دیدگاه‌های شیرین عبادی در کنفرانس مطبوعاتی دویچه وله

عبادی اعلام کرد که با تحریم اقتصادی ایران مخالف است و به جای آن، اگر ایران همچنان به نقض حقوق بشر ادامه داد، کاهش سطح مناسبات دیپلماتیک را پیشنهاد می‌کند. عبادی در عین حال گفت که مخالفت وی با تحریم اقتصادی، که آسیب آن به مردم ایران می‌رسد، به معنای آن نیست که با صدور تسلیحات و تجهیزاتی که سبب سرکوب و سانسور مردم می‌شود، مخالف نیست. عبادی از روزنامه‌نگاران آلمانی خواست که از نوکیا و زیمنس توضیح بخواهند که چرا نرم افزار کنترل تلفن‌های همراه را به جمهوری اسلامی ایران فروخته‌اند.

مقاومت امید بخش مردم و روحانیون برجسته

کنفرانس مطبوعاتی شیرین عبادی پیش از ظهر امروز (دوشنبه ۱۳ ژوئیه) در ساختمان مرکزی دویچه وله در بن پایتخت سابق آلمان برگزار شد. مدیرعامل، رئیس بخش آسیا و خاورمیانه و رئیس بخش فارسی دویچه وله، در این کنفرانس کنار عبادی نشسته بودند.

در آغاز اریک بترمان، مدیرعامل دویچه وله، ضمن خوشامدگوئی، خطاب به شیرین عبادی گفت: «نگاه همه‌ی ما با احساس همدردی به ایران دوخته شده است. شما تا حدودی در خانه خودتان هستید. ما می‌توانیم شما را صدای ایران بدانیم و خیلی خوشحالیم که شما میهن‌پرستانه از حقوق بشر در کشورتان دفاع می‌کنید. ما آرزو می‌کنیم که با رعایت حقوق بشر و دموکراسی، جهان بهتری داشته باشیم. این آرزو تاکنون در کشور شما تحقق نیافته است. اما مقاومت مردم و روحانیون برجسته امید می‌آفریند».

مدیرعامل دویچه وله هنگام معرفی دکتر فاروقی رئيس بخش فارسی گفت که بخش فارسی برای دویچه وله اهمیت فوق‌العاده زیادی یافته است. خانم "زیبیله گولته شرودر" رئيس بخش آسیا و خاورمیانه نیز گفت که بخش فارسی دویچه وله، به تبع اوضاع فوق‌العاده‌ی ایران، اکنون در وضعیت فوق‌العاده است و می‌کوشد در حد امکانات خود تصویری روشن از اوضاع ایران به دست دهد.

رقابت‌جناح‌ها یا جنبش دموکراسی‌خواهی

خانم گولته شرودر با اشاره به فتوای جدید آیت‌الله منتظری ازخانم عبادی پرسید: «آیا ما در ایران شاهد یک قیام هستیم، یا مساله به رقابت میان روحانیون و جناح‌های قدرت محدود می شود؟».

برنده‌ی نوبل صلح، در پاسخ این پرسش گفت: «مساله بسیار فراتر از رقابت انتخاباتی است. مردم ایران دنبال دموکراسی هستند و می‌خواهند به آن برسند. آن ها به این دلیل به خیابان آمدند که شیوه‌ی برگزاری انتخابات با دموکراسی انطباق نداشت. دیدیم که در آغاز بیش از یک میلیون نفر به خیابان آمدند و حتی یک شیشه هم نشکست».

یکی از خبرنگاران با اشاره به وجود نیروهای متفاوتی مثل سپاه، ارتش، لباس شخصی‌ها، پلیس و بسیج خواستار توضیحی درباره ترکیب و رهبری این نیروها شد.

عبادی در پاسخ گفت: «بسیج را هم سپاه اداره می‌کند و خشونت‌های اخیر بیشتر از سوی آن‌ها اعمال شده است. من معتقدم که همه‌ی نظامیان و سپاهیان موافق اعمال خشونت نیستند. آن‌ها بخشی از مردم هستند و به خوبی می‌دانند که مردم صلح‌طلب هستند و نه خشونت‌طلب».

