فوتبالیست‌ها و مبارزه با بحران گرسنگی

یک مادر اهل کشور موریتانی می‌گوید شب‌ها ظرفی روی گاز می‌گذارد تا وانمود کند غذا می‌پزد چون اگر کودکانش بفهمند که غذایی در کار نیست شروع به گریه کردن می‌کنند. حکایت فرزندان این مادر، حکایت ۹۲۳ میلیون گرسنه‌ای است که در سراسر جهان با مرگ دست و پنجه نرم می‌کنند.

افزایش ناگهانی و لجام‌گسیخته بهای مواد غذایی در ماه‌های گذشته، بحران گرسنگی را گسترش داده است. این بخشی از مطالعه‌ای است که مؤسسه یاری‌رسان اُکسفام (Oxfam) آن‌را منتشر کرده است. یکی از کارشناسان این مؤسسه در آلمان می‌گوید در حالی‌که میلیاردها دلار در سراسر جهان برای مقابله با بحران مالی هزینه می‌شود، این‌طور به نظر می‌رسد که گرسنگان به دست فراموشی سپرده شده‌اند. اکسفام می‌افزاید کشورهای صنعتی بیش از ۱۲ میلیارد دلار برای مبارزه با فقر در سراسر جهان تصویب کردند، که تاکنون تنها یک میلیارد آن پرداخت شده است، در حالی‌که دولت آلمان برای مقابله با بحران مالی تا سقف ۵۰۰ میلیارد یورو در نظر گرفته است.

شهدی که به کام شرکت‌های بزرگ ریخته می‌شود

بر اساس برآوردهای سازمان ملل متحد، ۲۵ تا ۴۰ میلیارد دلار برای مبارزه با بحران گرسنگی در جهان کافی است. سازمان ملل هم‌چنین اعلام کرده که کمک‌های بخش کشاورزی از ۱۸ درصد در دهه هشتاد به ۴ درصد کاهش یافته است.

این را هم نباید فراموش کرد که با کاهش کمک‌ها به بخش کشاورزی، تولید کم می‌شود و بهای اقلام خوراکی بالا می‌رود. در طول مدت ۱۴ ماه، بهای برنج در بنگلادش ۶۶ درصد افزایش یافته، قیمت گندم در سنگال دو برابر و در سومالی ۴ برابر شده است.

در کشورهای در حال توسعه، حدود دوسوم درآمد خانواده‌ها صرف خوراک می‌شود. بسیاری از خانواده‌ها هستند که اگر مواد غذایی تنها اندکی گران شود، زندگی‌شان به خطر می‌افتد. علاوه بر این ۲۶۰ میلیون انسان دیگر هم در آستانه فقر مطلق قرار دارند و دیگر به سختی می‌توانند از پسِ هزینه‌های مواد غذایی برآیند.

شاید در ابتدا این‌طور تصور شود که افزایش بهای مواد غذایی، وضع مالی کشاورزان را بهبود می‌بخشد، در حالی‌که واقعیت چیز دیگری است. کشاورزان خود هم مصرف‌کننده هستند و هزینه یک وعده غذای سیر، به مراتب بیشتر از درآمد محدودی است که از گران شدن مواد غذایی نصیب کشاورزان می‌شود. از سوی دیگر در اغلب موارد، نبود زیرساخت‌های سیاسی و اقتصادی کارآمد، شرایط زندگی را برای روستائیان دشوارتر می‌کند. در کشورهایی هم‌چون زیمبابوه و مالاوی، هزینه زندگی مردم در روستاها دو برابر مناطق شهری افزایش یافته است.

