سایه خطر بر آزادی مطبوعات در دموکراسی‌های غربی
۱۳۹۶ اردیبهشت ۶, چهارشنبه
سازمان گزارشگران بدون مرز میگوید شرایط روزنامه‌نگاران و رسانه‌ها در سال گذشته دشوارتر شده و انجام وظیفه در این عرصه، در برخی موارد حتی غیرممکن بوده است. خبرنگاران هر چه بیشتر در معرض خشونت، دستگیری، تهدید، ارعاب و مداخله‌گری سیاسی قرار می‌گیرند. یک مثال برای اعمال نفوذ سیاسی در کار رسانه‌ها، وضع قوانین جدیدی بوده که دست نهادهای امنیتی را برای ورود به مسائل مطبوعاتی بازتر می‌‌گذارد.
حتی سیاستمداران نخبه هم در تشدید محدودیت‌ها علیه رسانه‌ها سهیم بوده‌اند. مایکل ردیسک، سخنگوی سازمان گزارشگران بدون مرز با اعلام این موضوع میگوید: «وضعیت رسانه‌ها در نزدیک به دوسوم کشورهایی که بررسی شدند، بدتر از سال قبل شده است. نه فقط کشورهای دیکتاتوری، بلکه کشورهای دموکراتیک نیز روندی نزولی داشته‌اند.»
فنلاند در رده سوم فهرست گزارشگران بدون مرز قرار دارد. گزارشگران بدون مرز میگوید، یوها سیپله، نخست وزیر این کشور ۲۰ ایمیل به رادیو تلویزیون دولتی فرستاده تا جلوی پخش مطالب انتقادی علیه خودش را بگیرد.
زلاند نو در رده ۱۳ فهرست گزارشگران بدون مرز قرار دارد. دولت این کشور در حال آماده کردن لایحه‌ای است که به نهادهای امنیتی اختیارات بیشتری برای ورود به حوزه رسانه را می‌دهد.
نهادهای امنیتی و خبرنگاران
در کانادا که در رده ۲۲ جدول گزارشگران بدون مرز واقع شده، نهادهای امنیتی، خبرنگاران را به خاطر جست‌‌وجو در اینترنت پیرامون موضوع تروریسم رصد و کنترل کرده‌اند. در بریتانیا با رده ۴۰ نیز مشابه چنین رویکردی وجود داشته است.
آمریکا در بررسی سازمان گزارشگران بدون مرز در رده ۴۳ قرار دارد. در این کشور روزنامه‌نگاران به خاطر گزارش‌دهی از تظاهرات دادگاهی شده‌اند. این سازمان میگوید دونالد ترامپ با "تحقیر سیستماتیک" اهل رسانه، از سنت دیرین ایالات متحده در نگهبانی از آزادی مطبوعات فاصله گرفته است.
با این اوصاف، زلاند نو، کانادا، بریتانیا، آمریکا و فنلاند از رده سال ۲۰۱۵ خود عقب‌گرد دارند. زلاندنو هشت رتبه، کانادا چهار رتبه، بریتانیا، آمریکا و فنلاند هر یک دو رتبه سقوط کرده‌اند. نیکاراگوئه با کسب رتبه ۹۲، هفده رتبه پایین‌تر آمده است.
آلمان در همان رتبه شانزدهم سال قبل باقی مانده است. به این قرار، آلمان در کنار نروژ (رتبه اول)، سوئد (رتبه دوم)، دانمارک (رتبه چهارم)، بلژیک (رتبه نهم)، اتریش (رتبه ۱۱) و ایسلند (رتبه ۱۲) امتیازی معادل "خوب" گرفته است.
در اروپا، وضعیت کرواسی با رتبه ۷۴ بدتر شده و یازده پله نزول کرده است. گزارشگران بدون مرز میگوید یکی از دلایل این سقوط، جابه‌جایی مدیرعامل رادیو تلویزیون سراسری با فرد معتمد دولت است. در لهستان و مجارستان هم وضعیت بدتر شده و این دو کشور به ترتیب هفت پله و چهار پله نزول کرده و در جایگاه ۵۴ و ۷۱ نشسته‌اند.
