طرح هر مسجد یک خبرنگار؛ مأموریت‌های گسترده مساجد در ایران
۱۳۹۷ مهر ۳۰, دوشنبه
حبیب رضا ارزانی، مشاور وزیر ارشاد و دبیر ستاد عالی کانون‌های فرهنگی−هنری مساجد ایران، روز دوشنبه ۳۰ مهرماه (۲۲ اکتبر) از اجرایی شدن طرح "هر مسجد یک خبرنگار" خبر داد. به گفته ارزانی، هدف این طرح "اطلاع‌رسانی و آگاه‌سازی جامعه برای مقابله با جنگ رسانه‌ای دشمن" است.
مشاور وزیر فرهنگ و ارشاد اسلامی که در نشست خبری "چهل سال با رسانه‌ها" در تشریح فعالیت کانون‌های فرهنگی و هنری مساجد سخن می‌گفت، ضمن اشاره به اینکه مساجد "اثربخش‌ترین مکان" در ایران بوده‌اند، افزود: «روند اثربخشی از طریق مساجد در طول چهل سال عمر انقلاب اسلامی تاکنون ادامه داشته و باید همچنان استمرار پیدا کند.»
همان‌گونه که پیش‌تر هدف طرح "هر مسجد یک خبرنگار" استفاده از "همه ظرفیت‌ها" برای پوشش رسانه‌ای فعالیت‌های مساجد و "کانون‌های فرهنگی−هنری" وابسته به آنها عنوان شده بود، حبیب رضا ارزانی نیز گفت: «درصدد هستیم با اجرای این طرح اطلاعات مفیدی را از مساجد در اختیار مردم قرار بدهیم.»
"هماوردی با رسانه‌های خارجی"
به گزارش پایگاه بین‌المللی همکاری‌های خبری شیعه (شفقنا)، حبیب رضا ارزانی با اشاره به "چهل سال رویارویی رسانه‌ای بیگانگان با جمهوری اسلامی"، گفت: «بر این باوریم که اجرای طرح هر مسجد یک خبرنگار می‌تواند در مرحله اول همه برنامه‌های مساجد و کانون‌های فرهنگی و هنری را پوشش داده و در هدف مهم‌تر موفقیت ما در هماوردی با رسانه‌های خارجی را فراهم کند.»
واژه "دشمن" به‌خصوص به خاطر تأکیدات مؤکد علی خامنه‌ای، رهبر جمهوری اسلامی، به مفهومی کلیدی در ادبیات مقام‌های حکومتی ایران تبدیل شده است. رهبر جمهوری اسلامی بارها نسبت به ابعاد مختلف آنچه او آن را "نفوذ دشمن" در ارکان مختلف خوانده هشدار داده و از لزوم مقابله با این "دشمن" سخن گفته است. علی خامنه‌ای علت تمامی چالش‌های اخیر سیاسی و اجتماعی ایران را، از برجام گرفته تا حمله تروریستی اهواز و از نوسانات بازار ارز تا اعتراضات سراسری در دی‌ماه و مردادماه گذشته، "توطئه دشمن" عنوان کرده است.
توضیحات مشاور وزیر ارشاد اما روشن نمی‌کند که طرح "هر مسجد یک خبرنگار" چگونه و با استفاده از چه ساز و کاری می‌خواهد به "مقابله با جنگ رسانه‌ای دشمن" بپردازد.
طبق آمار سازمان تبلیغات اسلامی و ستاد اقامه نماز، در ایران حدود ۷۲ هزار مسجد شیعیان وجود دارد. خبرگزاری "مهر" مردادماه سال گذشته (۱۳۹۶) این تعداد را حدود یک مسجد به‌ازای هر هزار و ۴۱ نفر اعلام کرده بود. این آمار نشانگر افزایش چشمگیر شمار مساجد ایران از آغاز انقلاب بهمن ۵۷ تاکنون است. بر اساس آمارهای سازمان تبلیغات اسلامی، از آن زمان تا اواسط سال ۹۶ شمار مساجد ایران ۸ / ۲ برابر شده است.
به رغم افزایش تقریبا سه برابری تعداد مساجد در ایران در عرض ۴۰ سال اخیر، قرار است با فرض افزایش جمعیت ایران به ۹۲ میلیون نفر در سال ۱۴۰۴ خورشیدی، یعنی هفت سال دیگر، شمار مساجد کشور نیز به ۹۲ هزار افزایش یابد. با وجود این، برخی جریان‌ها در ایران هنوز هم از کمبود ۲۵۰ هزار مسجد دیگر در کشور سخن می‌گویند. طبق آمارهای منتشرشده در ایران، در تهران هم حدود دو هزار مسجد وجود دارد. اما به اعتقاد مسئولان "مرکز رسیدگی به امور مساجد" ایران، تهران با کمبود هزار مسجد مواجه است.
