ناآرامى كردها در تركيه
۱۳۸۵ فروردین ۱۴, دوشنبهاتوبوسهاى سوخته در استانبول و گاز اشكآور در خيابانهاى دياربكر. كردهاى تركيه ناآرامند. شب گذشته در محله باغچيلر استانبول حدود يكصد جوان كرد بسوى يك اتوبوس مواد آتشزا پرتاب كردند كه سه نفر كشته شدند. تاكنون در ناآرامىهاى تركيه دوازده نفر كشته، صدها نفر مجروح و دستگير شدهاند. گروههاى نزديك به حزب كارگران كردستان «پ كا كا» اعلام كردهاند كه جرقه دياربكر را به آتشى در شهرهاى بزرگ تبديل مىكنند و قول دادهاند كه تركيه را به جهنمى مبدل سازند. بدين گونه است كه در كنار تظاهرات مردم در مناطق كردنشين، اكنون بمبگذارىهائى مانند بمبگذارى شب جمعه كه منجر به مجروح شدن دوازده نفر گريدد و همچنين تظاهرات اعتراضى در غرب تركيه نيز ديده میشود.
رجب طيب اردوغان نخست وزير تركيه در اين باره میگويد:«آنها از زنان و كودكان براى فرستادن به تظاهرات خيابانى سو استفاده میكنند، اما آنها به هيچ چيز دست نخواهند يافت. به وضوح و روشنى بگويم، نيروهاى امنيتى ما در مقابل هر كسى، حتى زنان و كودكان نيز كه تبديل به ابزار تروريسم شوند، خواهند ايستاد».
اكنون براى نخستين بار پس از سالها، بارديگر در شهرهاى كرد نشين، بر حضور تانكها و نيروهاى نظامى افزوده شده است. اين ناآرامىها از مراسم به خاك سپارى چند نفر از شورشيان عضو پ كا كا در دياربكرآغاز شد. پ كا كا براى قدرت نمائى، در اين روز دستور داد تا مغازهها تعطيل شوند و آنهائى كه از اين امر سرپيچى كردند، به مغازههايشان حمله شد. عثمان بايدمير شهردار كرد دياربكر در مقابل تظاهركنندگان ماسك زده سخنرانى نمود و گفت كه من بخاطر جرئتى كه داريد به شما تبريك میگويم، اما اكنون وقت آن فرا رسيده تا به خانههايتان بازگرديد. وى بخاطر اين سخنرانى تحت پيبگرد قرار گرفته است. بنظر میرسد كه بر عمق شكاف بين دولت تركيه و كردها بازهم افزوده شده باشد. خواستهاى كردها مبنى بر تدريس زبان كردى در مدارس بعنوان جدائى طلبى ارزيابى میشود، در آن سو نيز هيچ نيروئى موفق نشده پس از بازداشت عبدالله اوجالان رهبر سابق پ كا كا از زير سايه وى و اين نيرو خارج شود. حزب تازه تاسيس جامعه دمكراتيك هم بنوعى شاخه سياسى پ كا كا است. و بدين ترتيب بنظر نمیرسد كه بغير از خستگى، دليل ديگرى براى پايان گرفتن اين ناآرامى ها وجود داشته باشد.
دولت تركيه و مسأله كردها
تفسيرى نوشته بها گونگور Baha Güngör، رييس بخش تركيه راديو دويچه وله
ادامه درگيريها در تركيه ميان كردها و ماموران دولتى موجب كشته شدن چند تن ديگر شد. در روز يكشنبه دوم آوريل گروهى تظاهركننده با مواد منفجره به اتوبوسى مسافربرى حمله كردند و موجب مرگ سه سرنشين اتوبوس شدند. در جنوب شرقى تركيه در پى ناآرامى در شهر قزل تپه مردى به ضرب گلوله كشته شد. بدين ترتيب طى هفته اخير ۱۲ نفر جان خود را بر اثر ناآراميهاى تركيه از دست دادهاند. رييس دولت تركيه رجب طيب اردوان اعلام كرده است كه نيروهاى امنيتى تركيه در صورت لزوم عليه زنان و كودكانى نيز اقدام خواهند كرد كه تروريستها از آنها به عنوان وسيله استفاده مىكنند.
