مسئله حجاب اسلامى در كشور آلمان

يوان عالى كشور، بحث در اين مورد را دوباره داغ كرد.

در آلمان ديگر ديدن زنانى با پوشش اسلامى كم نيستند و اين زنان چادرى بخشى ناگسستنى از نماى شهرهاى بزرگ كشورهاى اروپاى غربى شده اند. زنان مسلمان حتى اين اجازه را يافته اند كه با چادر و روسرى به محل كار خود در كارخانه ها بروند. اما اكنون حضور آنها به عنوان معلم در مدارس با مخالفت هاى شديدى روبرو شده است.

مهد كودكى در شهر كوچك Bergkamen در منطقه اى آرام در ايالت نورد راين وستفالن در آلمان. سِلما گوموس، يكى از معلمان زن اين مهد كودك كوچك و زيباست. اين زن سى ساله در آلمان به دنيا آمده و پدر و مادرش ترك هستند. چند هفته اى ست كه چرخ هاى اتوموبيل سِلما گوموس را با كارد سوراخ مى كنند و به اتوموبيلش آسيب مى رسانند. چند سال پيش در ابتداى شروع كار، سِلما گوموس مورد علاقه ى بسيار كودكان، همكاران و پدر و مادر ها بود، تا اين كه دو سال پيش با روپوش اسلامى به مهد كودك آمد و از همان زمان مخالفت با روسرى او آغاز گشت. اختلافات بالا گرفت و به اخراج او منجر شد. رونالد شِفِر، شهردار شهر در اين مورد مى گويد:
“ما در ابتدا سعى كرديم به اين خانم بفهمونيم كه اين البته حق اوست كه در مواقع بيكارى ، اگه خواست روسرى سرش كنه، اما بايد بدونه كه وقتى به مهد كودك مياد ، بايد روسرى رو برداره. در همين راستا دو بار بهش تذكر داديم تا اين كه تابستون سال ۲۰۰۲ حكم اخراجش رو صادر كرديم.”

حكم ديوان عالى كشور آلمان در باره اعتراض فرشته لودينِ افغاني، شامل حال سِلما گوموس هم شد و او اجازه يافت تا به سر كارش بازگردد. قضات ديوان عالى كشور در مورد فرشته لودين اعلام كردند كه تنها در صورتى مى توان از ورود زنان مسلمان با روسرى به مدارس جلوگيرى كرد كه مجلس هر ايالت آلمان به طور جداگانه لايحه هايى را در اين مورد به تصويب برسانند. سِلما گوموس به سر كارش بازگشت اما از بازگشت خود خوشنود نيست و در اين مورد مى گويد:
“شروع مجدد اصلا ساده نيست. از وقتى كارم رو دوباره توى مهد كودك آغاز كردم، دو تا نامه ى تهديد آميز عليه من به مهد كودك رسيده. نويسنده نامه ها رو كسى نمى شناسه. چرخ ماشينمو پاره كردن ... اين خيلى بى انصافيه. من فقط برا به دست آوردن حقم مبارزه كردم. من اينجا زندگى مى كنم و براى بچه ها معلم خوبى هستم، اما اينا چنان كارهاى تنفر انگيزى انجام مى دن كه از برگشتن به سر كارم پشيمون شده ام.”

ممنوع كردن روسرى در آلمان به اين سادگى ها هم نيست. قانون اساسى كشور به همه اتباع، حق آزادانه ى اجراى مراسم مذهبى خود را داده است. اما در جاى ديگرِ همين قانون آمده، افرادى كه در ادارات دولتى كار مى كنند بايد در محل كار خود، بى طرفى كامل را رعايت كرده و براى هيچ مذهب و يا عقيده سياسى تبليغ نكنند. موافقان ممنوعيتِ روسرى براى معلمان، موافق اين بى طرفى، بخصوص در مدارس هستند، زيرا معلمان الگوى كودكانند و مى توانند بر ديدگاه آينده آنها تاثيراتى عميق برجاى گذارند. آنها بر اين نظرند كه روسرى نماد تحقير زن و نابرابرى او با مرد است، و به همين جهت بايد بر طبق قانون اساسى، در مدارس ممنوع گردد. رولاند شِفِر، شهردار شهر بِرگ كامِن، در اين مورد مى گويد:
“روسرى نشونه ى اجراى يه عمل مذهبيه وبه همين دليل هم من با روسرى مخالفم. اين فقط در مورد زناى مسلمون نيست. من اجازه نصب صليب مسيح رو هم، روى ديوار كلاس هاى مدارس نمى دم و معلماى مسيحى مدارس هم حق ندارند، با صليبى به گردن به مدارس بيان.”