به کانال دویچه وله فارسی در تلگرام بپیوندید
مساجد ایران نقشی تعیین‌کننده در سازماندهی تظاهرات ضد سلطنتی در سال‌های منتهی به انقلاب ۵۷ برعهده داشتند. روح‌الله خمینی، بنیان‌گذار جمهوری اسلامی، و حامیان او پس از بهمن ۵۷ نیز برای تثبیت حاکمیت برآمده از انقلاب بیشترین استفاده را از مساجد کردند. پس از آن و تا هم‌اکنون نیز سرمایه‌گذاری زیادی برای بسیج نیروهای وفادار به حکومت روی مساجد می‌شود و از سوی نیروهای حکومتی تلاش می‌شود تا این نهاد مذهبی مأموریت‌های متنوعی را برعهده بگیرد.
در این میان برخی مساجد با حاشیه‌های بیشتری همراه بوده و همچون استفاده احمدی‌نژاد و حامیانش از مسجد جمکران، به عنوان وسیله‌ای برای پیشبرد سیاست‌هایی خاص به کار گرفته شده‌اند. حکومت جمهوری اسلامی اما در مجموع همواره تلاش کرده است تا مساجد را به پایگاهی برای وفاداران خود تبدیل کند. برای نمونه حبیب رضا ارزانی اواسط اسفندماه سال گذشته از ثبت ۲۴ هزار "کانون فرهنگی و هنری" در مساجد ایران خبر داده بود.
طرح‌های مشابه پیشین
طرح "هر مسجد یک خبرنگار" نیز که به عنوان یکی از این ایده‌ها مدتی است توسط ستاد عالی کانون‌های فرهنگی−هنری مساجد ایران مطرح شده است، ابتکار جدیدی نیست. پیش‌تر نیز بارها طرح‌های مشابهی با عنوان "هر مسجد یک ..." وجود داشته است.
عارف وهاب‌زاده، مدیرکل فرهنگی و پیشگیری ستاد مواد مخدر، ۲۵ تیرماه گذشته از طرح "هر مسجد یک برنامه پیشگیری" خبر داده و گفته بود که در چارچوب این طرح حدود ۱۰-۱۲ هزار روحانی آموزش داده شده و «روحانیان و افرادی که در کانون‌های فرهنگی مساجد حضور دارند درگیر این برنامه می‌شوند و به خانواده‌ها، نوجوانان و جوانان آموزش‌های لازم را ارائه می‌دهند».
روز اول شهریورماه سال ۹۶ نیز "شیوه‌نامه اجرایی" طرح "هر مسجد یک جهیزیه" ابلاغ شد که هدف از آن «الگوسازی شایسته برای خیرین و جهت‌دهی به کمک‌های مردمی و تسهیل امر ازدواج جوانان و تشویق و ترغیب جوانان به ازدواج آسان و ایجاد پیوند و رابطه مستحکم بین جوانان و مسجد و بازخوانی نقش مهم و تأثیرگذار مسجد در ارائه خدمات اجتماعی» عنوان شده بود.
برخی استان‌های ایران نیز طرح‌های مشابهی داشته‌اند. سوم آبان‌ماه ۹۶ طرح "هر مسجد یک حقوقدان" از سوی مسئول بسیج سازمان حقوقدانان ایران مطرح شد. مهدی بهرامیان با اعلام اینکه "هم‌اکنون این طرح در چند استان از جمله کرمان با موفقیت انجام شده"، گفته بود: «ما به دنبال این هستیم این طرح را در همه مساجد تکمیل و به مدارس و دانشگاه‌ها گسترش دهیم.».
رئیس سازمان حقوقدانان استان کرمان نیز هدف از طرح مزبور را "ارتقای سطح آگاهی حقوقی مردم" عنوان کرده بود. هم‌زمان اعلام شده بود که این طرح با همکاری "سازمان بسیج حقوقدانان، معاونت فرهنگی دادگستری و سپاه ثارالله، پایگاه مقاومت و بسیج" مساجد "هر ماه در یکی از ۱۰ مسجد پایلوت شهر کرمان" برگزار می‌شود.
در کنار این طرح‌ها، همایش‌ها و ایده‌های دیگری نیز در همین راستا وجود داشته‌اند. از جمله همایش "هر مسجد یک وقف جدید" در شهر دهاقان برای "ترویج سنت حسنه وقف"، خبری بود که روابط عمومی اداره کل اوقاف و امور خیریه استان اصفهان در اواخر دی‌ماه سال ۹۵ اعلام کرده بود.
"هر مسجد یک هیئت" نیز از جمله ایده‌هایی است که در راستای تأسیس هیئت‌هایی در مساجد برای اجرای "کلیه امور مناسبتی اعم از شادمانه‌ها یا سوگواره‌ها" و برای "جلوگیری از تفرقه و اختلافات" مطرح شده است.