«رئیس جمهور زن دمکرات میان رهبران دیکتاتور»

پارلمان قرقیزستان تصویب کرد که انتخابات ریاست جمهوری این کشور در ۳۰ اکتبر ۲۰۱۱ برگزار شود. تبلیغات انتخاباتی هم اکنون حتی پیش از فرصت قانونی در این کشور آغاز شده است.

کارشناسانی که با دویچه وله صحبت کردند گفتند، قرقیزستان سیستم پارلمانی را پذیرفته و به کشوری نمونه و الگو در بسط دمکراسی در منطقه تبدیل شده است. احزاب سیاسی و مطبوعات در این کشور آزادند و شبکه‌های اجتماعی اینترنت نیز در قیاس با دیگر کشورهای آسیای میانه رشد چشمگیری داشته اند.

قرقیزستان، سوئیس آسیای میانه

به باور برخی از کارشناسان پیشرفت‌های قرقیزستان در بسط دمکراسی و حقوق مدنی و شهروندی حاصل تلاش های رزا اوتونبایوا بوده است. کسانی که رزا اوتونبایوا را ملاقات کردند در گفتگو با دویچه وله او را سیاست‌مداری نمونه، انسانی مهربان و صادق توصیف کردند. وی در زمان شوروی سابق نماینده این کشور در سازمان یونسکو بود. پس از فروپاشی شوروی به قرقیزستان بازگشت و برای مدتی کوتاه وزیر خارجه این کشور شد.

اوتونبایوا سپس سفیر کشورش در آمریکا و انگلستان شد. او پس از اعتراضات مردم قرقیزستان یکسال پیش مسئولیت ریاست جمهوری را بر عهده گرفت. وی صاحب دو فرزند است و به زبان‌های روسی، انگلیسی، فرانسه و آلمانی صحبت می‌کند.

از نظام دیکتاتور به دمکراسی

میشائل لاوبش رئیس Euroaisian Transition Group بنیاد مدافع آزادی و حقوق شهروندی در آسیای میانه که سه بار رزا اوتونبایوا را ملاقات کرده وی را "رئیس جمهور زن دمکرات درمیان رهبران دیکتاتورمرد در آسیای میانه" توصیف می‌کند.

وی به دویچه وله همچنین می‌گوید: «اوتونبایوا الگویی برای کشورهای آسیای میانه است. او ایده سیاسی عالی برای این منطقه دارد و نظام کشورش را از یک سیستم استبدادی ریاست جمهوری مطلقه در آسیای میانه به یک سیستم دمکراتیک پارلمانی تغییر داد. گرچه پایه‌های دمکراسی در این کشور استحکام یافته، اما هنوز ثبات در این کشور حاکم نیست».

رئیس جمهور موقت و روسای جمهور مادام العمر

بنظر لاوبش سیستم حاکم در قرقیزستان نمونه‌ی خوبی برای تمامی کشورهای منطقه است. خود اوتونبایوا وعده داد که در انتخابات ریاست جمهوری ۳۰ اکتبر ۲۰۱۱ شرکت نکند. بنظر لاوبش این تصمیم اوتونبایوا از اعتقاد وی به تحولات دمکراتیک و انقلابی در کشورش سرچشمه می‌گیرد.

لاوبش خاطرنشان می‌کند: «بر خلاف روسای جمهور"مادام العمر" وی خود را رئیس جمهور موقت اعلام کرد و برخلاف درخواست مردم و نخبگان سیاسی کشور در انتخابات ریاست جمهوری شرکت نخواهد کرد. وی کسی هست که به صندلی ریاست نچسبیده و به آینده‌ی کشورش، همانا قرقیزستان دمکراتیک اعتقاد دارد».

سفیر درباره اوتونبایوا چه می‌گوید؟

نورمحمد قرقین که در دوره‌های مختلف در کابینه‌ی دولت حامد کرزی به عنوان وزیر "کار امور اجتماعی، شهدا و معلولین" و همچنین "وزیر معارف" بود، اکنون به عنوان سفیرکبیر افغانستان در بیشکک تعیین شده است. وی اخیرا با روزا اوتونبایوا رئیس جمهور قرقیزستان ملاقات کرد.

نورمحمد قرقین درباره‌ی تاثیری که این دیدار بر او گذاشته به دویچه وله چنین توضیح می‌دهد: «من در ملاقاتی که با او داشتم متوجه شدم که وی نه تنها به مسائل داخل مملکتش، بلکه از مسائل سیاسی منطقه و جهان آگاهی بسیار خوبی دارد. در عین حال وی زنی مهربان، با حوصله است و همین زن بودنش هم به شخصیتش می‌افزاید».

