موسیقی موتسارت به جای داروی تسکین دهنده درد

قلبش به تپش افتاده، فشار خونش افزایش یافته و دستانش از ترشح عرق خیس است. او بیماری است که جراحی‌اش هر لحظه نزدیک‌تر می‌شود.

درست در همین زمان است که سوناتی از ولف‌گانگ آمادئوس موتسارت، آهنگ‌ساز اتریشی و از نوابغ موسیقی جهان به کمک‌ش می‌آید. نوای آرام‌‌بخش پیانوی موتسارت رؤیاهای بیمار را بیدار می‌سازد، ضربان قلبش کمتر‌می‌شود و تنفسش آرام می‌‌یابد.

همین اثرات است که بیمارستان ماساچوستس جنرال (MGH) بوستون آمریکا را به رویکردی جدید متمایل کرده است. در این بیمارستان پرستاران قبل از این ‌که به بیمار قرص یا داروی بی‌حس‌کننده بدهند، هدفونی به او می‌دهند تا بتواند به سمفونی گوش دهد.

نتایج برخی از تحقیقات علمی نشان می‌دهد که موسیقی گاهی اوقات حتی بیشتر از دارو اثر می‌کند.

اما چرا این‌چنین است؟ این سئوالی است که تیمی از دانشمندان به سرپرستی کلادیوس کنراد(Claudius Conrad)، رئیس گروه تحقیقاتی "موزیک در پزشکی" بوستون آمریکا در پی یافتن پاسخ آن برآمده است.

کنراد می‌گوید: «تنها زمانی که بفهمیم موسیقی دقیقا چطور بدن را آرام می‌کند، می‌توانیم از آن استفاده هدفمند کنیم، درست مثل یک دارو.»

در این صورت پزشکان می‌توانند مصرف دارو را کم کرده و در نتیجه عوارض جانبی ناشی از آن را نیز کاهش بخشند.

نتایج تحقیقات دانشگاه ایالتی اوهایو

دانشگاه ایالتی اوهایو در کلومبوس آمریکا در پی پژوهش‌های خود به این نتیجه رسیده که موسیقی می‌تواند تأثیر آرام‌بخشی در بیمارانی که به طور مصنوعی تنفس می‌کنند داشته باشد.

تجربه نشان می‌دهد، بیمارانی که به طور مصنوعی تنفس می‌کنند استرس و اضطراب پیدا کرده و به داروی ‌آرام‌بخش احتیاج دارند. اما در صورتی که به آن‌ها هدفون داده شود تا قادر به شنیدن موسیقی آرام‌بخش باشند نیاز به دارو کم می‌شود.

موزیک علیه درد

از موزیک می‌توان برای تسکین درد کمک گرفت. موزیک توانایی آن را دارد که مغز را به ترشح اوپیوئیدها (شبه‌تریاک‌ها)‌ی سازگار با بدن مانند آندورفین وادار سازد. این جا است که روشن می‌شود، چرا موزیک اثر تسکین‌بخشی روی درد دارد.

البته تفاوتی که موزیک با مواد مخدر دارد این است که موزیک نه تنها آرام‌‌کننده است، بلکه در عین حال انگیزه‌بخش و روح‌فزا نیز هست.

ملودی‌ها بر روی مرکز پاداش در مغز اثر می‌گذارند یعنی همان مرکزی که بعد از انجام عمل جنسی یا استفاده از برخی از مواد مخدر فعال می‌‌شود.

اکارت آلتن‌مولر(Eckart Altenmüller)، رئيس مرکز پزشکی و فیزیولوژی موزیک در هانوفر آلمان می‌گوید: «موزیک احساسات نیرومندی ایجاد می‌کند و باعث می‌شود که دوپامین و اندورفین ترشح شود.»

هورمون مغزی دوپامین به ما توانایی و انرژی بیشتر می‌بخشد. هورمون اندورفین هم به شخص احساس اعتماد به نفس و سرخوشی ‌می‌دهد.

آیا موسیقی همیشه اثربخش است؟

اکارت آلتن‌مولر، متخصص مغز و اعصاب آلمانی نسبت به تجویزی عمومی برای استفاده درمانی از موسیقی هشدار می‌دهد.

او می‌گوید، نباید تصور کنیم که می‌توانیم داروخانه‌ موزیکال خانگی به وجود بیاوریم. به گفته آلتن‌مولر، حتی موزیک موتسارت هم همیشه اثربخش نیست، بخصوص برای کسی که از موسیقی کلاسیک متنفر است.

او ادامه می‌دهد، موزیک زمانی بیشترین اثر درمانی را دارد که شخص علاقه به شنیدن آن دارد.

معمولا موزیک بدون کلام بیشتر اثر می‌کند، اما بهتر است که این نوع از موزیک از زیر و بم‌های مناسب برخوردار باشد تا برای بیمار خسته‌کننده نشود. سرعت آن نیز باید به گونه‌ای باشد که ضربان قلب را بیشتر نکرده و با سرعت تپش قلب هماهنگ باشد.

راک و هوی‌متال کمتر اثربخشند

تحقیقاتی که بر روی خوک‌ها انجام شده نشان می‌دهد که موسیقی تند اثری ناآرام‌کننده بر روی این حیوان دارد و درست مانند سر و صدای زیاد او را عصبی می‌کند.

همچنین آواهای ریتمیک کی‌بوردی موسیقی تکنو هم بیشتر باعث می‌شود که تپش قلب و ترشح هورمون کورتیزول بالا برود.

بنا بر این همانطور که داروها عوارض جانبی دارند، موسیقی  نیز نمی‌تواند همیشه و در همه حالات مفید واقع شود.

به گفته کلادیوس کنراد، رئیس گروه تحقیقاتی "موزیک در پزشکی" بوستون آمریکا، گاهی اوقات سکوت بهترین دواست.