شصتسالگی نماد صلح؛ جنگ نکن، عشق بورز
دایرهای با سه خط که در بریتانیا متولد شد اما رفته رفته جهان را تسخیر کرد. این نماد در ابتدا برای مخالفت با نیروگاههای هستهای طراحی شده بود، اما در ادامه به نمادی عمومی بر ضد خشونت، نفرت و سرکوبی تبدیل شد.
تولد
برای نخستین راهپیمایی جنبش صلح در عید پاک جرارد هالتم، گرافیست، نمادی را طراحی کرد که امروز یکی از شناختهشدهترین نمادهاست. این نماد در راهپیمایی روز "آدینه نیک" سال ۱۹۵۸ برای نخستین بار در برابر دیدگان عموم ظاهر شد؛ هنگامی که حدود ۱۰ هزار تظاهرکننده در اعتراض به تسلیح اتمی بریتانیا از لندن به سمت کارخانه تولید تسلیحات اتمی آلدرماستون در انگلیس به راه افتادند.
صادرات به آمریکا
یکی از همراهان مارتین لوتر کینگ این نماد را به آمریکا برد. لوتر کینگ از شناختهشدهترین چهرههای جنبش حقوق مدنی آمریکاییهای آفریقاییتبار بود و از "فضای عاری از خشونت" دفاع میکرد. نماد صلح رفتهرفته نه تنها علیه تسلیح اتمی و جنگ، بلکه بر ضد نابرابری اجتماعی و نژادپرستی به کار گفته شد.
نمادی بر ضد جنگ ویتنام
دستکم از جنگ ویتنام به این سو نمادی که هالتم طراحی کرده بود، جزء جداییناپذیر جنبشهای طرفدار صلح است. در زمان جنگ ویتنام میلیونها نفر در سراسر دنیا علیه مداخله نظامی ایالات متحده در جنوب شرقی آسیا به خیابانها میرفتند. بسیاری از تظاهرکنندگان اعتراض خود به وضع موجود را با حملکردن نشان صلح ابراز میکردند. (عکس: تظاهرات ضد جنگ ویتنام در سان فرانسیسکو آمریکا - ۱۹۶۹)
سربازان حامی صلح
البته تنها هیپیها یا پاسیفیستها (طرفداران جنبشهای صلحجو) نبودند که نماد صلح را علیه جنگ ویتنام برمیافراشتند. سربازانی هم از ارتش آمریکا بودند که نماد صلح را روی کلاهخودهای خود نقش میکردند یا پرچمی با این نماد میساختند تا اعتراض خود به مأموریتی که در آن بودند را نشان دهند. تصویر، گروهی سربازان واحد توپخانه ارتش آمریکا را در سال ۱۹۷۱ در مرز لائوس نشان میدهد.
عشقبازی کنید، نه جنگ!
جان لنون، خواننده و موسیقیدان و همسر هنرمندش یوکو اونو، با این شعار علیه جنگ ویتنام موضع گرفتند. این زوج با حرکتهای ضد جنگ خود به نماد جنبش صلح در سالهای پایانی دههی ۱۹۶۰ تبدیل شدند. لنون در سال ۱۹۷۱ ترانه مشهور "تصور کن" با مضمون صلحجویی را منتشر کرد. همسر لنون هنوز هم برای تحقق صلح و حقوق بشر تلاش میکند. تصویر، یوکو اونو را در پراگ (پایتخت جمهوری چک) در برابر "دیوار جان لنون" نشان میدهد.
موسیقی و عشق در جشنواره وودستاک ۶۹
"عشق به جای جنگ" به شعار جنبشهای سال ۱۹۶۸ و هیپیها و نماد صلح به سمبل بلامنازع آنها تبدیل شد. شور صلحجویی آن سالها بیش از همه در فستیوال موسیقی بهیادماندنی "وودستاک" (Woodstock) در اوت ۱۹۶۹ تجلی یافت. ۵۰۰ هزار مخالف جنگ در آن فستیوال در فضایی آرام و مسالمتآمیز به تماشای اجرای هنرمندانی چون جیمی هندریکس (تصویر) یا جینیس جاپلین و "The Who" نشستند.