با مقایسه این آمارها می‌توان دید که سود گران‌شدن مواد غذایی نه به جیب کشاورزان خرد، بلکه به خزانه شرکت‌های مواد غذایی بین‌المللی و سوپرمارکت‌های بزرگ سرازیر می‌شود. دارایی‌های شرکت مواد غذایی نستله (Nestle) در نیمه اول سال جاری ۹ درصد و دارایی‌های فروشگاه‌های زنجیره‌ای انگلیسی تسکو (Tesco) ۱۰ درصد نسبت به سال گذشته افزایش داشته است. بیشترین سود نصیب Monsanto، بزرگ‌ترین شرکت تولیده‌کننده بذر در جهان شده است. این شرکت با رشد ۲۶ درصدی درآمدها، ۶/ ۳ میلیارد دلار از محل گران‌شدن مواد غذایی کسب کرده است.

پیشنهادها برای مبارزه با گرسنگی

مطالعات مؤسسه اُکسفام، ابعاد بحران مواد غذایی و گرسنگی در جهان را «بسیار گسترده» ارزیابی می‌کند. به اعتقاد کارشناسان، کشورهای صنعتی زمان بسیاری را صرف انتقاد از سیاست‌های کشورهای در حال توسعه در زمینه بازار مواد غذایی کرده‌اند، بدون این‌که راه‌حلی ارائه کنند.

یک کارشناس تغذیه می‌گوید: «اتحادیه اروپا از کشورهای آفریقایی و حوزه کارائیب می‌خواهد که بازارهای خود را به روی کالاها و خدمات آلمانی و اروپایی بگشایند، اما به این توجه نمی‌کند که امنیت غذایی این کشورها در صورت پیروی از قوانین تجارت آزاد مواد غذایی، زیر چرخ اقتصادهای بزرگ خرد خواهد شد.»

مؤسسه اُکسفام برنامه‌ای ۱۰ ماده‌ای را برای مقابله با بحران فقر پیشنهاد می‌کند. به اعتقاد کارشناسان این مؤسسه کشورهای در حال توسعه باید کشاورزان خود را زیر چتر حمایتی بلندمدت بگیرند، اتحادیه‌ها و تعاونی‌ها را در این بخش تقویت کنند و کمک‌های مالی کشورهای صنعتی را در اختیار آنها قرار دهند. اُکسفام هم‌چنین پیشنهاد می‌کند که برنامه‌ای با حمایت مالی بانک جهانی و کشورهای صنعتی و با مدیریت سازمان ملل در این مناطق به اجرا درآید. هم‌زمان هم باید به سمت تجارت عادلانه حرکت کرد، انتظاری که نا ممکن به‌نظر می‌رسد؛ چرا که کشورهای صنعتی حتی پیش از این‌که بنیه مالی‌شان بر اثر بحران مالی تضعیف شود هم، به این پیشنهاد پاسخ منفی داده بودند.

فوتبال اروپا به مقابله با گرسنگی می‌رود

سازمان جهانی خواروبار و کشاورزی (FAO) ، شعار روز جهانی تغذیه در سال ۲۰۰۸ را "امنیت تغذیه جهانی: چالش گرم‌شدن کره زمین و انرژی‌های بیو" نامیده است. باشگاه‌های فوتبال اروپا هم به همراه این سازمان در شهر رم کمپینی برای مقابله با گرسنگی تشکیل داده‌اند. هدف این کمپین، جلب توجه مردم اروپا به بحران گرسنگی، جمع‌آوری کمک‌های مردمی و انجام برنامه‌هایی در مبارزه با گرسنگی است. در برنامه "فوتبال در مقابل گرسنگی" که از ماه مارس ۲۰۰۹ آغاز به کار خواهد کرد، بسیاری از ستارگان دنیای فوتبال از جمله روبرتو باجیوی ایتالیایی، رودی فولر آلمانی و دینو زوف، ستاره سابق فوتبال ایتالیا حضور دارند.

فائو برنامه‌ای به نام تله فود در ۱۳۰ کشور دنیا اجرا می‌کند که در آن کشاورزان خرد مورد حمایت قرار می‌گیرند. سال آینده، نمایندگانی از لیگ‌های اروپایی به همراه ستارگان فوتبال به آفریقا خواهند رفت تا از نزدیک در جریان روند اجرای این برنامه قرار گیرند.