مخالفان روسرى در آلمان بسيارند. Hans Peter Raddatz يكى از اين افراد است. او كتاب هاى بسيارى در مورد اسلام نوشته و مخالف سرسخت روسريِ معلمان است. او اين حجاب اسلامى را نشانى از نابرابرى حقوقى ميان زنان و مردان مى داند و دليل مى آورد كه كه فقط مسلمانان افراطى از زنان مى خواهند تا روسرى سر كنند. او مى گويد، در ميان مسلمان افراطى نقش زن در اجتماع بسيار ناچيز است و چنين برخوردى به زن با قانون اساسيِ آلمان به هيچ وجه همخوانى ندارد:
“قوانين اسلامى حق انتخاب پوشش رو از زنها مى گيره. اونا نمى تونن خودشون در مورد پوشيدن و يا نپوشيدن روسرى تصميم بگيرن. زندگى زنها در كشورهاى اسلامي، ارتباطى ناگسستنى با خانواده، پدر، برادرها و بعد از ازدواج با شوهر داره. در واقع در مراسم عقد، شوهر با پرداخت مبلغي، حق تملك زن رو براى ارضاع تمايلات جنسى و توليد بچه، به دست مى ياره.”

آقاى Helmut Wiesmann ، مسئول گفتگوى ميان مذاهبِ كليساى كاتوليك آلمان هم، نظرى منفى نسبت به روسرى دارد. او با اشاره به اين نكته كه در بسيارى از كشورهاى مسلمان، زنان اين حق را دارند كه روسرى سر نكنند، به گروه هاى مسلمان افراط گرايى اشاره مى كند، كه برايشان سر كردن روسرى براى زنان امرى حياتى ست.او در توضيح اين نظر مى گويد:
“اين برداشت مسلمون هاى افراطى از روسرى تا حديه كه ميگن، زنهايى كه روسرى سر نمى كنند، پاك و منزه نيستند. در ميان چنين گروه هايي، زنهايى كه مخالف سركردن روسرى هستند، از جمع رونده مى شن. شما مى تونيد در خيلى از بحث هايى كه در آلمان، در مورد روسرى انجام ميشه، بينيد كه موافقاى روسري، به زنايى كه حجاب اسلامى رو رعايت نمى كنند، بى بندوبار و يا حتى بدكاره مى گن. در چنين شرايطي، بايد زنهايى كه روسرى سر نمى كنندرو مورد حمايت قرار داد.”

پرفسور Heinrich Steiger يكى از قضات ديوان عالى كشور آلمان، بحث در مورد مسئله روسرى را تنها بخشى بسيار محدود از مشكلات عميق ترِ مهاجرانِ به آلمان مى داند و مى گويد:
“ما در واقع بايد به مباحثى بپردازيم كه براى جامعه حائز اهميتى گرهى هستند، مباحثى در مورد اين كه روند رشد عمومى جامعه در چه جهتى باشه.”

بله، مباحثى چون چگونگى زندگى فرهنگ هاى گوناگون در كنار هم در كشور آلمان از اين گونه اند. آن چه مسلم است اين است كه در اين كشور، سياست اجرا شده در زمينه مهاجران، در سال هاى گذشته با شكست روبرو گشته. كودكانِ خانواده هاى مهاجر، زبان آلمانى نمى دانند، شمار خارجيانى كه در جامعه آلمان ادغام شده اند، بسيار كمند و بسيارى از آنها آگاهانه از اين كار سرباز مى زنند. در مجموع زندگى بدون درد سر آلمانى ها و خارجيان مهاجر بسيار دشوار شده است. و در چنين شرايطى ست كه مسئله روسرى براى بسيارى ناقدان، عاملى تشديد كننده است براى جدايى بيشتر مهاجران، از جامعه آلمان و قبول نكردن آگاهانه هنجارهاى اجتماعى آن. در مقابل، هنوز كم نيستند كسانى كه به اين تز خرده مى گيرند و برابر دانستن همه كسانى كه روسرى سر مى كنند را با بنيادگرايان خشونت گراى اسلامى، كاملا اشتباه ارزيابى مى كنند.