وقتی کنشگران محیط زیست نماد صلح را قاپیدند
گروهی از هواداران محیط زیست کانادایی با قایقی ماهیگیری که "گرین پیس" (صلح سبز) نامیده بود، در سپتامبر ۱۹۷۱ در مقابل کرانههای آلاسکا ظاهر شد تا از آزمایش اتمی آمریکا جلوگیری کند. این حرکت موفقیتآمیز بود. این گروه بعدها نام قایق خود را برای خود برگزید. "صلح سبز" امروز با حدود ۳ میلیون عضو، تأثیرگذارترین سازمان مدافع محیط زیست در دنیاست.
نوری در تاریکی
بوداپست، پایتخت مجارستان از مکانهایی در سراسر دنیاست که در آنها علیه حمله نظامی ائتلاف بینالمللی به عراق در سال ۲۰۰۳ اعتراض شد. با این اعتراضها نماد صلح زایشی دوباره را تجربه کرد. حضور نیروهای رزمی آمریکا در عراق تا پایان سال ۲۰۱۱ طول کشید. عراق هنوز روی صلح به خود ندیده است.
نمادی علیه ترور
نماد صلح در تظاهرات اعتراضی علیه حملات تروریستی هم دیده میشود. پس از حملات تروریستی نوامبر ۲۰۱۵ در پاریس فرانسه در راهپیماییهای همبستگی با قربانیان و بازماندگانشان نماد صلح دیده شد البته با تفاوتی اندک: برج ایفل جای سه خط داخل دایره را گرفت. این طرح را که گرافیستی فرانسوی زده بود، پیش از آن با هشتگ PeaceForParis# به سرعت در شبکههای اجتماعی پخش شده بود.
طرحی که هنوز کهنه نشده
یک کشاورز در آلمان در سال ۲۰۱۷ به مناسبت نشست جی۲۰ در شهر هامبورگ (آلمان) بار دیگر بر لزوم شکلگیری صلح جهانی تأکید کرد. از نمایی دور بر روی مزرعه ذرت این کشاورز همان نماد سادهای دیده میشود که هالتم حدود ۶۰ سال پیش از آن طراحی کرد بود. هالتم هرگز طرح خود را ثبت نکرد. همین موضوع به تبدیلشدن طرح او به نماد اصلی صلح در جهان کمک بزرگی کرد.
همچنان ادامهدار
نه تنها نماد صلح، بلکه راهپیمایی صلح عید پاک که سمبل صلح در آن برای نخستین بار به نمایش درآمد امسال (۲۰۱۸) شصت ساله میشود. راهپیمایی صلح که هر سال در ایام عید پاک برگزار میشود، از سال ۱۹۵۸ در آلمان تثبیت شد. آنچه هنوز همراه این راهپیمایی است، نماد صلح است. (روی کاغذی که پشت زن معترض نصب شده، نوشته شده: هیچ انسانی غیر قانونی نیست).
نماد صلح که خالق بریتانیاش هرگز آن را به نام خود ثبت نکرد، در بریتانیا زاده شد اما رفتهرفته مرزهای جغرافیایی را درنوردید.
این نماد به آمریکا رفت و در حرکتهای مدنی مارتین لوترکینگ و اطرافیانش در دفاع از حقوق آمریکاییهای آفریقاییتبار ظاهر شد؛ به آلاسکا رفت و نماد حرکتی شد که تأثیرگذارترین سازمان محیطزیستی حال حاضر جهان از دل آن رویید؛ با جان لنون به اعتراضهای ضد جنگ اواخر دهه ۱۹۶۰ چهره بخشید و به یکی از نمادهای اصلی حرکتهای اعتراضی بینالمللی به جنگ ویتنام تبدیل شد.
نماد صلح مختص سالهای دور نیست؛ هم در اعتراض به جنگ عراق دیده شد، هم در همبستگی با قربانیان تروریسم در فرانسه و هم در دفاع از صلح در نشست گروه ۲۰ در سال ۲۰۱۷ در آلمان.