نقش روزنامه‌نگاران غربی

یکی دیگر از خبرنگاران آلمانی با اشاره به این نکته که دولت ایران کوشیده است کشورهای خارجی را به دخالت در ناآرامی‌های اخیر متهم کند، پرسید که خارجی‌ها اصولا چگونه باید از جنبش ایران پشتیبانی کنند بدون آن که بهانه‌ای به دست محافظه‌کاران حاکم بدهند؟

خانم عبادی ضمن سپاس از مدیرعامل، رئیس بخش آسیا و بخش فارسی دویچه وله که کوشیدند در هفته‌های اخیر اخبار تحولات ایران را مسئولانه منعکس کنند، در پاسخ گفت: «ما به حمایت افکار عمومی نیاز داریم. برای جلب این حمایت، باید اروپائی‌ها بدانند که در ایران چه می‌گذرد. وقتی این را فهمیدند، به دولت‌ها فشار می‌آورند که در مذاکرات خودشان با ایران فقط روی برنامه هسته‌ای انگشت نگذارند، بلکه برای رعایت حقوق بشر فشار بیاورند. دو سال است که اروپا فقط برای مناقشه‌ی اتمی مذاکره می‌کند. یعنی برای اروپا فقط امنیت خودش مطرح است و مهم نیست که بر سر ملت‌های دیگر چه می‌آید؟ اگر برای اروپا حقوق بشر یک ارزش والا است، چگونه می‌تواند در جاهای دیگر نسبت به آن بی‌اعتنا باشد؟ من از شما روزنامه‌نگاران می‌خواهم اجازه ندهید مساله حقوق بشر فراموش شود. از شما می‌خواهم به شرکت‌های تجاری خودتان هم فشار بیاورید تا در معاملاتشان با ایران وضعیت حقوق بشر را در نظر بگیرند. نوکیا و زیمنس نرم افزار کنترل ارتباط‌های اینترنتی و تلفن‌های همراه را به دولت ایران فروخته‌اند. از آن‌ها بپرسید چرا این کار را کرده‌اند. امید مردم ایران به قلم‌های شما است».

خطر اعدام‌های دستجمعی

خبرنگار دیگری گفت: «از ایران گزارش می‌رسد که دستگیری‌ها ادامه دارد و خطر اعدام‌های دستجمعی هم وجود دارد. شما این را تایید می‌کنید؟».

شیرین عبادی پاسخ داد: «من تا سند قابل اعتمادی در دست نداشته باشم نمی‌توانم نظر بدهم. اما یک چیز روشن است: همه غیرقانونی دستگیر شده‌اند، در محل‌های نامعلوم نگهداری می‌شوند و اجازه ملاقات با وکیل و خانواده‌های خود را ندارند. همین دیروز جنازه‌ی یک پسر ۱۹ ساله را، ۲۵ روز پس از قتل، تحویل خانواده‌اش داده‌اند. به خانواده‌ی این قربانی عکس‌های زیادی نشان داده‌اند تا بتوانند جنازه فرزندشان را شناسائی کنند. همین امر نشان می‌دهد که تعداد کشته‌شدگان بالاتر از آن است که دولت اعلام کرده است. این پرسش مطرح است که اصلا چرا باید جنازه‌ی یک قربانی ۲۵ روز بعد تحویل خانواده‌اش شود؟».

ایران: بزرگترین زندان روزنامه‌نگاران

یکی از خبرنگاران پرسید: «در هفته‌های گذشته تهیه گزارش از سوی خبرنگاران خارجی و حرفه‌ای دشوار بود و تصویرها و گزارش‌ها از طریق شبکه‌های اینترنتی یوتوب و تویتر به جهان می‌رسید. آیا این را مثبت ارزیابی می‌کنید؟ یا معتقدید که گزارش‌ها باید با دقت بیشتری مطالعه شوند؟».

