سقوط اوراق بهادار در والستریت

در آغاز هفتۀ جاری بازار بورس نیویورک یکی از تاریک ترین روزهای خود را طی بیست سال اخیر گذراند. با توجه به اینکه کنگرۀ آمریکا تا پایان روز دوشنبه طرح اضطراری نجات نظام مالی را تصویب نکرد، بدبینی بر والستریت حاکم بود. نیویورک تایمز نوشت طی هفت ساعت و نیم، بازار بورس ایالات متحده مبلغ یک تریلیون و دویست میلیارد دلار (یعنی هزار و دویست میلیارد دلار) از دست داد.

رد طرح اضطراری دولت در کنگره

روز دوشنبه (۲۹ سپتامبر) ، برخلاف انتظار کارکنان والستریت ، طرح اضطراری ۷۰۰ میلیارد دلاری دولت آمریکا و بانک مرکزی این کشور برای نجات نهادهای مالی و بانک‌هایی که به شکل زنجیره ای در آستانۀ ورشکستگی قرار گرفته اند، در کنگرۀ آمریکا مورد تصویب نمایندگان مردم قرار نگرفت. در نخستین دقایق بعداز ظهر، هنگامی که رسانه ها خبردادند این طرح در کنگره رد شده، سهامداران باشتاب و هراسان شروع به فروش اوراق بهادار کردند. سقوط ارزش این اوراق سرعت گرفت و به فاصلۀ کوتاهی بیش از هزار میلیارد دلار ضرر بالا آمد.

برخی تحلیلگران نوشتند مجلس نمایندگان آمریکا دارد با آتش بازی می کند و اگر تا پنجشنبۀ این هفته طرح اضطراری دیگری به تصویب نرسد بحرانی بزرگ دامنگیر سراسر نظام مالی جهان سرمایه‌داری خواهد شد.

مضمون طرح اضطراری

در شرایط بحران مالی، بانکهای خصوصی از دادن اعتبار به یکدیگر خود داری می کنند و در نتیجه بسیاری از آنها که قادر به بازپرداخت وامهای پیشین نمی شوند، یا ورشکسته شده یا توسط نهاد مالی بزرگ تری به بهای ارزان خریداری می شوند. رکود فعالیت بانکی به رکود خرید و فروش، توقف بازار پول، و در نهایت توقف حرکت سرمایه منجر خواهدشد. از همین رو، دولت و بانک مرکزی با حمایت خود به صاحبان سپرده اطمینان می دهند که این سپرده ها ارزش خود را حفظ خواهند کرد.

طرح اضطراری به این معنی است که بانک مرکزی و دولت آمریکا از خزانۀ دولت، یعنی از محل دارایی مالیات دهندگان، اقدام به خرید اوراق بهاداری می کند که اکنون بی بها شده و احتمال سود دهی آنها در آیندۀ نزدیک به صفر رسیده است. چنین طرحی دارای مقبولیت نیست و باید مثل یک داروی تلخ به دهان شهروندان ریخته شود. نمایندگان در کنگره می خواهند اطمینان حاصل کنند که طرح اضطراری تنها برای نجات والستریت و آنهایی نباشد که با سپرده های مردم دست به قمارهای کلان زده اند، بلکه تا اندازه ای هم به کمک شهروندانی بیاید که اکنون صندوقهای بازنشستگی شان به خطر افتاده یا قادر به پرداخت وام های مسکن و وامهای دانشجویی خود نیستند.

اکنون ، در شرایطی که هر ساعت آن اهمیت حیاتی دارد، اعضای کابینه بوش و نمایندگان مردم بار دیگر باید به مذاکره پرداخته و بر سر طرح دیگری برای نجات سیستم مالی به توافق برسند. در پی چنین توافقی، بازهم روزهای تیره ای در پیش خواهد بود تا اینکه به تدریج بانکها و نهادهای مالی و بازار بورس کمر راست کنند.