نخستین حضور اوباما در کابل
۱۳۸۹ فروردین ۹, دوشنبه
گفتگو با دکتر رسول رحیم، همکار بخش افغانستان دویچه‌وله درباره هدف‌ها و نتایج این سفر.
دویچه‌وله: این اولین سفر آقای اوباما به افغانستان بود. اهمیت و پیام آن را در چه می‌بینید؟
رسول رحیم: آقای اوباما پانزده ماه پس از رسیدن به مقام ریاست جمهوری به افغانستان سفر کرده و پیام اصلی این سفر، شعایر دیپلماتیک یا حسن نیت نیست. اوباما جنگ افغانستان را جنگ از روی «ضرورت» توصیف کرده و امکان دارد که تا ماه اوت، شمار سربازان خارجی در این کشور به ۱۵۰ هزار نفر هم برسد. به‌نظر می‌رسد که قصد اوباما از این سفر، گرفتن اطلاعات دست اول از شرایط افغانستان و پیشرفت استراتژی دولت آمریکا در این کشور باشد.
شما فکر می‌کنید این استراتژی تاکنون مثبت به پیش رفته یا یکی از پیام‌های این سفر، ارائه رهنمودهایی جایگزین برای امنیت افغانستان بود؟
فکر می‌کنم که یکی از جنبه‌های این سفر، ارزیابی عملکرد و پبشرفت این استراتژی بود. اوباما ضمن مذاکره با فرمانده کل نیروهای امریکایی در افغانستان، سفیر ایالات متحده در افغانستان را هم دید و با او در باره ابعاد غیرنظامی این استراتژی گفت‌وگو کرد.
این‌گونه سفرها پیام‌های آشکار و ناآشکار دارند. پیام آشکار این سفر، مخالفت اوباما با مذاکره پرشتاب آقای کرزای با رهبران طالبان است. آقای اوباما در پایگاه بگرام هم اشاره کرد که روی کار آمدن دوباره طالبان در افغانستان، امنیت آمریکا را تضعیف می‌کند. پیام ناآشکار را شاید بتوان از خلال گفتار آقای اوباما دریافت که منطبق بر مذاکرات استراتژیک جدید و منحصر به فرد میان آمریکا و پاکستان در هفته گذشته بود. این نخستین بار بود که وزرای خارجه پاکستان و آمریکا چنین مذاکراتی با محور مسائل امنیتی افغانستان داشتند. تاکنون سوءتفاهم‌هایی بود که بخش‌هایی از دستگاه دولتی پاکستان و نیروهای امنیتی آن، عناصری از طالبان را حمایت می‌کنند.
آیا در دولت خود آقای کرزای، اراده کافی برای مقابله با طالبان وجود دارد؟
ظاهرا آقای کرزای قصد دارد با مذاکره با طالبان، بین جناح‌های شورشی تفرقه بیندازد. به این ترتیب، در حکومت افغانستان تمایلاتی برای کنار آمدن محدود و مشروط با طالبان وجود دارد، اما اراده کافی برای رعایت ارزش‌های قانون اساسی افغانستان در این دولت نیست. در نتیجه تضمینی هم وجود ندارد که کنار آمدن با طالبان با سازش‌هایی در اصول همراه نباشد.
گفتید مهم‌ترین پیام سفر اوباما به افغانستان مسائل امنیتی بود. با توجه به انتقادهای آقای اوباما و کشورهای غربی از کرزای به دلیل تعلل در مبارزه با فساد اداری، فکر نمی‌کنید که پاکسازی دستگاه دولتی خودش می‌تواند زمینه مناسبی برای تقویت امنیت باشد؟ ممکن است اوباما در این عرصه هم اشاراتی به آقای کرزای کرده باشد؟
اوباما موضوع فساد اداری در افغانستان را بارها در صحبت‌های خود طرح کرده و این در انتخابات کشور ما نیز به فراوانی مطرح شد. به نظر من این سوژه جدیدی نیست و نمی‌توانست محور سفر اوباما باشد.
مبارزه با فساد در افغانستان نیاز به تحولی ساختاری دارد. اقتدار سیاسی در کشور ما هنوز تعریف نشده و برخی رهبران جهادگر در زمان اشغال افغانستان توسط شوروی، به‌خود حق می‌دهند که فراسوی مسائل قانونی در امور دولتی دخالت کنند. این افراد صاحب‌نفوذ مانع محاکمه و پیگیری عناصر فساد هستند. این مشکلی داخلی است که ساده نیست و نیاز به زمان دارد.
آقای کرزای پریروز در تهران بود. نقش و نفوذ ایران برای تامین امنیت و تحولات افغانستان چقدر است؟
نتیجه‌بخش بودن مذاکرات صلح افغانستان بستگی به پنج قدرت دارد: آمریکا، پاکستان، ایران، طالبان و شخص آقای کرزای. نقش ایران در این میان اساسی و غیرقابل انکار است. رابرت گیتس وزیر دفاع آمریکا چندی پیش گفت که ایران در سطح کوچک، از شورشیان افغان حمایت می‌کند. تامین صلح افغانستان بردی جهانی و منطقه‌ای دارد. تردیدی نیست که سفرهای آقای کرزای به کشورهای همسایه، همیشه در ارتباط با مسـئله صلح و امنیت است.
مصاحبه‌گر: مهیندخت مصباح
تحریریه: بهمن مهرداد