نشست سازمان اکو و تلاش ایران برای خروج از تحریم‌ها
۱۳۸۹ دی ۲, پنجشنبه
سازمان همکاری‌های اقتصادی اکو توسط ایران، پاکستان وترکیه در سال ۱۹۸۵ تاسیس یافت. پس از فروپاشی شوروی ۵ کشور آسیای‌میانه و همچنین آذربایجان و افغانستان نیز به آن پیوستند. ریاست دوره‌ای این سازمان تحت نظارت ایران بود که در اجلاسیه‌ی استانبول به ترکیه واگذار شد.
در نشست اکو در استانبول مقام‌های عالي‌رتبه عراق، سوريه، قطر، اردن، لبنان و بخش ترک‌نشين قبرس نیز شرکت کردند.
بنابه نوشته‌ی رسانه‌های ترکیه، "بازسازی افغانستان، مبارزه با مواد مخدر، رابطه‌ی سازمان اكو با اتحاديه اروپا وسازمان ملل نیز در دستور كار اجلاس قرارداشت.
احمدی‌نژاد در هتل کنراد استانبول
حضور ایران در نشست سازمان اکو بویژه به دلیل شرکت علی‌اکبر صالحی، وزیر امور خارجه‌ی جدید ایران اهمیت یافت. پس از برکناری منوچهرمتکی وزیر امور خارجه‌ی پیشین ایران از سمت خود، این نخستین سفر خارجی علی‌اکبر صالحی به عنوان سرپرست وزارت امورخارجه است.
سخنرانی او در رسانه‌های داخل کشور انعکاس وسیعی یافت. یک روزنامه‌نگار ایرانی مقیم استانبول که شاهد سفر آقای صالحی و احمدی نژاد بود، به دویچه‌وله گفت، تابحال ۴ بار احمدی نژاد به ترکیه سفر کرده و رسانه‌های ترکیه دیگر با "آب و تاب" سفر او را پوشش نمی‌دهند. به عقیده‌ی این روزنامه‌نگار دیداراحمدی‌نژاد از ترکیه بیشتر "مصرف داخلی" دارد و به جهت انعکاس "موفقیت سیاست‌های احمدی‌نژاد و وزیر امور خارجه جدید او" بوده است.
این روزنامه نگار که از ذکر نام خود خودداری کرد در این رابطه به گزارش ایرنا اشاره می‌کند که نوشته است، احمدی نژاد در هتل کنراد استانبول اقامت گزیده، یعنی همان هتلی که بزرگترین شخصیت‌های سیاسی دنیا از جمله باراک اوباما اقامت داشته اند. وی یکی دیگر از هدف‌‌های اصلی سفر احمدی‌نژاد و صالحی را آماده سازی زمینه‌ی مذاکرات ۵ به علاوه یک در ترکیه می‌داند.
نشست در حاشیه مهمتر از خود اجلاسیه بود
برخی از ناظران سیاسی هم می‌گویند، دیدار علی اکبر صالحی و داوود اوغلو وزیر امور خارجه‌ی ترکیه که در حاشیه اجلاسیه اکو برگزار شد، بیشتر از خود نشست اهمیت پیدا کرد.
محمد مشتاق، کارشناس مسائل ایران و ترکیه در این رابطه می‌گوید: «قرار است در ژانویه سال ۲۰۱۱ در استانبول مذاکره‌ی هسته‌ای ایران با نمایندگان عالی اتحادیه اروپا و سازمان ملل برگزار شود. من فکر می‌کنم در همین رابطه گفت‌و‌گویی بین علی اکبر‌صالحی و احمد داوود اوغلو، وزیر امور خارجه‌ی ترکیه انجام گرفته باشد. گرچه داوود اوغلو تاکید کرد کشورش نقش میانجیگیری را برعهده نگرفته است. ولی او چراغ سبز نشان داد و گفت که اگر چنین وظیفه‌ای داده شود، آن را انجام خواهد داد».
