نواهای ديرين از سازهای نوين در نمایشگاه جهانی فرانکفورت
۱۳۹۴ فروردین ۲۹, شنبه
سی و پنجمین نمایشگاه جهانی موسیقی از ۱۵ تا ۱۸ آوريل ۲۰۱۵ در فرانكفورت برگزار شد و بيش از ۲۲۰۰ نمايشگر از ۵۷ كشور، تازه‌های موسيقايی خود را به بيش از ۷۰ هزار ديداركننده عرضه كردند.
اين آمار در اصل دو نمايشگاه را در برمی‌گيرد كه همزمان برگزار شدند اما پيوند تنگاتنگی با هم داشتند به طوری كه آگاهان رشته موسيقی، اين دو نمايشگاه را يكی می‌دانند.
بيست سال است كه در كنار نمايشگاه اصلی موسيقی، نمايشگاه "فن‌آوری‌های نور و صدا" یا "پرولايت ساند" حدود نيمی از نمايشگران و ديداركنندگان را به سوی خود جلب می‌كند.
اين بخش از نمايشگاه كه به تجهيزات اجرای كنسرت و برنامه‌های بزرگ ديگر اختصاص دارد، امسال كار خود را بر سه موضوع اصلی متمركز كرده بود: امنيت تالارهای اجرا، تقسيم كار و گزينش مسئولان اجرا و سرانجام تكنيک‌های برگزاری برنامه‌های بسيار بزرگ.
در اين بخش از نمايشگاه حدود يک هزار نمايشگر از ۴۱ كشور تازه‌های خود را عرضه كردند كه در ميان آنها شركت فعال چين جلوه خاصی داشت.
در چارچوب نمايشگاه "نور و صدا" نشست‌های آموزشی ويژه برای تجهيزات تئاتر و تكنيك‌های تازه در اين رشته، به بحث و تشريح گذاشته شد.
موسيقی پديده‌ای ديداری
كسی كه نمايشگاه موسيقی را تنها از طريق سايت‌های آن و گزارش‌های رسانه‌ها دنبال كرده باشد، بی‌اختيار گمان می‌كند نمايشگاه ويژه سازهای الكترونيک و رويدادهای ديدنی در چارچوب برنامه‌های فوق‌العاده است.
پاول جرنيگان نماينده شركت معتبر گيتارسازی گيبسون ارمغانی از آمريكا به نمايشگاه آورده كه چشم‌ها را خيره می‌كرد و عده بسیاری را دور خود جمع كرده بود.
گران‌بهاترين گيتار جهان
اين گيتار برقی گرچه از نظر ساخت و صداسازی از گيتارهای ممتاز به شمار می‌رود اما بهای آن به خاطر كيفيت سازی آن نيست.
۴۵۰ قطعه الماس و حدود يک و نيم كيلو طلا در اين ساز به كار رفته كه بهای آن را به دو ميليون دلار رسانده است. گرچه به اين ترتيب بهای هر كالای ديگری را هم می‌شود تا اين اندازه بالا برد.
از برنامه‌های پرغوغای ديگر نمايشگاه، شركت هنرمندان سرشناس و اجرای كنسرت‌های آنها بر صحنه بزرگ محوطه آگورا بود.
یکی از بلندآوازه‌ترين پيانونواز جهان، لانگ‌لانگ چند اجرا در نمايشگاه داشت و به كودكان و نوجوانان امضا می‌داد.
صحنه بزرگ آگورا كه در حياط نمايشگاه واقع بود، هر نيم‌ساعت شاهد اجرای موسيقی از سوی گروه‌های مختلف از كشورهای گوناگون از جمله گيتاريست مشهور تونی يومی و گروه پاپ دوناتس بود.
از برنامه‌های جانبی می‌توان به حضور عكاس سرشناس، نيل پرستون اشاره كرد كه در نمايشگاه عكس خود، ۴۵ سال تاريخچه موسيقی راک را به نمايش گذاشت.
افزون بر اين گردانندگان نمايشگاه با معرفی سازهای گوناگون و پيشنهادهای همكاری، همه تلاش خود را برای جلب كودكان و نوجوانان علاقه‌مند به موسيقی نشان دادند.
آنها بر اين باورند كه گرچه استفاده از موسيقی در ميان نوجوانان رواج بسيار دارد ولی چند سالی است كه آنها كمتر به نوازندگی روی آورده‌اند.
از جمله تلاش‌های گردانندگان، دعوت از چندين مدرسه آلمانی و بين‌المللی برای بازديد رايگان از نمايشگاه و اختصاص محوطه بزرگی ويژه معرفی موسيقی به كودكان بود. در اين محوطه جوايزی به اركسترهای چند مدرسه آلمانی هم اهدا شد.
در عین حال برای نخستين‌بار محوطه‌ای هم به ديدار بازرگانان رشته موسيقی اختصاص داده شده بود.
رويه شنيداری نمايشگاه
تالارهای بزرگ مجتمع شماره سه نمايشگاه، ويژه سازهای آكوستيک بود و ديداركننده را به جهان سازها و صداهای واقعی و طبيعی می‌برد.
