ميدان ارتباط هاى اينترنتى در ايران

مدیرعامل شرکت «ارتباطات داده های مخابرات» کاربران اینترنتی را مطمئن کرده، تا چندماه دیگر و تا قبل از اتصال فیبری با مرز بازرگان اینترنت در ایران ارزان نخواهد شد. استفاده کنندگان این شبکه ی جهانی مجبورند با کارت های اینترنتی ۲ و ۳ هزارتومانی و سرعتهای لاک پشتی، کجدار و مریز با فضای سایپر جهانی در ارتباط باشند. در ايران با یک کامپیوتر خط تلفن و خرید کارتهای رنگارنگ اینترنتی که بطور متوسط ساعتی ۳۰۰ الی ۴۰۰ تومان قیمت دارند می توان وارد فضای مجازی اینترنت شد. اما، گشت و گذار در این فضا چندان هم راحت نیست. قطع شدن های مکرر، حمله ی انواع ویروس و کرمهای رایانه ای که معمولا آی. اس. پی ها موظف به کنترل آنها هستند، سرعت پایین اینترنت و فیلترشدن برخی سایتها گاه باعث می شوند کاربران عطای فضای مجازی و جامعه ی اطلاعاتی را به لقای آن ببخشند.

در کافی نت ها که معمولا اینترنت ساعتی ۵۰۰ تا ۸۰۰ تومان قیمت دارد وضع بهتر ازاین نیست. وجود ۶۶۰، مرکز خدمات اینترنتی و مسابقه ی آنها برای فروش کارت اینترنت به مشتریان باعث شده برخی ادعاها هم مثل سرعت ۵۶ کیلو بایتی میان کاربران به شوخی تعبیر شود، یا همه بدانند از ۳۰ ساعت اینترنت ۲۰۰۰ تومانی که بعضی آی. اس. پی ها در کارتهایشان می نویسند، تنها ۱۰ ساعت آن قابل استفاده است. رییس یکی از آی. اس. پی ها علت قطع شدن و شلوغی شبکه را که گاه باعث می شود یک صفحه ی اینترنتی ۵ دقیقه زمان برای بازشدن ببرد، مسایل جنبی می داند و می گوید «آی.اس.پی ها تعداد کاربران را با یک فرم محاسبه می کنند و اگر خطوط تلفن اشغال نباشد، پاسخگوی آنها هستند.»

آمار دقیقی از کاربران اینترنت در ایران وجود ندارد، اما تحقیقات نشان می دهند پنجاه درصد آنها در تهران هستند و تعدادشان حدود هشتصدهزار نفر است. در این میان، اما، پرسش اصلی اینست که کاربران اینترنت با اینهمه مشکلات فنی و تدارکاتی و قیمت های بالا به چه انگیزه ومنظوری به استفاده از اینترنت روی می آورند. “سمن“ ۱۴ ساله که دانش آموزی تیزهوش است، می گوید:

«از اینترنت بیشتر برای کارهای تحقیقاتی و علمی مدرسه ام استفاده می کنم یا برای «میل» زدن به دوستام. چون یک حرفایی هست که نمی تونیم توی مدرسه بزنیم، ميريم پای اینترنت می زنیم.»

البته تعداد زیادی از کاربران در ایران در خانه کامپیوتر ندارند و از کافی نت ها برای ورود به دنیای اینترنت استفاده می کنند. یکی از پراستفاده ترین و پرجاذبه ترین بخشهای اینترنت در ایران اتاق گفتگو یا «چت روم» است. «مسنجر»ی که بیش از همه در ایران شناخته شده اند «یاهومسنجر» و «پالتاک» هستند. اتاقهای «یاهو مسنجر» ظرفیت محدودی دارند و امکان مدیریت در آنها نیست. بطوریکه می توان بوسیله ی آنها برای دیگران مزاحمت ایجاد کرد. کسانی که در «یاهو مسنجر» حضور می یابند، می دانند امکان یک بحث جدی و طولانی بدون حضور مزاحم وجود ندارد. گاه میان صحبت کسی میکروفون را دراختیار می گیرد، شروع به فحش دادن می کند یا آهنگی پخش می کند.” صفا”، جوان ۲۲ ساله ای که در خانه از اینترنت استفاده می کند توضیح می دهد که موارد استفاده اش از این دنیا چگونه است:

«من دنبال چت کردن و اینجور چیزها نیستم، ولی مثلا خواهرم خیلی چت می کنه. قبلا وقتی سنم پایین تر بود خیلی چپ می کردم، ولی جدیدا وقت پیدا نمی کنم که چت کنم. دوجور چت داریم. یکی ” اتاق هاى چپ خصوصى”ست که با دوستایی که می شناسیشون چت می کنی، یکی دیگه هم چت روم های عمومی ست که با آدمایی که نمی شناسیشون آشنا میشی. من هیچوقت تو چت روم هایی عمومی نمی رفتم. من با دوستایی که می شناختمشون چت می کردم، مثلا بجایی اینکه با تلفن باهاشون حرف بزنم باهاشون چت می کردم. فقط از نظر هزینه ای و اینجور چیزها که کمتر بود به نفع ام بود، ولی یک اتلاف وقت خیلی زیادی بود دیگه. خیلی چت روم های عمومی هستن كه سابژکت ‌مختلف دارن ولی من هیچوقت نرفتم توشون. برام سخته برم با آدمایی که نمی شناسمشون راجع به يك موضوع صحبت کنم.»

