دولت ترامپ و برجام، رویکردی نامعلوم با هدفی معلوم
۱۳۹۵ اسفند ۱۸, چهارشنبه
نمایندگان دولت ترامپ در جلسه فصلی شورای حکام آژانس بین‌المللی انرژی اتمی بار دیگر از رویکرد قاطع در برابر برنامه‌هسته‌ای ایران سخن گفتند، بی آنکه توضیح دقیقی پیرامون سیاست خود در قبال برجام بدهند.
گفته شده است که ترامپ برای تعیین سیاست آمریکا در قبال توافق هسته‌ای، گروهی را مامور بررسی برجام کرده است. بر اساس خبر منتشر شده از سوی خبرگزاری رویترز، کار بررسی برجام در دولت ترامپ، کاری است زمان‌بر و میتواند چندین ماه طول بکشد.
جلسه شورای حکام آژانس
نشست فصلی شورای حکام روز سه‌شنبه ۷ مارس در وین برگزار شد. در این جلسه، نمایندگان آمریکا درباره برجام همان چیزی را کمابیش تکرار کردند که توسط نمایندگان دولت اوباما در جلسه پیشین شورای حکام بیان شده بود. با این تفاوت که اوباما همواره از توافق هسته‌ای با ایران به‌مثابه یک موفقیت بزرگ دیپلماتیک سخن می‌گفت و ترامپ آن را بدترین معامله تاریخ آمریکا می‌داند.
بیشتر بخوانید: ترامپ و ابهام در سرنوشت برجام
نمایندگان آمریکا در جلسه شورای حکام آژانس تاکید کردند که "ایران باید به طور کامل و دقیق به همه تعهدات و اقدامات فنی" پیش بینی شده در برجام عمل کند. این اظهار نظر کلمه به کلمه مشابه اظهارات نمایندگان دولت اوباما در نشست ماه نوامبر شورای حکام آژانس است.
در گزارش فصلی آژانس بین‌المللی انرژی اتمی که ماه گذشته منتشر شد، اعلام شده بود که ذخایر اورانیوم غنی‌سازی شده ایران به نصف میزان پیش از برجام رسیده است. باید یادآور شد که برخی از کشورها از گزارش پیشین آژانس انتقاد کرده و خواستار اعلام دقیق میزان ذخایر اورانیوم ایران شده بودند. گزارش آژانس بین‌المللی انرژی اتمی حاکی از پایبندی ایران به تعهدات و الزامات پیش بینی شده در توافق هسته‌ای است.
تشدید تحریم‌ها
دولت ترامپ می‌داند که نادیده گرفتن یک جانبه توافق هسته‌ای با ایران ممکن نیست. به‌ویژه آنکه سایر کشورهای امضاکننده برجام، از اجرای این توافقنامه دفاع کرده‌اند. اما بنا بر ارزیابی برخی از تحلیلگران، دامنه عملکرد دولت ترامپ درباره برجام تنها به لغو یکجانبه آن محدود نیست. به عنوان نمونه دولت ترامپ میتواند تحریم‌های یکجانبه آمریکا علیه ایران را تمدید و بلکه تشدید کند.
دولت ترامپ میتواند کشورها و شرکت‌هایی را نیز که برخلاف تحریم‌های آمریکا دست به معامله با ایران بزنند، مشمول مجازات کند. مثلا دولت ترامپ روز سه‌شنبه ۷ مارس، شرکت بزرگ مخابرات چین، یعنی شرکت ZTE را به علت معامله با ایران و کره شمالی، ۱،۲ میلیارد دلار مجازات کرد.
اما آمریکا نیز در اثر تشدید تحریم‌ها زیان می‌بیند. به عنوان نمونه، شرکت هواپیماسازی بوئینگ در چنین شرایطی نمی‌تواند سفارش فروش ۸۰ فروند هواپیما به ایران را اجرا کند. این سفارشی است به ارزش ۱۶ میلیارد دلار و زیان‌های اقتصادی آمریکا یکی از پیامدهای جدی لغو یکجانبه برجام خواهد بود.
افزایش فشار به ایران
ترامپ در نخستین سخنرانی خود در کنگره، بر پیوندهای استراتژیک بین آمریکا و اسرائیل تاکید و اعلام کرد که تحریم‌های آمریکا در واکنش به آزمایش موشکی ایران تشدید شده است.
به نظر می‌رسد که حتی کشورهای منطقه و از آن جمله، اسرائیل و عربستان سعودی نیز رویکرد خود را در برابر برجام تغییر داده و از آمریکا به عنوان متحد خود خواسته‌اند، سیاست اعمال فشار بیشتر بر ایران را دنبال کند.
بیشتر بخوانید: آمانو: تصمیم آمریکا در مورد برجام هنوز روشن نیست
سایت "اشپیگل آنلاین" در مقاله‌ای تحلیلی به قلم کریستوف سیدو درباره رویکرد احتمالی دولت ترامپ در قبال برجام می‌نویسد: «از نظر ترامپ، مطلوب‌ترین راه حل برای برجام این است که ایران را چنان تحت فشار قرار دهند که خود حکومت ایران، به توافق هسته‌ای خاتمه دهد. برای رسیدن به این هدف، دولت آمریکا از جمله میتواند تحریم‌ها... را تشدید کند.»
نویسنده این مقاله به انتخابات ریاست جمهوری در ایران اشاره می‌کند و می‌نویسد: «تندروها در تهران دولت روحانی را متهم به آن می‌کنند که در جریان توافق هسته‌ای، امتیازات زیادی داده و دستاورد کمی داشته است. آن‌ها انتقاد می‌کنند که تنها اقلیت کوچکی از گشایش اقتصادی کشور سود برده‌اند.»
مقاله با این نتیجه‌گیری به پایان می‌رسد که هرگاه تندروها و محافظه‌کاران موفق شوند نتیجه انتخابات ریاست جمهوری در ایران را به سود خود رقم زنند، خطری جدی توافق هسته‌ای را تهدید خواهد کرد.