سفیر کبیر افغانستان در بیشکک ادامه می‌دهد: «من وقتی به حضورش رفتم صحبت‌های ما بجای ۲۰ دقیقه حدود یکساعت طول کشید. ما گفتگوی خودمانی داشتیم و احساس کردم بسیار صمیمانه و غیر رسمی است. شخصیتی بسیار محترم دارد و مردمش به او احترام می‌گذارند».

اوتونبایوا راه را برای حضور زنان در سیاست هموار کرد

خرامان بقازاده، روزنامه‌نگار تاجیک بر این باور است که زنان در صحنه‌ی سیاسی کشورهای آسیای میانه در سال‌های آینده حضور پررنگی پیدا خواهند کرد: «در صحنه سیاسی تاجیکستان در سطح عالی زنان پرنفوذ رهبر یا لیدر فعلا مشاهده نمی‌کنیم. حضور زنان حاصل میوه فعالیت آنها در زمان شوروی سابق بوده است و با سقوط شوری بسیاری از زنان به نان‌آور اصلی خانواده تبدیل شدند، به رغم آن من فکرمی‌کنم در چند سال آینده ما شاهد حضور زنان در سطح عالی سیاست باشیم».

به باور این روزنامه نگار تاجیک و آگاه به مسائل زنان آسیای میانه، رزا اوتونبایوا راه را بر حضور بیشتر زنان در صحنه سیاسی در سطحی عالی هموار کرده است.

اوتونبایوا با مردم عادی سفر می‌کند

مایسا رجبوا روزنامه نگار مقیم بیشکک هم به دویچه وله می‌گوید، ما در قرقیزستان رهبران زیادی داشتیم و تابحال دو رئیس جمهور برکنار شد. اما هیچک از آنها مثل رزا اوتونبایوا حکومت نکرده‌اند. وقتی او به استان‌ها سفرمی‌کند مردم از او درخواست می‌کنند که در حکومت باقی بماند ولی او به آنها پاسخ می‌دهد که عهد کرده است فقط یکسال موقتا رئیس جمهور شود و به وعده‌اش هم عمل خواهد کرد.

مایسا می‌افزاید، ما مطمئن هستیم که اگر او در انتخابات ریاست جمهوری شرکت کند، پیروز خواهد شد. اما تصمیم او برای عدم شرکت در انتخابات ریاست جمهوری نقشی تاریخی به او داده است.

وی ادامه می‌دهد: «با رئیس جمهور شدن اوتونبایوا نقش و جایگاه زنان در جامعه ارتقاء یافته است. این رئیس جمهور زن برای زنان آسیای میانه و رهبران آسیای میانه شخصیتی الگو و نمونه است. او نشان داد که یک زن بهتر از رهبران مرد آسیای میانه حکومت را می‌تواند اداره کند. اوتونبایوا فردی ساده است و سفرهای داخلی و استانی را هم با هواپیماهای معمولی انجام می‌دهد».

در قرقیزستان به زنان بیشتر اعتماد می‌کنند!

بورو ساری‌گلوا، تحلیل‌گرمستقل اهل بیشکک هم در گفتگو با دویچه وله تائید می‌کند که با قدرت گرفتن خانم اوتونبایوا احترام مردم به زنان این کشور بیشتر شده است. وی یادآور می‌شود: «وقتی قرقیزستان ۲۰ سال پیش استقلال پیدا کرد حتی یک زن نماینده در مجلس این کشورحضور نداشت. اما پس از سرنگونی عسگر آقایف اولین رئیس جمهور این کشور تصمیم گرفته شد برای حضور زنان سهمیه‌ای در نظر‌گرفته شود و از میان این زنان رزا اوتونبایوا به عنوان رهبر و لیدر برخاست. در مشرق زمین حاکمان همیشه مرد بودند. مضاف بر آن قرقیزستان یک کشور مسلمان است و در کشور مردان حاکم بودند، اما اکنون مردم به زنان بیشتر از مردان در کشور ما اعتماد می‌کنند».

در جمهوری‌های سابق شوروی نخستین بار در عالی‌ترین مقام مملکت یک زن سکان رهبری را در دست گرفته است. وی قانون اساسی، سیستم اداری کشور را تغییر داد و به مردم وعده داد در انتخابات ریاست جمهوری شرکت نکند.
عدم شرکت او در انتخابات بویژه در میان روسای جمهور مادام‌العمر و مورثی سبب شد که وی به نمونه و الگویی در آسیای میانه تبدیل شود.

طاهر شیرمحمدی
تحریریه: فرید وحیدی