سیاست"زیگزاگ" ترکیه در قبال ایران
مهمت سیف‌الدین ارول، استاد دانشگاه قاضی آنکارا و کارشناس در امور مسائل منطقه هم به "نزدیکی تاریخی دو کشور همسایه" اشاره می‌کند. ارول به دویچه وله می‌گوید: «ایران و ترکیه توان افزایش مبادلات تجاری به مقدار۳۰ میلیارد دلار را دارند. در عین حال مناسبات ترکیه در قبال ایران همیشه یک سیاست "زیگزاگی" بوده و فراز ونشیب‌هائی داشته است».
ارول در ادامه همچنین می‌افزاید: « ترکیه حق ایران را برای دستیابی به انرژی هسته‌ای صلح‌آمیز پذیرفت و صریحا خواستار ادامه‌ی مذاکرات دیپلماتیک غرب با ایران است. هرگونه اقدام علیه ایران، اقتصادی یا نظامی، به ضرر ترکیه خواهد بود و این کشور به شدت با آن مخالفت می‌کند».
ترکیه تحریم‌ها را خواهد شکست
به عقیده‌ی مهمت سیف‌الدین ارول استاد دانشگاه قاضی آنکارا، در میان کشورهای عضو اکو ترکیه به عنوان "تنها کشورمقتدری" است که قادر است درکاهش فشارتحریم‌ها به ایران کمک کند. کارشناس ترک روزنامه‌نگار ایرانی مقیم استانبول با این نظر موافق نیست.
بنظر او از آنجا که عمده مبادلات تجاری ترکیه با اتحادیه اروپا و آمریکا انجام می‌گیرد با تشدید فشارها علیه ایران، ترکیه جانب اتحادیه اروپا و آمریکا را خواهد گرفت و اجلاس اکو نیز به کاهش فشار تحریم‌ها علیه ایران کمکی نخواهد کرد. بنظر او ترکیه خواستار افزایش توسعه مناسبات با همسایگان خود است و سیاستش "بهترین استفاده از کمترین فرصت"هاست، ولی به قطعنامه‌های سازمان ملل و شورای امنیت نیز احترام می‌گذارد. نقش ترکیه انتقال پیام ایران به کشورهای غربی است و از این منظر به کاهش فشارها علیه ایران به نوعی کمک می‌کند.
مبادلات تجاری ترکیه با ایران تا ۴۰ میلیارد دلار
محمد مشتاق کارشناس روابط ایران و ترکیه نیز در گفت‌و‌گو با دویچه‌وله خاطرنشان می‌کند که حجم مبادلات تجاری ترکیه با ایران قادر است به ۴۰ میلیارد دلار برسد. بنظر آقای مشتاق ترکیه علیه ایران موضع‌گیری نخواهد کرد.
وی به سرمایه‌گذاری ایران در ترکیه و افزایش سپرده‌های بانکی سرمایه‌داران ایرانی در بانک مرکزی این کشورهم اشاره می‌کند. بنظر او ترکیه بزرگترین شریک اقتصادی و سیاسی ایران است و این کشور حتی به ضرر متفقین خود هم باشد به نفع ایران عمل خواهد کرد.
برخی از کارشناسان در رابطه با نشست سازمان همکاری‌های اقتصادی اکو به این مسئله هم اشاره می‌کنند، علیرغم اینکه اعضای سازمان اکو در مناطق استراتژیک جهان یعنی در خاورميانه، خليج فارس، قفقازو آسیای‌میانه قرارگرفته‌اند، این سازمان تاکنون نتوانسته است جایگاه بین‌المللی خود را در جهان پیدا کند. این کارشناسان همچنین نتیجه می‌گیرند، سازمان اکو کمکی نیز به کاهش فشار تحریم‌های اقتصادی علیه ایران نخواهد کرد.
طاهر شیرمحمدی
تحریریه: عباس کوشک جلالی