شصت‌و‌هشتمين نمایشگاه کتاب فرانکفورت پایان یافت
۱۳۹۵ آبان ۳, دوشنبه
نمايشگاه جهانی كتاب روز يكشنبه ۲۳ اكتبر ۲۰۱۶ در فرانكفورت پايان يافت. سخنگوی نمايشگاه خانم بونه در پاسخ به پرسشی درباره تازه‌های امسال نمايشگاه به بخش فارسی دويچه وله گفت: «ما برای نخستين بار در يك تالار ويژه به مساحت ۲۰۰۰ متر مربع "تالار هنرها" را برپا كرديم. ۱۵۰ سخنران در طول ۵ روز برگزاری نمايشگاه در اين تالار درباره آينده نشر ديجيتال بحث و تبادل نظر كردند. ما كوشيديم پيام تلاش برای آزادی بيان را از نمايشگاه به سراسر جهان مخابره كنيم.»
زبان به جای كشور
امسال مهمان افتخاری نمايشگاه برای نخستين بار نه يك كشور بلكه يك زبان يعنی زبان فلاندری بود كه در هلند و بلژيك رسميت دارد. منطقه فلاندر كه زادگاه اين زبان است در تالار ويژه ميهمان افتخاری نمايشگاه، كناره‌های دريای شمال را توسط رنگ‌آميزي، ويدئوهای منظره‌های ساحلی و زمين سنگی، شبيه‌سازی كرده بود. فضایی که با نورپردازی به رنگ آبی در آمده بود و دیوارهای پلاستیکی که نشانگر فضای مه آلود دریای شمال بودند. اگر در اين فضاسازی از بو و صدا هم بهره گرفته می‌شد، ديداركننده به راستی خود را در ساحل دريای شمال حس می‌كرد.
خانم "اویتِرلينده" Uyterlinde، از سازماندهان تالار ويژه در پاسخ اين پرسش كه آيا حضور يك مليت به جای يك كشور در نمايشگاه قوميت‌گرايی را ترويج نمي‌كند، به دويچه وله گفت: «هرگز. شما مي‌دانيد كه نمود و نماد مليت برای يك نويسنده زبان است و در اصل زبان ميهن نويسندگان است. ما اتفاقا با اين كار به جهانگرايی نزديك‌تر شده‌ايم. در اين تالار شما فضای ساحل دريای شمال را تجربه مي‌كنيد كه مرز مشترك ما و آلمان است. همان‌گونه كه يك گردشگر در ساحل، گنجينه‌های كوچكی چون صدف‌ها را پيدا می‌كند، در اينجا با گنجينه‌های ادبی، يعنی ۷۷۰ كتاب تازه كه از هلند و بلژيك آورده‌ايم، روبرو می‌شوید".
بیشتر بخوانید: حضور کمرنگ ایران در نمایشگاه کتاب فرانکفورت
غرفه‌های ملی
فرانسه با ۶۰ ناشر گوناگون، نيوزلند با چندين انتشاراتی و نويسنده و اسرائيل با ناشرينی كه به دلخواه از دولتشان برای حضور در نمايشگاه كمك گرفته بودند، با غرفه‌های ملی شركت كرده بودند.
چين هم با يك غرفه ملی شركت داشت كه بايد آن را غرفه دولتی ناميد چون به گفته خانم دين سخنگوی اين غرفه در اينجا دولت از چندين ناشر برای حضور در نمايشگاه دعوت كرده بود. به طور كلی حضور غرفه‌های ملی در نمايشگاه امسال، بيشتر جلب نظر می‌كرد.
در كنار كتاب
آنچه امسال بيش از گذشته به چشم می‌خورد، حضور كتاب‌های كودكان و نمود بيشتر ناشران ويژه كودكان و نوجوانان بود.
درحالی‌كه اين ناشران در سالهای گذشته در تالار شماره ۳ متمركز بودند، امسال در همه تالارهای نمايشگاه اين كتابها به چشم مي‌خوردند.
در كنار كتاب، نوشت افزارها، كارت‌پستال‌ها، تقويم‌ها، بازي‌ها، سی‌دی و دی‌‌ويـ‌دی‌ها و كامپيوتر به اندازه‌ای جلوه داشتند كه برخی از نمايشگران از "عقب‌نشينی كتاب در برابر پديده‌های كناری" صحبت مي‌كردند.
سيروس عضدی ديلمی سخنگوی غرفه مجله سرشناس اشپيگِل در اين باره كه چرا بايد حتما از غرفه اين مجله ديدار كرد به دويچه وله گفت: «نمايشگاه تنها محلی برای بازدید كتابها نيست بلكه مركز تماس انسان‌های درست‌اندرکار اين رشته نیز هست. مجله اشپيگِل ۴۰۰۰ گزارشگر در سراسر جهان دارد كه در اين پنج روز با بسياری از ايشان می‌توانيد ديدار كنيد. افزون بر اين ما از سخنرانان بنامی كه كتابهايشان را نشر اشپيگل به چاپ رسانده هم برای گفت‌وگو و تبادل نظر دعوت كرده‌ايم.»
خانم وارِن از انتشارات اوسبورن Osborne در انگليس گفت: «ما اينجا برای هر سن و سالی از نوزاد تا نوجوان و بزرگسال، كتاب گذاشته‌ايم. در ضمن بی‌اغراق بگويم كه طرح ما يعنی فضاسازی يك جنگل كه شما بتوانيد در آن به مطالعه بپردازيد، از بهترين طرح‌های غرفه‌های امسال است.»