برنده‌ی نوبل صلح در پاسخ گفت: «بعد از شروع خشونت‌ها، اولین کار دولت، محدودیت و اخراج روزنامه‌نگاران خارجی و سانسور شدید رسانه‌های داخلی بود. تعداد زیادی از روزنامه‌نگاران دستگیر شدند. به گفته‌ی گزارشگران بدون مرز، هم اکنون ایران بیشترین روزنامه‌نگار زندانی را در سراسر جهان دارد. ارتباط تلفن‌های همراه و پیامک‌ها قطع شد. همه‌ی این‌ها به خاطر آن بود که مردم جهان ندانند در ایران چه می‌گذرد. دولت بعدا آلمان، انگلستان و آمریکا را متهم به تحریک اعتراض‌ها کرد. این توهین به مردمی است که به صورت خودجوش برای دموکراسی به خیابان آمدند. برای روشن شدن آن‌چه اتفاق افتاده من از سازمان ملل درخواست کردم که گروهی از گزارشگران بی‌طرف را برای بررسی به ایران اعزام کند. بسیاری از نهادهای مدافع حقوق بشر و سازمان‌های ایرانی هم همین را خواستند. خوشبختانه سازمان ملل با این پیشنهاد موافقت کرد و هیئتی را برای اعزام به ایران تشکیل داد. امیدوارم دولت ایران به اعضای این هیئت روادید بدهد. اگر اجازه ورود به آن‌ها ندهد ثابت می‌شود که حرف مردم درباره‌ی خشونت دولت درست است».

اثر فتوای تازه‌ی آیت‌الله منتظری

خانم زیبیله گولته شرودر، رئيس بخش آسیا و خاورمیانه دویچه وله، با اشاره به فتوای اخیر آیت‌الله منتظری که اعمال دولت را خلاف شرع دانسته و حق عزل حاکمان را به مردم داده است، پرسید: « این فتوا چه اثری بر روند امور ایران خواهد داشت؟».

شیرین عبادی پاسخ داد: «پیش از آیت‌الله منتظری، آیت‌الله صانعی و حجت الاسلام کدیور هم خشونت‌های دولت را خلاف شرع دانستند. از همه مهم‌تر اعتراض جامعه مدرسین حوزه علمیه قم بود. اعتراض علمای برجسته سبب می‌شود که دولت مشروعیت اسلامی خود را از دست بدهد و در آینده به شدت تضعیف شود. در حقیقت رفتار خشن دولت نه با حقوق بشر انطباق دارد، نه با قوانین اسلامی و نه با قوانین داخلی کشور».

یک خبرنگار دیگر گفت: «دولت ایران ادعا می‌کند که کشورهای دیگر در ناآرامی‌ها دخالت کرده‌اند. آیا کشورهائی هم هستند که از ریاست‌جمهوری احمدی‌نژاد حمایت کرده باشند؟».

شیرین عبادی توضیح داد: «بعد از انتخابات، روسای چند کشور به احمدی‌نژاد تبریک گفتند که چاوز رئیس‌جمهور ونزوئلا یکی از آنان بود. (خنده خبرنگاران) اما در مقابل تعداد بی‌شماری از روسای کشورها هنوز به احمدی‌نژاد تبریک نگفته‌اند».

تنزل سطح مناسبات دیپلماتیک

یکی دیگر از خبرنگاران، ضمن اشاره به مخالفت شیرین عبادی با تحریم اقتصادی از وی خواست توضیح بدهد که چگونه می‌توان به لحاظ سیاسی بر دولت ایران فشار آورد؟

بنیادگذار دفتر دفاع از حقوق بشر در ایران پاسخ داد: «من، به این دلیل با تحریم اقتصادی مخالفم که آسیب آن به مردم کشورم می‌رسد. من معتقدم که باید با دولت ایران مذاکره کرد و تذکر داد که باید حقوق بشر را رعایت کند. اگر به رغم این تذکرها باز هم حقوق بشر را زیرپا گذاشت، آن‌وقت باید دولت‌های غربی سطح مناسبات دیپلماتیک خود را از سفیر به کاردار تنزل دهند. دولت‌های اروپائی سرانجام باید یکبار نشان بدهند که فقط در حرف از حقوق بشر دفاع نمی‌کنند، بلکه به حرفشان عمل هم می‌کنند».

