1. پرش به گزارش
  2. پرش به منوی اصلی
  3. پرش به دیگر صفحات دویچه وله

رسانه‌هاى عربى پس از رويداد ۱۱سپتامبر

۱۳۸۵ مرداد ۲۸, شنبه

ترورهاى ۱۱ سپتامبر، نقطه‌ى عطفى نيز براى رسانه‌هاى كشورهاى عربى به شمار مى‌روند. پيامدهاى اين رويداد براى اين رسانه‌ها چه بوده است؟ گفتمان رسانه‌اى كشورهاى عربى پس از آن چه تحولى را از سر گذرانده است؟ رسانه‌هاى عربى و روزنامه‌نگاران عرب بويژه هنگامى كه در مورد تروريسم گزارش مى‌دهند چه جايگاهى براى ارزش‌هاى راهنماى اخلاقى قائل‌اند؟ به دعوت صداى آلمان يك گردهمايى با حضور نمايندگان رسانه‌هاى عربى برگزا

https://p.dw.com/p/A4aE
عکس: AP

� شد كه شركت كنندگان در آن در پى يافتن پاسخ‌هايى براى پرسش‌هاى ياده شده برآمدند.

۱۱ سپتامبر رسانه‌هاى عربى را در مقابل چالشى دشوار قرار داد: آن‌ها از يكطرف مانند رسانه‌هاى سراسر جهان غافلگير و شوكه شده بودند و از طرف ديگر روزنامه‌نگاران عرب با اين واقعيت روبرو شده بودند كه سوء قصدكنندگان شهروندان عرب بوده‌اند.

خالد حروب رييس پروژه‌ى رسانه‌ى عربى كمبريج، واكنش نسبت به ترورها را چنين توصيف مى‌كند: «در لحظه‌ى اول نزد برخى از روزنامه‌نگاران ناآگاه‌تر در جهان رسانه‌اى عرب، بطور خودانگيخته نوعى رضايت به چشم مى‌خورد كه طبيعتا در گزارش‌دهى بعضى از رسانه‌ها نيز خود را بازتاب مى‌دهد. اما طولى نكشيد كه جوى هشيارانه حاكم شد». خالد حروب تحصيلكرده‌ى علوم ارتباطى و گرداننده‌ى تلويزيون الجزيره است كه آن را مهم‌ترين «حزب عربى» مى‌نامند. وى شانس از دست رفته‌ى نزديكى ميان «غرب» و «جهان عرب» را در نتيجه‌ى شوك فراگير ناشى از ۱۱ سپتامبر يادآور مى‌شود و مى‌گويد: «شيوه‌ى سياست مقابله‌گرايانه‌ى آمريكا به نخبگان عرب شانسى نداد كه موضعى روشن، مستدل و معتدل در قبال اين شوك اتخاذ كنند. بسيارى از عرب‌ها احساس رنجيدگى خاطر مى‌كردند و معتقد بودند كه همه‌ى آنان در مظان تروريسم قرار گرفته‌اند. ثنويت ساده‌ى رييس‌جمهورى آمريكا كه مى‌گفت «ما عليه شما» نيروهاى معتدل را به اردوى افراطی‌ها سوق داد. اين امر به برخورد ميان بنيادگرايى‌ها تبديل شد».

الجزيره ليبرال‌ترين فرستنده‌ى عربى است. در درجه‌ى دوم اهميت فرستنده‌ى تلويزيونى ماهواره‌اى «العربيه» قرار دارد كه مركز آن در دوبى است و در گزارش‌دهى در مورد حكومت‌هايى كه با عربستان سعودى دوست هستند، مرزهاى روشنى دارد. نخله الحاج رييس بخش خبر فرستنده‌ى «العربيه» در مورد تاثيرات ۱۱ سپتامبر بر رسانه‌هاى عربى مى‌گويد: «۱۱ سپتامبر در رسانه‌هاى عربى انقلابى به معناى مثبت برپا كرد. رسانه‌هاى خبرى پس از اين واقعه با استقبال بى‌نظير و فزاينده‌اى روبرو هستند. اما از منظر فن‌آورى و نوگرايى نيز استاندارد رسانه‌هاى عربى تثبيت شده است».

به عقيده‌ى خالد حروب ترورهاى ۱۱ سپتامبر در نيويورك و واشنگتن، برترى رسانه‌هاى غربى را درهم شكستند. خاورميانه كه صادركننده‌ى اصلى اخبار بود، اينك خود اخبار را به مطبوعات بين‌المللى مى‌رساند. كار رسانه‌هاى عربى زير بار رويدادهاى سياسى اين منطقه‌ى بحرانى قرار دارد. براى هر روزنامه‌نگار عربى دشوار است كه خود را از زير بار سنگين سياست و حتا ايدئولوژى حاكم آزاد سازد، بويژه براى رسانه‌هاى آزاد، در منطقه‌اى عارى از دمكراسى.

نمايندگان رسانه‌هاى مهم عربى در اين نكته متفق‌القولند كه در نتيجه‌ى سياست خارجى آمريكا در قبال منطقه‌ى خاورميانه، برخى از رسانه‌ها به بلندگوى سياست مخالف تبديل شده‌اند. البته اين امر به خودى خود نادرست نيست، اما خطر در آنجا نهفته است كه در نتيجه‌ى اين امر، مشكلات داخلى كشورهاى عربى هر روز بيشتر به پس‌زمينه رانده مى‌شود و رسانه‌ها بخشى از كاركرد انتقادى و روشنگرانه‌ى خود را از دست مي‌دهند.