دليلى وجود ندارد كه بخواهيم همدلىاى با موج خشونتى داشته باشيم كه كردهاى مسلح در تركيه بوجود آوردهاند. نمىتوانيم از كسانى پشتيبانى كنيم كه با مواد منفجره به اتوبوسى حمله مىكنند، با خونسردى انسانهاى بىگناه را مىكشند و مراكز جهانگردى را تهديد مىكند. آنچه گروه باصطلاح ”بازهاى آزادى كردستان“ به نمايش مىگذارد، تروريسم ناب است. اين گروه به عنوان شاخه اجرايى حزب كار كردستان عمل مىكند، كه در آلمان و بسيارى ديگر از كشورهاى اروپايى ممنوع است.
در لحظه نخست به نظر بديهى مىرسد كه دولت تركيه همه ابزار ممكن را براى حفظ جان شهروندانش بكار گيرد. اما اين ابزار بايست با اصول حكومتى مبتنى بر حق همخوانى داشته باشند. اقدامات ارتش و پليس تركيه بايست همراه با مراعات و بيطرفى باشند. و دولت تركيه بايست آمادگى پاسخگويى به پرسشهايى انتقادى را داشته باشد.
موج جديد خشونت نشان مىدهد كه دولت تركيه از مبارزه ۱۵ ساله با حزب كار كردستان چيزى ياد نگرفته است، مبارزهاى كه از سال ۱۹۸۴ آغاز شد و در سال ۱۹۹۹ به دستگيرى عبدالله اوجالان رهبر حزب كاركردستان انجاميد. بجاى آن دولت تركيه اشتباههاى قديم خود را تكرار مىكند، اشتباههايى كه سالها پيش خسارتهاى اقتصادىاى به ميزان چندين ميليارد دلار به تركيه زد و تصوير اين كشور را در خارج، بويژه در اروپا، خدشهدار كرد. افزون بر اين، خشونت دولتى عليه شركتكنندگان در ناآراميها موجب آن مىشود كه بسيارى از جوانان كرد كه اميدى به آينده خود ندارند به فعاليت در سازمانهاى مسلح مخفى روى بياورند.
كارى كه هم اكنون نخست وزير تركيه رجب طيب اردوان مىكند، ننگآور است. اردوان كه در اروپا محبوب است، مىگويد كه نيروهاى امنيتى تركيه مجازند عليه همه كسانى كه به ابزارى براى ترور تبديل شوند اقدام كنند، حتى اگر اين كسان زنان و كودكان باشند. اما اردوان با اين حرف همه هنجارها و ارزشهاى اروپايى و بينالمللى را زير پا مىگذارد. تركيه به عنوان كشورى كه خواهان عضويت در اتحاديه اروپاست، نمىتواند چنين شيوه حرف زدن و عملكردى را پيشه كند.
موج جديد و گسترده خشونت اميد حل مسأله كردها را به نااميدى تبديل مىكند. اين بيم مىرود كه همچون دو دهه پيش بىمبالاتيهاى دستگاه حكومت منجر به پيچيدهتر شدن مشكل شود. دولت تركيه در سالهاى اخير كه آرامشى نسبى برقرار بود، كار چندانى براى بهبود وضعيت مناطق كردنشين دورافتاده و به لحاظ اقتصادى عقبمانده نكرد. هنوز هم در جنوب و شرق منطقه آناتولى نظام ارباب رعيتى حاكم است. هنوز هم حدود ده هزار پاسدار كرد، كه به دولت تركيه وفادارند و از اين دولت اسلحه و حقوق مىگيرند، در روستاهاى مناطق كردنشين صاحب قدرتاند. طرحهايى كه براى حمايت از توسعه مناطق كردنشين عرضه شدهاند، در وزارتخانههاى آنكارا گرد و خاك مىخورند.
موضعگيريهاى اخير مقامات ترك ممكن است باعث شود كه كردها خود را مجبور به انتخاب ببينند ميان اينكه يا موافق دولت تركيه باشند يا با آن مخالفت كنند. اما چنانچه دولت تركيه بجاى آنكه خرد را بكار گيرد و بر حق تاكيد كند، مدام شعارهاى احساساتى و ناسيوناليستى بدهد، نبايد تعجب كند اگر از دل اعتراضها گروههاى كوچك و مخفى بيرون بيايند و از دل اين گروهها هم بار ديگر تروريسم در تركيه گسترش پيدا كند.