نامزدی خاتمی: امیدها و تردیدها
۱۳۸۷ بهمن ۲۲, سه‌شنبه
محمد خاتمی ضمن اعلام رسمی نامزدی خود برای انتخابات دور دهم ریاست جمهوری تاکید کرد که این تصمیم، به معنای تنگ کردن جا برای دیگران نیست. این در حالی است که نامزدی آقای کروبی مدت‌هاست رسمیت یافته و آماده بودن میرحسین موسوی برای ورود به رقابت‌ها نیز کتمان نمی‌شود.
روزبه کریمی، عضو سرویس اندیشه‌ی روزنامه‌ی “کارگزاران“ در پاسخ به امکان شکاف در اردوی اصلاح طلبان با حضور سه نامزد، جبهه‌بندی اصلی را میان خاتمی و کروبی می‌داند و از کنار کشیدن آسان موسوی به نفع خاتمی می‌گوید. به نظر کریمی، در صورت جدی شدن بحث انتخابات، کشاکشی میان اصلاح طلبان و اصولگرایان در خواهد گرفت. از یک‌سواصلاح طلبان به آقای کروبی اصرار خواهند کرد تا کنار برود و از سوی دیگر، اصولگرایان و بخش‌های اصلی حاکمیت، ایشان را به ماندن دعوت می‌کنند. به تاکید روزبه کریمی، مشکل اینجاست که هیچیک از این سه اصلاح‌‌طلب، برنامه‌ای برای جامعه ندارد و فکر اصلی، تنها تغییردر چینش قدرت است.
فرصت‌سوزی‌های خاتمی
پاره‌ای تحلیل‌گران، بزرگترین نقطه ضعف خاتمی را در این می‌دانند که وی مرد یک‌سره کردن کار نیست. آنها از فرصت سوزی‌های مکرر خاتمی در دوران هشت ساله ریاست جمهوری‌اش می‌گویند. محمدعلی ابطحی، مشاور پیشین خاتمی، در دفاع از آن دوران و نامزدی کنونی وی برای دور دهم ریاست جمهوری می‌گوید: «آقای خاتمی همیشه گفته که خارج از قانون اساسی کار نمی‌کند و برای اصلاحات ساختاری نیامده است. با این همه، دستاوردهای دوران هشت ساله‌ی آقای خاتمی، بزرگترین گام‌های ملت ایران در تاریخ معاصر هستند.»
چالش آمریکا و مناقشه اتمی
به عقیده‌ی بسیاری ناظران، بزرگترین چالش‌های پیش روی رییس جمهور بعدی ایران، مواجهه با پرونده‌ی اتمی یا رابطه با آمریکا هستند. آیا آن گونه که منتقدان خاتمی می‌گویند، عدم قاطعیت و مماشات وی در امور تعیین کننده، نقطه ضعفی اساسی برای او در رقابت‌های کنونی خواهند بود؟ محمد علی ابطحی می‌گوید: «شاید از دیدگاه سیاسی، پرونده‌ی اتمی و رابطه با آمریکا بسیار مهم باشد، اما آزادی‌های فردی، مسائل اقتصادی و زندگی روزمره، اولویت‌های جامعه ما هستند. سیاست آقای خاتمی، تنش زدایی است و این اثر خوبی بر روابط جهان با ایران خواهد گذاشت و متقابلا مناسبات خوب ایران با جهان، فضا را در عرصه‌ی داخلی نیز باز می‌کند.»
منابع مشروعیت حاکمیت
روزبه کریمی اما مناقشه‌ی اتمی یا قطع رابطه با آمریکا را میخ ایدئولوژیکی می‌داند که به این راحتی از دیوار جمهوری اسلامی کنده نخواهد شد. به نظر کریمی، مناسبات با آمریکا یا طرح‌های اتمی، منبع مشروعیت کل حاکمیت جمهوری اسلامی است، و نه اصولگرایان و نه اصلاح‌طلبان، قادر نیستند به آسانی به این منبع دست بزنند. کریمی معتقد است که خاتمی، به فرض روی کار آمدن، در نهایت، آمریکا را مؤدبانه‌تر مورد خطاب قرار خواهد داد.
ابطحی می‌گوید: « آمدن آقای خاتمی، در وهله‌ی نخست، زمینه را برای بازگرداندن شرایط ایران به چهار سال قبل فراهم می‌کند. آنها که از برآورده نشدن توقعات در دوران آقای خاتمی صحبت می‌کردند، در همین چهارسال گذشته متوجه شده‌اند که واقعیت‌ها چیز دیگری‌اند و درنتیجه توقع‌های خود را تعدیل کرده‌اند.»
پایبندی اصلاح‌طلبان به اصول
اما طی چهارسال گذشته، طرح‌های اتمی ایران تبدیل به یک مناقشه و پرونده‌ا‌ی بسیار پیچیده شد و شورای امنیت نیز سه قطعنامه علیه ایران صادر کرد. روزبه کریمی با یادآوری الزام پایبندی هر دولتی در جمهوری اسلامی به "میخ ایدئولوژیک مناقشه‌ی اتمی"، رویکرد اصلاحی خاتمی به این مانع را ناممکن می‌داند. روزبه کریمی می‌گوید: «در این چند سال، ما بارها دیده‌ایم که اصلاح‌طلبان در حالی که خارج از حاکمیت هستند، از همین گره‌های ایدئولوژیک دفاع می‌کنند. با این دفاعیات ارتجاعی، چگونه می‌توانیم به آنها امید ببندیم؟»
محمدعلی ابطحی، انتقاد به خاتمی و سخن از ناامیدی به او را، هدیه‌ای ارزنده برای محافظه‌کاران می‌‌‌‌‌‌‌‌‌نامد و تاکید می‌کند: « برای اولین بار است که رقابت‌های دور دوم ریاست جمهوری فردی در ایران، چنین شدید شده‌اند. معمولا نامزدها در این دوره، غیر جدی هستند و برای پیروزی نمی‌آیند. این اولین بار است که کسی می‌آید و جامعه نیز توقع پیروزی از او دارد. باید برای موفقیت آقای خاتمی که حتی رسانه‌ای از خود ندارد، کوشش کرد.»
مهیندخت مصباح