتى داشته یا آمار دقیقى دارد؟
سامان رسول‌پور: خشونت علیه زنان بویژه در سطح جامعه و در میان خانواده‌ها در كردستان در واقع موارد مختلفى از تعارض به حقوق زنان وجود داشته كه البت زنان در نتیجه به شكل خودكشى یا خودسوزى اقدام به اعتراض مىكنند و این اعتراضات در واقع پیرامون مسایل فرهنگى و سنت‌هاى غلطىست كه در آنجا حاكم است و به نوعى نگاههاى مردسالارانه‌اى كه تداوم دارد و ما در سال گذشته دهها مورد از خودكشى زنان را ثبت كردیم و متاسفانه به نسبت سالهاى گذشته این پدیده‌ى غم‌انگیز بسیار عمده و بسیار برجسته وجود دارد هنوز.
دویچه وله: آیا سازمان دفاع از حقوق بشر كردستان در این زمینه باNGO ها یا تشكل‌هایى كه كمك مىكنند براى ریشه‌یابى این مسئله همكارى دارد یا اینكه این را اصلا در حیطه‌ى كارهایش نمى‌داند
سامان رسول‌پور: ما صرفا اقدام به تهیه گزارش مىكنیم و آن مواردى را كه به وقوع مى‌پیوندد در رابطه با خودكشى زنان، آنها را ثبت و بعد منتشر مىكنیم. بیشتر رسالت این قضیه برعهده‌ى نهادهاى غیردولتى و كارشناسان است و بیشتر كار ما جنبه‌ى آمارى و جنبه‌ى آگاهى و اطلاع‌رسانى دارد.
دویچه وله: آیا آمارى دارید از سال گذشته میزان خودكشى یا خودسوزى زنان در سطح كردستان؟
سامان رسول‌پور: دقیقا آمار خاصى نداریم چون گزارشگران ما در واقع توانایى آنها محدود است و تعداد آن پدیده‌ها و آن خودسوزى‌هایى كه اتفاق مىافتد احتمالا همه به اطلاع سازمان نرسد و فقط آن موارد خاصى را كه به اطلاع ما رسیده ما خبر داریم و مى‌توانیم بگوییم در حالت كلى دهها مورد بوده است.