ولفگانگ پالوس از مسئولان شركت كونكورد كه كار اصليش ساخت كونتراباس است در پاسخ اين پرسش كه چه تازه‌هايی به نمايشگاه آورده گفت: نوازندگان كلاسيک دنبال سازهای قديمی هستند. اگر سازها زيادی تازه باشند، كسی نمی‌خرد.»
از زنده‌سازان نواهای ديرين يكی هم ادگار روس، اهل اتريش بود كه صدای ويلون‌های دست‌ساز او به بهای ۲۰ هزار يورو با ويلون‌های استراديواری سه ميليون دلاری پهلو می‌زد.
ادگار روس در پاسخ اين پرسش كه چرا سازهای او نونوار و پرزرق و برق نيستند گفت: «ساز دست‌ساخته، كاپوت خودروی از كارخانه درآمده نيست كه صاف و براق باشد. جای كار دست من، خود نشانه دست‌ساخت بودن ويلون است. من روی یک ويلون دو ماه از صبح تا شب كار كردم.»
روس با همكاری يک رايحه‌شناس فرانسوی، عطری هم به نام "ويولون" عرضه كرده بود كه معتقد است بوی آن انسان را به ياد ويولون و نواهای كلاسيک آن می‌اندازد.
شركت گيتارسازی تايلور كه با شعار "گيتار برای همه قشرها" به نمايشگاه آمده بود، طرح تازه‌ای برای كاسه گيتار داشت.
در پاسخ اين پرسش كه ويژگی شركت تايلور در مقايسه با گيتارسازهای ديگر چيست، پيتر آلكسيوس از مسئولان غرفه اين شركت گفت: «ما همه قطعه‌ها و اجزای سازهایمان را خودمان می‌سازيم. چوب‌های گيتارهای ما از باغ‌های خودمان در كاليفرنيا استخراج می‌شوند و هيچ قطعه‌ای نيست كه در چين يا مناطق ارزان‌قيمت با كار كارگران كم‌مزد تهيه و توليد شود.»
حضور ايرانيان در نمايشگاه موسيقی
بجز شركت "صوت آذين" كه با هزينه شخصی به نمايشگاه آمده بود و مجيد كرمی از سازندگان ساز مقيم آلمان كه تنها يک غرفه سيار داشت، چهار شركت درون‌مرزی ديگر نيز در نمايشگاه غرفه داشتند كه بخشی از هزينه خود را از مقامات رسمی ايران يعنی "انجمن موسيقی ايران" دريافت كرده بودند اما به گفته آنها اين دريافتی، محدوديت يا محظوريتی در كارشان ايجاد نكرده بود.
شركت اِرپا كه نام خود را از اولين حروف نام‌های دارندگانش گرفته، گيتارهايی با استانداردهای بين‌المللی ارائه كرده بود كه به خاطر شيب روی دسته ساز و تكنيک ويژه استحكام پل‌های زير صفحه، از كيفيت بالا و روانی برای نواختن ساز برخوردار است. يكی از صاحبان اين شركت، پروانه عليوند نخستين زن ايرانی است كه کار ساختن ساز را به صورت حرفه ای آغاز كرده و ادامه می‌دهد.
داود غلامی شيرازی، بنيانگذار مركز پژوهش سنتور به همراه همكار خود محمد پرنور، سنتوری با قابليت كوک جديد عرضه كرده بودند كه نوازنده را از مشكل اصلی اين ساز يعنی كوک، خلاص می‌كند. سيم‌های اين سنتور به آسانی و به دقت كوک می‌شوند و كوک را خوب نگه می‌دارند.
محسن شاملو چند ويولون، ويولونسل و ويولون آلتو ساخته و همراه آورده بود كه چيزی از سازهای ايتاليايی و آلمانی كه نگارنده در نمايشگاه ديد و تجربه كرد، كم نداشتند. گرچه شاملو سازهای مشهور جهان را سرمشق كار خود قرار نداده اما ويولون‌های او نوازنده را به ياد ويولون‌های اشتاينر و ماگينی می‌اندازند.
عبد‌الله عباسی كه ۴۰ سال است در كار ساز و به ويژه ساخت تار است، اين‌بار با خود دو چنگ همراه آورده بود كه افزون بر نوای خوش از ظاهر شكيلی هم برخوردار بودند.
سخن پايان
بزرگترين نمايشگاه موسيقی كه در بهار هر سال در فرانكفورت برگزار می‌شود، امسال از بيرون جلوه‌ای الكترونيک و ديداری داشت و فوق برنامه‌های آن بيش از خود نمايشگاه چشم‌ها را خيره می‌كردند اما ديداركنندگان به محض ورود به مجتمع شماره سه متوجه می‌شدند كه هنوز بسياری از نوازندگان و علاقه‌مندان در پی صداهای طبيعی و سازهای غير مجازی و نواهای ديرين هستند.
نمونه‌های گويای اين واقعيت، يک سوم كل نمايشگران بودند كه تنها سازهای آكوستيک عرضه كردند.
شركت كوچک بالالايكر از مسكو ساز سنتی روسی بالالايكا را به نمايش گذاشته بود كه با استقبال بسيار روبه‌رو شد.
حضور ۷۰ درصد نمايشگران از كشورهای گوناگون جهان، بار ديگر نمايشگاه جهانی موسيقی را به عنوان عرصه ديدار و تعامل فرهنگ‌ها مطرح ساخت.