بیشتر بخوانید: جایزه بهترین فیلم‌های اقتباسی از رمان در نمایشگاه کتاب فرانکفورت
حضور ايران در نمايشگاه
درحالي‌كه سال گذشته، ايران به خاطر حضور سلمان رشدي، شركت در نمايشگاه را تحريم كرد، امسال درون‌مرزی‌ها با يك غرفه بزرگ جمعی شامل ۱۲ ناشر در نمایشگاه حضور داشتند.
امسال موسسه نمایشگاه‌های فرهنگی که متولی برگزاری نمایشگاه‌ها در ایران و یکی از زیرمجموعه‌های وزارت فرهنگ و ارشاد اسلامی است از تشکل‌های صنفی و ناشران دعوت به عمل آورده بود و ناشران دولتی و خصوصی به طور جمعی در فضایی به مساحت ۲۰۰ متر مربع در نمایشگاه فرانکفورت حضور یافتند.
محمود آموزگار رئیس اتحادیه ناشران وضعیت حضور ناشران ایرانی در نمایشگاه امسال کتاب فرانکفورت را بسیار مثبت‌تر از سالهای قبل توصیف کرد. او به این نکته اشاره کرد که در سالهای گذشته کتاب‌ها به شکل غیر‌استاندارد انتخاب و در نمایشگاه عرضه می‌شدند و غرفه‌های ایرانی بیشتر با تنقلات ایرانی از بازدیدکنندگان پذیرایی به عمل می‌آوردند. اما اتحادیه ناشران امسال شرایط مساعدتری برای ناشران و حضورشان در نمایشگاه‌های جهانی فراهم آورد. امسال تمرکز اتحادیه ناشران بر این بوده که غفلت‌های گذشته در زمینه کپی‌رایت و فروش کپی‌رایت و درآمدی که از این حوزه حاصل می‌شود - که از نظر ایشان بخش اصلی درآمد ناشران در جهان است - جبران شود و پنجره‌ای برای ناشران و اهل قلم به این حوزه باز شود.
آموزگار با بیان این که نشر در ایران یک مقوله وارداتی و غربی است از ناآگاهی ناشران از مسئله رایت سخن گفت.
آموزگار در پاسخ به پرسش بخش فارسی دویچه وله در باره چگونگی حق کپی رایت در ایران گفت دولت لایحه‌ای در این باره تنظیم کرده و به مجلس ارائه داده و باید نوبت بررسی آن برسد.
ناشران کتاب کودک و نوجوان
در حوزه نشر کتاب کودک و نوجوان غرفه شباویز به مدیریت فریده خلعتبری و همچنین مهدی مقیسه مدیر بخش کودکان و نوجوانان انتشارات علمی و فرهنگی در غرفه‌ای جداگانه حضور داشتند. مهدی مقیسه از تمرکز و توجه این انتشارات بر نشر کتاب در حوزه کودک و نوجوان صحبت کرد و از اهمیت کتاب‌خوانی در این دوره از زندگی که ساختار ذهنی انسان شکل می‌گیرد.
به باور مقیسه در ایران کتاب‌هایی که در حوزه کودک و نوجوان به چاپ می‌رسند به لحاظ کیفی و صوری قابلیت بیشتری برای بین‌المللی شدن نسبت به کتاب حوزه بزرگسالان دارند و نویسندگان و تصویرگران کتاب کودک در ایران از اقبال بیشتری برای عرضه و ارائه کردن آثارشان در مقیاس جهانی برخوردارند.
غرفه انجمن ناشران زن ایرانی
در این غرفه خانم مریم جدلی رئیس هیئت مدیره انجمن فرهنگی زنان ناشر و مدیر انتشارات "نغمه نواندیش"، خانم فرحناز یوسفی نویسنده و مدیر انتشارات "پرستوی سفید"،خانم اکبری از انتشارات "سیب‌سرخ" و خانم میترا ظریف کیوان هنرمند ایرانی ساکن دوسلدورف حضور داشتند.
ایران ای بوکز
این انتشارات کتاب‌های سایر ناشران را به صورت دیجیتال با فرمت PDF و EPUB عرضه می‌کند. تمرکز این نشر کتاب‌های آموزشی است. از این انتشارات مجموعا ۷۴۲۰ عنوان کتاب از ۱۲۳ ناشر بر روی سایت کتاب‌های الکترونیکی ایران قرار داده شده است که برخی به صورت رایگان و برخی برای خرید در اختیار کاربران قرار می‌گیرد.
سایر ناشران مستقل
از میان ناشران مستقل فرصتی برای گفت‌وگو با محمدعلی جعفریه مدیر نشر ثالث، علیرضا رئیس‌دانا مدیر نشر نگاه و امیر حسین‌زادگان مدیر مسئول انتشارات ققنوس دست داد. همه این ناشران گفتند که ایده داشتن یک غرفه جمعی به پیشنهاد خود ناشران مستقل و اتحادیه ناشران از سالها پیش مطرح بوده و امسال عملی شده است. ناشران در این مجموعه هر یک غرفه ویژه خود را داشتند.
علی جعفریه در پاسخ به پرسش پیرامون چگونگی برگزاری نمایشگاه کتاب در ایران گفت: «امسال اولین باری بود که بعد از سالها خانه‌به‌دوشی فضایی مشخص برای برگزاری نمایش گاه در شهر آفتاب در نظر گرفته شده بود و شرایط بهتر از سالهای قبل بود.»