معاملات شرکتهای آلمانی با ایران، خدشه به اعتبار سیاسی آلمان؟
۱۳۸۷ مرداد ۳۰, چهارشنبه
نشریه آلمانی "اشپیگل" در آغاز ماه اوت از فساد و رشوه‌دهی در کنسرن آلمانی زیمنس گزارش داد و در آن میان به رابطه این کنسرن با ایران پرداخت. اشپیگل نوشت که مدیرعامل زیمنس، هاینریش فون پیرر، از سال ۲۰۰۳ تا ۲۰۰۶ در پیوند با پروژه یک نیروگاه اتمی، در مجموع تا حدود ۶۵۰ هزار یورو به واسطه ایرانی پرداخت کرده است.
در همان روزهای نخست ماه اوت، خبر معامله دست کم صد میلیونی شرکت اشتاینر و صدور تجهیزات برای سه مرکز مایع‌سازی گاز به ایران، در آلمان جنجال برانگیخت. هارتموت شاوئرته، از نمایندگان حزب دمکرات مسیحی آلمان در وزارت اقتصاد این کشور، نقشی فعال در پاگرفتن این معامله ایفا کرده بود.
پس از انتقادهای اسراییل و امریکا به این معاملات، اداره کنترل صادرات آلمان اعلام کرد که برنامه‌های شرکت آلمانی اشتاینر برای معامله با ایران، تحریمهایی را که علیه ایران وضع شده نقض نمی‌کند، چون بخشهای تاسیساتی که به ایران صادر می‌شوند را خود این شرکت در آلمان می‌سازد.
بی‌سرو صدا
از سوی دیگر، جمهوری اسلامی ایران به شرکتهای آلمانی قول داده است که از سرمایه‌گذاری‌های آنها در ایران در هر زمینه‌ای حمایت کند. مهدی صفری، معاون بخش اروپای وزارت امور خارجه ایران در مصاحبه روز دوشنبه (۱۸ اوت) خود با "فاینشال تایمز آلمان" از سرمایه‌گذاران آلمانی خواست که کار خود را بی‌سرو صدا انجام دهند.
اما سرو صداهای انتقادی به این معاملات به گوش می‌رسد. روزنامه "اورشلیم پست" در شماره روز سه شنبه (۱۹ اوت) خود صدراعظم آلمان را سرزنش کرد که چرا هیچ انتقادی به هارتموت شاوئرته، نماینده حزب دمکرات مسیحی آلمان در وزارت اقتصاد نکرده است. این نشریه رفتار آنگلا مرکل را در تضاد با گفته‌های وی به هنگام سفرش در ماه مارس به اسراییل در نطقش در مجلس نمایندگان این کشور می‌بیند. مرکل در نطق خود گفته بود که دفاع از اسراییل جزو علائق امنیت ملی آلمان است. مرکل افزوده بود که امنیت اسراییل "معامله‌شدنی" نیست.
محافل گوناگون سیاسی و مطبوعاتی آلمان با انتقاد اسراییل به رهبری سیاسی این کشور به گونه‌های مختلف برخورد می‌کنند. در مقاله‌ای انتقادی در روزنامه “دی ولت“ از موضع آلمان به عنوان “بی‌تفاوتی“ و رسوایی‌ای دیگر پس از رسوایی نخستین نام برده شده است. در این مقاله می‌خوانیم: “تعجب چندانی ندارد که منتقدان، چه در اینجا و چه در اسراییل و امریکا، به مرور به صداقت مرکل و نطق بس ستایش شده‌اش در مجلس نمایندگان اسراییل در ماه مارس شک کنند که در آن گفته بود که امنیت این کشور بخشی از اصول اساسی حکومت ماست.“
مرکل علاقه‌ای به این معاملات ندارد
در برابر اما هایو لانتس، کارشناس ایران بنیاد سیاسی فریدریش ابرت، وابسته به حزب سوسیال دمکرات آلمان، در این مورد می‌گوید: «در اینجا باید پرسید که چه کسی در چه موردی تصمیم گرفته است تا بتوان گفت که رهبری دولت آلمان به درستی عمل کرده است یا نه. باید دقت کرد که تصمیم در مورد معامله با ایران را اداره کنترل صادرات آلمان گرفته است، که طبق وظیفه‌ای که دارد، بدون توجه به این تصمیم گرفته که آیا این معامله ربطی به تحریمها علیه ایران دارد یا نه. این‌ها چند ماه موضوع را بررسی کرده‌اند و به نتیجه رسیده‌اند که موضوع معامله ربطی به تحریم ندارد و می‌توان آن را انجام داد. شاید بتوان گفت که بخشی از رهبری سیاسی، در اینجا نماینده‌ای که از آن نام برده شده، حساسیت لازم را در این مورد به خرج نداده و متوجه نبوده که چنین معامله‌ای چه پیامدهایی می‌تواند برای روابط ما در سطح بین‌المللی به دنبال داشته باشد.»
هایو لانتس اشاره می‌کند به اینکه صدراعظم آلمان اعلام کرده است که علاقه‌ای به این معاملات ندارد، و سخن او مورد قبول همه است، وگرنه این برخلاف سیاست آلمان در برابر اسراییل است و نیز برخلاف آنچه آلمان در مورد لزوم تحریم اقتصادی در مورد ایران گفته است.
روابط حساس آلمان و اسرائیل
هایو لانتس در مورد انتقاد اسراییل می‌گوید که به این انتقاد باید توجه کرد، چون برای کشورهای دیگر هم «مسئله بر سر این است که آلمان تا چه حد قابل اعتماد است و تا چه حد می‌توان به آن تکیه کرد، وقتی که می‌گوید حمایت از اسراییل از مهمترین اصول سیاسی ماست، اما از کشوری به لحاظ اقتصادی حمایت می‌کند که موجودیت اسراییل را به رسمیت نمی‌شناسد. موضوع بر سر این هم هست که نمی‌توان در کنار دیگر کشورها قرار گرفت و سخنی را با آنان به طور مشترک بیان کرد، اما در عمل کار دیگری را انجام داد.»
اگر چه در کنار آلمان به کشورهایی چون اتریش و سویس نیز، به خاطر معاملات اقتصادی‌شان با ایران انتقاد می‌شود، اما تاریخچه ویژه روابط سیاسی آلمان و اسراییل موجب می‌شود که فعالیتهای شرکتهای آلمانی، بیش از فعالیتهای دیگر کشورها زیر ذره‌بین قرار گیرند.
روشن نیست که دولت آلمان بخواهد زیر فشار اسراییل یا امریکا بازخواستی از مسئولان معاملات شرکتهای آلمانی در زمینه‌های انرژی بکند. به نظر لانتس، کارشناس بنیاد فریدریش ابرت، ممکن است صدراعظم آلمان چنان اعتبار و حیثیت دولت خود را بر اثر این معاملات خدشه دار شده حس کند، که تصمیم به مؤاخذه این یا آن مسئول دولتی بگیرد.