نفتکش غرق شده سانچی؛ مصاِئب و تقصیرها
۱۳۹۶ دی ۲۵, دوشنبه
یک هفته پس از آتش‌سوزی مهیب نفتکش ایرانی سانچی، ایران مرگ تمام ۳۲ سرنشین این کشتی را تایید کرد. دولت ایران روز دوشنبه (۲۵ دی/۱۵ ژانویه) را به یاد قربانیان سانچی عزای عمومی اعلام کرده است. دو سوم این نفتکش غرق شده است.
شانزدهم دی ۱۳۹۶ ( ۶ ژانویه ۲۰۱۸) رسانه‌های چین برخورد دو کشتی در آب‌های دریای چین شرقی را گزارش کردند. تصادفی که میان یک نفتکش ایرانی و یک کشتی فله‌بر چینی روی داد، انفجار و آتش سوزی مهیبی پدید آورد.
به کانال دویچه وله فارسی در تلگرام بپیوندید
به گزارش خبرگزاری‌های ایران، نفتکش سانچی که از جزیره خارک حرکت کرده بود، قرار بود روز یکشنبه وارد داسان در کره جنوبی شود. این کشتی ایرانی حامل ۱۳۶ هزار تن میعانات گازی بود. آتش‌سوزی پس از این رخ داد که کشتی فله‌بر چینی، به مخزن نفتکش اصابت کرده است. پس از تصادف، کشتی فله‌بر پس از تحمل خسارتی نه چندان جدی، محل را ترک کرده و همه خدمه‌اش نیز نجات پیدا کردند.
محمد راستاد، رئیس سازمان بنادر و دریانوردی ایران و سخنگوی کمیته رسیدگی به حادثه نفتکش سانچی، ۲۴ دی به خبرگزاری ایرنا گفت: «همه سرنشینان نفتکش سانچی شامل ۳۰ ایرانی و ۲ بنگلادشی در ساعت اولیه حادثه به دلیل انتشار گازهای سمی و شدت انفجار کشته شده‌اند.»
بیشتر بخوانید:اعلام عزای عمومی به احترام قربانیان نفتکش ایرانی
دولت ایران روز دوشنبه ۲۵ دی برای همدردی با خانواده قربانیان حادثه در سراسر کشور عزای عمومی اعلام کرده است، در حالی‌که رسانه‌ها و برخی از شهروندان به گمانه‌زنی در مورد عملیات "ناکارآمد" نجات و اطفاء حریق کشتی سانچی پرداختند، بعضا دولت چین و یا ایران را به عدم مدیریت صحیح حادثه متهم کردند.
خبرگزاری‌های چینی ازابتدای حادثه از تلاش امدادگران این کشور برای خاموش کردن آتش نفتکش و نجات سرنشینانش خبر می‌دادند. امدادگران چینی هم‌چنین شرایط وخیم جوی و انفجارهای پیاپی و حرارت و گرمای شدید بر روی عرشه کشتی را از موانع امداد برشمرده بودند.
ایران در این حادثه چین را به تعلل متهم می‌کند. حسین خانزادی، فرمانده نیروی دریایی ارتش ایران، به باشگاه خبرنگاران جوان گفت در روزهای اول حادثه با وجود اینکه بخشی از شناور دچار حریق نبود امکان حضور بر روی کشتی و انجام عملیات امداد و نجات وجود داشت، اما اقدامی در این باره از سوی دولت چین انجام نشد. خانزادی معتقد است شاید نیروهای چینی جرأت رفتن بر روی کشتی را نداشتند.
بیشتر بخوانید: غرق شدن نفتکش ایرانی؛ "فاجعه‌ای زیست محیطی در ابعاد تاریخی"
در این باره دالغا خاتین‌اوغلو، کارشناس نشریه تخصصی "نچرال گس وورلد" در لندن، در گفت‌وگویی به دویچه‌وله می‌گوید، ازآنجایی که این حادثه در آب‌های سرزمینی چین اتفاق افتاده و کشتی ایرانی برای عبور از این آب‌ها بدون بیمه نمی‌توانست وارد آب‌های چین شود، در این صورت اگر اتفاقی بیفتد برای یک کشتی، دولت چین موظف هست هم خدمه کشتی را نجات دهد و هم از آسیب‌های زیست محیطی تا حد امکان جلوگیری کند. همان‌طوری که عملیات نجات کشتی فله‌بر هم توسط چینی‌ها انجام شد.
در مورد اینکه مسئولیت اطفا حریق و نجات جان خدمه از لحاظ حقوقی متوجه کدام کشور بود هم بحث‌برانگیز بود.
در گفت‌وگویی دیگر، سعید محمودی، کارشناس حقوق بین‌الملل، ابراز کرد این حادثه در آب‌های بین‌المللی اتفاق افتاده است و هیچ کشوری به طور خاص و به تنهایی مسئولیت مستقیم امداد و نجات را به‌عهده ندارد.