عبادی در پاسخ این پرسش که روند امور ایران با توجه به سرکوب شدید مخالفت‌ها چگونه پیش خواهد رفت، گفت: «اعتراضات به‌جای خود باقی است. مردم فقط شیوه‌های دیگری غیر از راه‌پیمائی مسالمت آمیز را انتخاب کرده‌اند. مثل سردادن ندای الله اکبر در شب‌ها. مادران عزاداری که فرزندانشان کشته شده‌اند یا مفقودالاثر هستند، روزهای شنبه لباس سیاه می‌پوشند و در یکی از پارک‌ها، در سکوت کامل گردهم می‌آیند».

حمله‌ی اسرائيل، یک اشتباه بزرگ

خبرنگار دیگری، با اشاره به احتمال حمله‌ی اسرائيل به مراکز هسته‌ای ایران، پرسید که این حمله چه اثری بر اوضاع ایران خواهد داشت.

برنده‌ی صلح نوبل، در پاسخ گفت: «من امیدوارم این اتفاق نیفتد. اگر این اتفاق بیافتد، مردم اختلافشان را با دولت کنار می‌گذارند و به دفاع از میهنشان برمی‌خیزند. من‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌، به رغم خشونت دولت، با حمله‌ی نظامی و تحریم اقتصادی مخالفم. زیرا این هر دو را به زیان مردم می‌دانم. حمله‌ی نظامی ضمنا اوضاع خاورمیانه را هم بدتر از آنچه که هست می‌کند».

از خانم عبادی سئوال شد: «شما با تحریم اقتصادی مخالفید. نظرتان درباره‌ی فروش جنگ‌افزار به جمهوری اسلامی چیست؟».

شیرین عبادی پاسخ داد: «من وقتی از تحریم اقتصادی صحبت می‌کنم، منظورم تجارت سالم است. فروش اسلحه و ابزارهای کنترل و سانسور مردم، تجارت سالم نیست.

نقش هاشمی رفسنجانی

خبرنگاری پرسید: « هاشمی رفسنجانی سکوت اختیار کرده است. موضع او را چگونه ارزیابی می‌کنید؟».

برنده‌ی نوبل صلح پاسخ داد: «در جریان انتخابات، احمدی‌نژاد اتهاماتی را به خانواده‌ی رفسنجانی وارد کرد. اما او، پس از انتخابات، موضع روشنی اتخاذ نکرده است. از ایران گزارش می‌رسد که او قرار است روز جمعه‌ی آینده خطبه‌های نماز جمعه را ایراد کند. باید دید که در آنجا چه می‌گوید».

بازگشت به ایران

رئيس بخش آسیا و خاورمیانه دویچه وله در پایان از خانم عبادی پرسید که آیا به زودی به ایران باز می‌گردد یا نه.

شیرین عبادی در پاسخ اظهار داشت: «من یک روز پیش از انتخابات، بر اساس قراری که از شش‌ماه قبل تعیین شده بود، برای شرکت در یک کنفرانس سه روزه به اسپانیا آمدم. اما هنگامی که می‌خواستم به ایران باز گردم، ناآرامی ها در اوج بود. همکارانم از من خواستند که به جای بازگشت به ایران، به ژنو بروم و با کمیساریای عالی حقوق‌بشر دیدار کنم. به دیدار ایشان رفتم و با آقای بان کی‌مون دبیرکل سازمان ملل هم تلفنی صحبت کردم. این اقدامات منتهی به تعیین گزارشگران بی‌طرف سازمان ملل برای رفتن به ایران شد. همکارانم از من خواسته‌اند که موقتا در خارج بمانم و با توجه به سانسور شدید اطلاعات در ایران، اطلاع رسانی کنم. هروقت کارم تمام شد، به ایران بر می‌گردم. همسر، بستگان، خانه و دفتر من در تهران هستند و باید به آنجا بازگردم».

گزارشگر: جواد طالعی

تحریریه: بهرام محیی