در این دو کشور، بیش از ۲۲۰ روزنامه‌نگار از زمان تغییر قدرت دولتی، از رایو تلویزیون اخراج شده و پست دیگری نگرفته‌اند. در مجارستان، یک الیگارشی رسانه‌ای نزدیک به دولت، بسیاری از روزنامه‌ها را خریده تا صدای مخالفان در آنها به گوش کسی نرسد.
ترکیه در میان ۱۸۰ کشور، در جایگاه ۱۵۵ قرار دارد. حدود ۱۵۰ روزنامه‌نگار ترک هم اینک در زندان به سر می‌برند و دفاتر بسیاری از مطبوعات بسته شده‌اند. در دوازده سال گذشته، ترکیه ۵۷ پله تنزل کرده و گزارشگران بدون مرز از نابودی تکثر رسانه‌ای در این کشور خبر می‌دهد.
فرانسه در جایگاه ۳۹ قرار دارد و هر چند شش پله بهتر از سال ۲۰۱۶ شده اما نکته تاریکی در کارنامه دارد که خشونت پلیس علیه خبرنگارانی است که از تظاهرات مخالفان اصلاحات بازار کار گزارش می‌دادند. تنها کشوری که وضعیت امیدبخشی ترسیم می‌کند، ایتالیاست. در این کشور روزنامه‌نگاران کمتر از سابق مورد تهدیدهای مرگبار مافیا قرار می‌گیرند.
در روسیه، مصر، ویتنام، چین، سوریه، ترکمنستان و کره شمالی، وضع به صورت سابق است و روزنامه‌نگاران کماکان زیر تیغ دستگیری و مجازات‌های سنگین قرار دارند. خاورمیانه و شمال آفریقا نیز همچنان خطرناک‌ترین مناطق برای اهل رسانه معرفی می‌شوند.
در بروندی با مقام ۱۶۰، روزنامه‌نگاران و گزاشگران توسط سرویس‌های امنیتی دستگیر و آزار می‌شوند. در اوگاندا با مقام ۱۱۲ وضع به همین منوال است. در نامیبیا و بوتسوانا و اریتره وضع کمی بهتر شده است.
فیلیپین با جایگاه ۱۲۷، یازده پله ترقی کرده و تعداد روزنامه‌نگاران کشته شده در این کشور به نسبت سال قبل کاهش یافته است. در کلمبیا با رتبه ۱۲۹ وضع به این خاطر بهتر از قبل شده که چریک‌های فارک و دولت با یکدیگر صلح کردند. برای نخستین مرتبه ظرف هفت سال، هیچ روزنامه‌نگاری در حین انجام وظیفه در کلمبیا به قتل نرسید.
ایران در سکونی پایدار
ایران در بین ۱۸۰ کشور در رده ۱۶۵ قرار گرفته و چهار رتبه به نسبت سال قبل بهبود نشان می‌دهد. گزارشگران بدون مرز میگوید این یک جهش مکانیکی است و ارتقای ایران به خاطر بهتر شدن آزادی اطلاع‌رسانی نیست بلکه به خاطر بدتر شدن وضعیت کشورهای دیگر است. در گزارش سالانه این سازمان آمده که ایران در سال گذشته نیز همچنان یکی از ۵ کشور بزرگ خطرناک جهان برای فعالان رسانه‌ای بود: «در سال گذشته دستکم ده روزنامه‌نگار جان خود را به خطر انداختند. همچنان احضار و بازداشت روزنامه‌نگاران و صدور احکام سنگین علیه آنها ادامه دارد. حکومت ایران مجازات‌های غیرانسانی و قرون وسطایی مانند شلاق زدن را همچنان اجرا می‌کند.»
گزارشگران بدون مرز رهبر جمهوری اسلامی ایران را در فهرست دشمنان آزادی رسانه‌ها قرار داده است.