پالتاک، گرچه محبوبیتش کمتر از «یاهو مسنجر» است، اما قدرتمند است. شاید شما هم اعلامیه ها و دعوتنامه های حضور در سمینارها و سخنرانی های الکترونیکی در پالتاک را دیده باشید. کیفیت بالای پخش صدا و امکانات مدیریتی پالتاک از ویژگی های ممتاز آن است. مدیر اتاق این امکان را دارد که به کاربر مزاحم فرصت شلوغ کردن و بی نظمی ندهد. برخلاف یاهو مسنجرکه در اتاقهای معدودی از آن بحث های سیاسی در جریان است، اتاقهای پالتاک عموما به بحث های سیاسی اختصاص دارند و ضمنا طبق شواهد بیشتر ایرانیان مهاجرند که از پالتاک استفاده می کنند.

به موضوع استفاده ی جوانان ایرانی از اینترنت برگردیم. گلشن دانشجوی ۲۰ ساله ی طراحی صنعتی ست که برای خودش حتا یک سایت عکاسی هم دارد. او مرتبا از شبکه ی اینترنت برای کسب اخبار عمومی و اطلاعات مربوط به عکاسی استفاده می کند. او هم مانند مورد ”صفا“ و ”سمن“ عمده ترین استفاده ی خود از اینترنت را ارسال و دریافت ایمیل عنوان می کند:

«از سایت هاى خبری یعنی روزنامه های آن لاین استفاده ميكنم. وبلاگ هم می خونم. بعضى وبلاگ ها هستن که عکس می ذارن، کارهای هنری می ذارن، آنها را هم می خونم. خودم هم وبلاگ دارم. برام کامنت می ذارن، من جوابشون را میدم. تو ”اوركات” هم عضوم. سایت هایی مثل اوركات اينجا بين همه ايرانى ها شناخته شده است“.

باید گفت در ایران سایت «اوركات » را بسیاری از کاربران روزانه مانند صندوق پستی خود چک می کنند. این سایت بدنبال تحقیق آکادمیک یک از کارمندان گوگل بنام «اورکات» ایجاد شد و بواسطه ی امکانات خاص خودش به یکی از پایگاههای بزرگ دوست یابی اینترنتی مبدل شد. به مشکلات فنی استفاده از اینترنت در ایران بازگردیم. بدلیل ظرفیت های محدود و کند موجود اکثر افراد موفق نمی شوند یک مطلب ضمیمه را در میلی که بدستشان رسیده باز کنند. چه می کنند:

....«بعضی ها اینجا خودشون ماهواره می ذارن برای خونه شون، یکراست اینترنت با سرعت بالا می گیرن. کسی که می خواد کار حرفه ای بکنه، اون کارو می کنه. ما اغلب لینکشو می فرستیم. چون عوض کردن خیلی طول می کشه. برای همین اگه چیز جالبی توی یک سایتی ببینیم، بجای اینکه پیداش کنیم و بعد همونو بفرستیم، همونجا آدرسشو کپی می کنیم برای کسی که می خواد ببینه.كافيه رو بزنه و بره توی همون سایتی که من قبلا رفتم که مثلا آن عکس، فیلم یا هرچیز دیگه را ببینه.»

کاربران به همین امکانات محدود نیز، اکتفا می کنند. اما، گاه، وقتی به سراغ سایت یا وبلاگ مورد علاقه ی خود می روند در کمال شگفتی می بینند صابون فیلترینگ به جامه ی شان خورده:

.....«شروع کردن فيلتر كردن همه ی سایت ها. از سایت هایی که مثلا مال کاميونيکیشن (ارتباط گيرى)بود صرفا یک عده از دوستا” پروفايل” برای خودشون می ساختن، همه ی اینها را فیلترکردند. خیلی سایت های سیاسی، حتا هنری. من می دادم به وبلاگم، دیدم فیلتر شده. تقریبا همه ی سایت ها را دارن فیلتر می کنن. از ضد فيلتر هم كارى برنمياد. مثلا یک ضد فیلتر می یاد، ولی یک هفته ی بعد اونو پیدا می کنن. یک هفته ی بعد اونهم فیلتر می شه. یک چیز دیگه می یاد و از ضدفیلتر استفاده می کنه، دوباره اونهم فیلتر میشه...”