آقای محمودی معتقد است، معمولا در این شرایط هر کشوری که نزدیک باشد و از عهده‌اش بر بیاید باید کمک کند. البته در خیلی از مناطق دریایی دنیا کشورهای ساحلی آن منطقه با هم قراردادهایی دارند که در موارد اضطراری بتوانند از کمک یکدیگر استفاده کنند.
احتمال قصور در عملیات نجات
به نظر آقای محمودی در حادثه سانچی آتش‌سوزی بزرگی درمراحل اولیه رخ داده که امکان کمک‌رسانی را تقریبا از بین برده است. سعید محمودی در ادامه می‌گوید: « نمی‌شود گفت که کشوری قصور کرده یا کارش را درست انجام نداده است. تاجایی که من اطلاع دارم، سعی شده عملیات امداد انجام شود ولی شرایط خاص این حادثه امکان زیادی را فراهم نکرده است.»
از نظر سعید محمودی مشکل بتوان این استدلال را پذیرفت که چین به نیروهای ایرانی اجازه ندهد برای امداد و نجات وارد عمل شوند. او معتقد است، چین منافع خاصی ندارد که برای ایرانیان بر روی آب‌های آزاد مانع‌تراشی کند. مسئله این است که اگر نیروهای ایرانی از روزهای اول در محل حادثه بودند، با آن شرایط خاص، آیا امکان عملی برای کمک کردن داشته‌اند یا خیر. او می‌افزاید: «با اطلاعاتی که من در دست دارم چنین امکانی بعید به نظر می‌رسد.»
این کارشناس می‌گوید در درجه اول باید انتظار داشت که کشورهای نزدیک مانند چین و ژاپن وارد عمل می‌شدند.
آقای خاتین‌اوغلو اما معتقد است، برای اینکه مشخص شود در این قضیه واقعا قصوری از طرفی سر زده است یا خیر باید کمیسیونی تشکیل شود و ابعاد مختلف حادثه از جهات مختلف مورد بررسی قرار بگیرد.
خاتین‌اوغلو هم‌چنین می‌گوید: «سانچی یک باروت بزرگ میعانات گازی بود و حریقی که در پی این حادثه اتفاق افتاد، صد متر شعله‌های آن فوران می‌کرد. چینی‌ها به جز مواردی که شرایط جوی اجازه کمک نداد، مشغول اطفا حریق بودند.»
او احتمال اینکه این میزان از میعانات گازی مشتعل را بتوان خاموش کرد، تقریبا صفر دانست.
بسیاری از کارشناسان نیز معتقد بودند اگر کشتی غرق نشود تا یک ماه طول می‌کشد تا میعانات گازی بسوزد و تمام شود.
مصلحت محیط زیست مقدم بر نجات؟
بعضی گمان‌زنی‌ها حاکی از آن است که چین به خاطر مصالح زیست محیطی ترجیح داد آتش را خاموش نکند و بگذارد میعانات گازی بسوزند. کارشناس حوزه نفت و گاز، دالغا خاتین‌اوغلو، این ادعا را رد می‌کند و می‌گوید: «اولا نصف این میعانات به ته دریا رفت و باید منتظر پیامدهای محیط زیستی آن باشیم. از طرف دیگر کارشناسان می‌دانستند اگر آتش بیشتر از یک هفته ادامه پیدا کند، کشتی را غرق می‌کند و امکانی وجود نداشت که در این یک هفته همه میعانات بسوزد و تمام شود.»
در ادامه او می‌افزاید اگر چین موفق می‌شد جلوی اطفای حریق را بگیرد می‌‌توانست جلوی نشت میعانات به دریا را هم بگیرد.
میعانات گازی مثل بنزین هستند و خاموش کردن آنها کار دشواری است.
در مورد اینکه آیا با وجود پیچیدگی‌های عملیات اطفا آیا لزومی داشته است که ایران تکاوران نیروی دریایی خود را برای عملیات نجات اعزام کند، آقای خاتین‌اوغلو می‌گوید: «از آنجایی یک سوم نفتکش در حال حریق بود و دو سوم آن دچار آتش‌سوزی نشده بود، که هر لحظه امکان آتش‌سوزی وجود داشت و این خطر، کار نجات را برای چینی‌ها مشکل می‌کرد. در چنین شرایطی شاید ایرانی‌ها این ریسک را به جان می‌خریدند تا آتش را خاموش کنند، ولی نمی‌شود از چین انتظار داشت نیروهای خود را وارد چنین عملیات سختی بکند.»
دالغا خاتین‌اوغلو درباره سلامت فنی سانچی می‌گوید: «این نفتکش از لحاظ تکنیکی توسط شرکت‌های بین‌المللی چک شده بود وبا توجه به عمر ده ساله آن، نفتکش پیری هم محسوب نمی‌شود. این حادثه یک تصادف بود و تصادف‌هایی از این دست که منجر به آتش سوزی با آن وسعت می‌شوند را به‌سختی می‌توان با امکانات خود تانکر متوقف کرد.»