دیدار خاویر سولانا از ترکمنستان
۱۳۸۶ مهر ۱۸, چهارشنبه
سولانا برای نخستین بار در سال ۱۹۹۸ به ترکمنستان سفر کرد و بنظر صاحبنظران اتحادیه اروپا در سالهای اخیر سیاست "غیر فعالی" را درخصوص کشورهای آسیای مرکزی اتخاذ کرده است. ولی اکنون سفر سولانا و دیگر مقامات بلندپایه اتحادیه اروپا به آسیای مرکزی تغییر این سیاست را نشان می‌دهد.
کارشناسان همچنین می‌گویند، یکی از محورهای اصلی گفت‌وگوی اتحادیه اروپا و ترکمنستان، مسئله هسته ای ایران و تحریمات احتمالی این اتحادیه علیه همسایه جنوبی ترکمنستان (یعنی ایران) است.
خاویر سولانا در جریان سفر خود به ترکمنستان با مقامات وزارت امور خارجه، وزارت نفت و گاز تركمنستان و از جمله با سفیران كشورهای اتحادیه اروپا مقیم این كشوردیدار كرد.
سولانا و بردی‌محمداف، رئیس جمهور ترکمنستان در زمینه امكان احداث خط انتقال گاز از طریق بستر دریای خزر با همدیگر مذاكره كردند. بردی محمداف از شركت‌های اروپایی برای مشاركت در عملیات احیای چاه‌های نفت و گاز این كشور در بخش تركمنی دریای خزر دعوت کرد .
سولانا موقعیت جغرافیایی كشور تركمنستان را در برقراری صلح و امنیت در منطقه آسیای مركزی مهم ارزیابی کرد. به نظر برخی از کارشناسان آلمانی، اتحادیه اروپا قصد دارد زمینه را برای فروش مستقیم گاز ترکمنستان به اروپا رفراهم سازد و در همین راستا سیاست فعالی را در قبال کشورهای آسیای مرکزی از جمله ترکمنستان اتخاذ کرده است.
امین گلی، کارشناس ترکمن در امور آسیای مرکزی با این نظر مخالف است وی در مصاحبه با بخش فارسی دویچه وله گفت، صدور گاز ترکمنستان در انحصار روسیه قرار دارد و گاز این کشور از خاک روسیه به اروپا به فروش می‌رسد. حتی با فعال شدن سیاست اتحادیه اروپا در آسیای مرکزی نیز اروپا تاثیر مهمی در صدور گاز ترکمنستان نخواهد داشت.
به نظر امین گلی حکومت جدید ترکمنستان سیاست نزدیکی به روسیه را اتخاذ کرده است: «بسیار مشکل هست که ترکمنستان را قانع کرد که از پروژه‌های نزدیک شدن به روسیه دست بکشد و طرح صدور گاز از طریق دریای خزر را انتخاب کند. اروپا سعی می‌کند که ترکمنستان از مسیر دیگری گاز خود را به اروپا صادر کند.»
ولی آیا محور گفت‌وگوهای سولانا با رئیس جمهور ترکمنستان فقط در خصوص صدور گاز این کشور به اتحادیه اروپا بوده است؟
دکتر محمد دوجی‌نژاد کارشناس ترکمن ایرانی می‌گوید، در صورت اعلام تحریمات اقتصادی علیه جمهوری اسلامی، ترکمنستان با توجه به داشتن ۱۲۰۰ کیلومتر مرز زمینی و دریائی مشترک با ایران می‌تواند نقش مهمی را ایفا کند.
اون دراین رابطه خاطرنشان می‌سازد: «یکی از محورهای گفت‌وگوهای خاویر سولانا با مقامات ترکمنستان، می‌تواند برای هماهنگی سیاست‌های ترکمنستان با اروپا در رابطه با ایران پیرامون مسئله هسته ای این کشور باشد.»
و اما آیا در دیدار سولانا با مقامات ترکمنستان مسئله آزادی زندانیان سیاسی، احترام به حقوق بشر، آزادی مطبوعات و احزاب سیاسی نیز مطرح شد؟
به عقیده امین گلی کارشناس امور آسیای مرکزی: «اروپا باید از سیاست دوگانگی و «استاندارد دوگانه» خود دست بکشد. اگر چنانچه اروپا بخواهد به آسیای مرکزی نزدیک بشود باید مسئله حقوق بشر را با رهبران این کشورها درمیان بگذارد. الآن در ترکمنستان زندانیان سیاسی که به اتهامات واهی در زندانها بسر می‌برند پس از مرگ نیازاف هم آزاد نشده اند. اتحادیه اروپا باید درخواست کند که حقوق بشر در مورد آنها رعایت شود و آزادی آنها را مطرح کند.»
مقامات اروپائی تاکید دارند که توسعه روابط اتحادیه اروپا با کشورهای آسیای مرکزی و از جمله ترکمنستان می‌تواند به اصلاحات سیاسی و اقتصادی در این کشورها کمک کند. سازمان‌ها و گروه‌های حقوق بشر ترکمنستان درخواست کرده‌اند که اتحادیه اروپا در سفر آتی بردی محمداف رییس جمهور تركمنستان به بروكسل که هفته آینده انجام می‌گیرد، درخصوص آزادی زندانیان سیاسی نیز گفت‌وگو کند.
طاهر شیرمحمدی