سفر بوش به اوکراین و مسئله گسترش مرزهای ناتو
۱۳۸۷ فروردین ۱۳, سه‌شنبه
پیمان آتلانتیک شمالی (ناتو) از اول آوریل ۲۰۰۴ با پذیرش هفت کشور اروپای مرکزی و شرقی به جرگه‌ی خود بزرگترین دامنه‌ی توسعه‌ی خود طی ۵۵ سال موجودیتش را داشت. تا آن زمان اعضای جدید این پیمان نظامی به رهبری آمریکا، یا عضو پیمان ورشو بودند یا از جمهوری‌های اتحاد جماهیر شوروی به شمار می‌آمدند. حال این گسترش مرزهای ناتو نگرانی‌هایی در این پیمان نظامی به همراه آورده است. گزارشی از آنکه هاگه‌دورن
پذیرش کشورهای بلغارستان، استونی، لتونی، لیتوانی، رومانی، اسلوانی و اسلواکی همچون مراسم سوگند شوالیه‌ها بود. این سخنان ترایان باسِسکو، رئیس جمهوری رومانی است که اخیرا در بروکسل ابراز داشت. وی گفته بود:
"ورود رومانی به پیمان ناتو در سال ۲۰۰۴ برای کشور ما اهمیتی بسیار داشت. این به معنای گذار از حوزهی اتحاد شوروی سابق به جرگه‌ی کشورهای غربی بود. و این را باید نخستین و مهم‌ترین گام بسوی توسعه‌ی دمکراتیک ارزیابی کرد."
بدینسان ناتو برای دومین مرتبه طی سال‌های اخیر دست به گسترش مرزهای خود زد، زیرا که جمهوری‌های لهستان، چک و مجارستان پیش از آن در سال ۱۹۹۹ به این پیمان پیوسته بودند.
این گسترش حوزهی ناتو در شرق اروپا به معنای تضعیف قدرت روسیه در منطقه بود. بویژه اینکه دسترسی به منطقه‌ی کالینین‌گراد که امروز در میان دو کشور لهستان و لیتوانی قرار دارد، از اهمیت خاصی برخوردار است. زمانی کالینین‌گراد یک منطقه‌ی نظامی ویژه محسوب می‌شد که در آن ده‌ها هزار تن از نظامیان ارتش روسیه و وابستگان به نیروی دریایی در آن مستقر بودند. کالینین‌گراد تا به همین امروز پایگاه ناوگان ِ طی سالیان فرسوده‌ی روسیه در دریای بالتیک است.
فرماندهی نظامی روسیه بشدت از این امر ناخشنود است که گسترش مرزهای ناتو به سوی شرق، پایگاه‌های نظامی روسیه را از خاک این کشور جدا ساخته است. از سوی دیگر، ورود کشورهای حوزهی بالتیک به ناتو، جنگنده‌های این پیمان نظامی را قادر ساخته است در عرض پنج دقیقه به دومین کلانشهر روسیه، سن پترزبورگ دست یابند.
این تنها جنگنده‌های ناتو نیستند که تهدیدی برای خاک روسیه محسوب می‌شوند. ایالات متحده‌ی آمریکا با کشورهای لهستان و چک مذاکراتی فعال را به قصد استقرار یک سیستم پدافند موشکی آغاز کرده است. از اینرو روسیه تمامی فعالیت‌های ناتو برای گسترش مرزهای خود را با ظنّ تمام زیر نظر دارد. هم‌اکنون کشورهایی چون آلبانی، کرواسی، مقدونیه، گرجستان و اوکرائین در انتظار ورود به ناتو بسر می‌برند.
در حالیکه ورود کشورهای حوزهی دریای بالتیک با اجماع نظر اعضای ناتو صورت گرفت، ولی ورود دو کشور گرجستان و اوکرائین بسیار مناقشه‌برانگیز شده است. اعضای ناتو نگران هستند که با پذیرش گرجستان و اوکرائین، رابطه‌ی ناتو و روسیه بکلی قطع گردد. ولادیمیر پوتین، رئیس جمهوری سابق روسیه، که امروز نیز اهرم قدرت را در این کشور در دست دارد، در مورد استقرار سیستم پدافند موشکی به وضوح تمام دست به تهدید زد. وی در فوریه ۲۰۰۸ پس از گفتگویی با یوشچنکو، رئیس جمهوری اوکرائین گفته بود:
"نه تنها سخن‌گفتن از این فکر، بلکه حتی تصورش هم برای من دهشت‌انگیزاست که روسیه در پاسخ به استقرار احتمالی بخشی از سیستم پدافند موشکی آمریکا در خاک اوکرائین، این کشور را هدف سیستم موشکی خود قرار خواهد داد."
از اینروست که یاپ د هوپ اسخفر، دبیرکل ناتو تاکنون موضع‌گیری مشخصی در مورد ورود اوکراین به پیمان ناتو نکرده، بلکه یک سیاست دوگانه را برای درهای باز پیشه ساخته است. وی می‌گوید:
"پیمان ناتو دستاوردهای مشخصی را که طی ده سال گذشته، از زمان همکاری ناتو با اوکراین داشته، قابل تقدیر می‌داند و ما مایلیم این همکاری‌ها را گسترش دهیم. اوکراین برای طرح‌های اصلاحی خود برای نزدیکی بیشتر به پیمان ناتو از حمایت کامل ما برخوردار است."
ولی بسیاری از کشورهای عضو پیمان ناتو، از جمله آلمان، نسبت به پیامد چنین سیاستی نگرانند. از نظر این کشورها گسترش دامنه‌ی ناتو بسوی شرق می‌تواند از دامنه و توان کنش این پیمان نظامی بکاهد. باور بر این است که هر گسترشی باید غنایی برای ناتو دربر داشته باشد.