مشاجره روسیه و اوکراین
۱۳۸۷ دی ۱۳, جمعه
تفسیری در این‌باره از میودراگ سوریچ، سردبیر بخش رادیو و آنلاین دویچه وله
بر شمار پرسش‌های جهانی که در آن زندگی می‌کنیم به گونه‌ای مداوم افزوده می‌شود، به‌عنوان نمونه می‌توان به اوضاع ناروشن خاورمیانه یا بحران مالی اشاره کرد. اما تنش بین روسیه و اوکراین حداقل از این خصوصیت برخوردار است که می‌توان برخی از مسائل را از پیش نیز پیش‌بینی کرد. مشاجره بین دو کشور درست در آستانه سال جدید میلادی شروع می‌شود و موضوع مشاجره بر سر گاز است. روسیه بر آن است تا در ازای صدور گاز به اوکراین پول بیشتری دریافت کند و اوکراین نیز مایل است بر میزان عوارض انتقال گاز روسیه از خاک خود به سمت کشورهای اروپای غربی بیافزاید. و این بار سومی است که ما شاهد این مشاجره هستیم. ولی این‌بار هر دو کشور توانستند کاری کنند که مذاکرات به موقع به نتیجه نرسند. اما پس از بلوف و تهدید بسیار، همگان می‌دانند که این دو کشور در ماه ژانویه عاقبت به توافق خواهند رسید. و علیرغم مشاجره شدید هر دو طرف به کشورهای غربی تضمین داده‌اند که در انتقال گاز اختلالی به وجود نخواهد آمد.
اما واقعیت این است که هر دو کشور در این مشاجره آسیب خواهند دید. حداقل از حیثیت‌شان کاسته می‌شود. چون طبیعی است که این مناقشه به اعتماد غرب به این دو کشور برای تامین گاز و انرژی مورد نیاز خود در درازمدت آسیب می‌زند. از سوی دیگر تلفیق سیاست با اقتصاد انرژی، به سیاقی که روسیه و اوکراین دنبال می‌کنند، می‌تواند در درازمدت مذاکرات بین دو کشور را دشوارتر سازد. پیشنهاد واگذار کردن شبکه انتقال گاز در اوکراین به بخش خصوصی نیز بار دیگر توسط دولت این کشور رد شده است. و در روسیه نیز نمی‌توان کسی را یافت که به این موضوع باور داشته باشد که رییس جمهور روسیه از نفوذ خود در شرکت انحصاری گازپروم صرف‌نظر کند. و تازه موضوع مورد مشاجره بین دو کشور تنها محدود به پول نمی‌شود، بلکه موضوع بر سر جنگ قدرت است و آنگاه که کار به کوتاه آمدن یک طرف بکشد، هر دو طرف خواهان حفظ حیثیت و آبروی خود هستند. و درست در همین رابطه است که سازمان‌هایی با ساختاری بغرنج و غیرشفاف هم‌چون RusUkrEnergo پدید آمده‌اند که نقش دلالی و واسطه‌گری بین روسیه و اوکراین را در رابطه با صدور و انتقال گاز برعهده گرفته‌اند. و این‌جا موضوع بر سر قراردادهای میلیاردی است و فساد مالی برآمده از فعالیت چنین دلالانی، عملا توافق بین اوکراین و روسیه را دشوارتر می‌سازد.
در پایان اما، این مشاجره تاثیری منفی برای اروپا ندارد، حداقل برای ماه‌های آتی. چون ذخایر گازی کشورهای اروپایی پر هستند، اقتصاد ملی این کشور در اثر بحران مالی فلج شده است و همین منجر به آن شده که این کشورها به انرژی کمتری نیاز داشته باشند. و چون چنین است اتحادیه اروپا نیز دخالتی در مشاجره بین روسیه و اوکراین نمی‌کند.
روسیه اما از مشاجره کنونی برای طرح و پروژه ساخت شبکه‌های جایگزین انتقال گاز بهره می‌گیرد، مثلا برای پروژه شبکه انتقال گاز دریای بالتیک. و هیچ‌کس در این رابطه نمی‌تواند کرملین را مورد سرزنش قرار دهد. از جانب دیگر اروپا نیز به تلاش خود در زمینه گسترش امکانات تامین نفت و گاز خود از کشورهای آسیای میانه ادامه می‌دهد. اروپا بر آن است تا تامین انرژی مورد نیاز خود را به گونه‌ای سامان دهد که یک کشور نتواند شیر انتقال گاز و نفت را ببندد.