دردهاى ستون فقرات و شيوه هاى درمانى آن/ بخش دوم

قبل از هر چيز، شايد بد نباشد توضيح دهيم كه، ستون مهره هاى انسان از ۷ مهره گردن، ۱۲ مهره سينه و ۵ مهره كمر تشكيل شده است. مهره هاى گردن، اغلب در مورد كسانى با درد مواجه ميشوند كه، بيشتر پشت ميز تحرير و دستگاه كامپيوتر كار ميكنند يا اينكه، اكثر اوقات با فشارهاى روحى روبرو ميباشند. مهره هاى منطقه سينه، كمتر متحركند. وظيفه اصلى آنها، نگاه داشتن قفسه سينه است و بايد گفت كه، ستون فقرات در اين ناحيه، كمتر دچار درد ميشود. اما ۷۰ درصد از بيماران، از كمر درد، در ۵ مهره تحتانى ستون فقرات خود رنج ميبرند.

بين هر دو مهره ستون فقرات، يك ساختمان غضروفى قرار دارد كه، در بخش سطحى خود از استحكام بيشترى برخوردار بوده اما، در درون، از يك ماده نرمتر و ژلاتينى تشكيل شده است. به اين ترتيب، غضروف بين مهره ها، از سائيده شدن ۲ مهره استخوانى بر روى يكديگر جلوگيرى كرده و تا حدى نيز، فشار را تحمل ميكند. اما بر اثر فشار بيش از حد، يا پيرى غضروفها، اين ماده ژلاتينى، فرم خود را از دست داده، يا حتى از پوشش سختتر بيرونى، خارج ميشود و به اين ترتيب، بر روى رشته هاى اعصاب فشار ميآورد. چيزى كه در اصطلاح پزشكى، ديسك مهره هاى كمر، يا در برخى از موارد ديسك مهره هاى گردن خوانده ميشود. ديسك كمر، تنها در موردى بايد با توسل به عمل جراحى درمان گردد كه، نشانه هائى از فلجى پاها، يا عوارض و آلام دائمى، موجب آزار بيمار باشند. اما با تشخيص سريعتر چنين اشكالاتى، اصلا نيازى به يك عمل جراحى وجود نخواهد داشت.

در موارد ساده كمر درد، يك برنامه درمانى مختصر و مفيد كافيست. فيزيوتراپى، تمرينهاى ورزشى كه مخصوص هر فرد بيمار تعيين و تنظيم ميگردند، از بين بردن فشارهاى روحى و آرامش اعصاب و در كنار همه اينها، همراهى روانشناسان مجرب، جز اين برنامه كوتاه مدت هستند.

بايد متذكر شويم كه، مدتهاى طولانى گفته ميشد، غضروفها داراى گيرنده هاى درد نيستند. اما چندى پيش، متخصصان رشته ارتوپدى كشف كردند كه، اين قطعات غضروفى، خود نيز ميتوانند، دچار درد شوند. يعنى زمانيكه حفاظ حلقوى بيرونى آنها شكننده ميشود، اعصاب ميتوانند، به درون آن ريشه دوانده و باعث يك درد دائمى شوند. به همين دليل است كه، تقريبآ از ۱۰۰ هزار بيمارى كه، هر ساله تحت عمل جراحى ديسك كمر قرار ميگيرند، شمار كثيرى از آنها، با موفقيتى روبرو نميشوند. چرا كه، بر روى فيلمهاى راديولوژى، اين مسئله را نميتوان مشاهده كرد. تشخيص اين ناراحتى، تنها از طريق نوشيدن يك ماده شيميائى، پيش از گرفتن عكسهاى راديولوژى ممكن ميشود كه، مشاهده بافتهاى مربوطه را آسانتر ميسازد.

يك نشانه ديگر اين عارضه، اين است كه، اينگونه دردها، پيش از همه در هنگام حركتهاى چرخشى خود را نشان ميدهند، براى مثال وقتيكه ما در رختخواب شروع به چرخيدن ميكنيم. اين موارد، با توسل به يك عمل جراحى توسط اشعه ليزر، قابل معالجه اند.

در كل، ديگر كمتر به شيوه سابق، به عمل جراحى اقدام ميشود. در درجه اول، بيمار، داروهاى مسكن دريافت ميكند، زيرا دردهاى طولانى مدت، سلسله اعصاب را آزرده كرده و در مغز، اين اطلاعات را ثبت ميكنند كه، درد، بسيار شديد است. سپس با تخفيف يافتن درد، حركتهاى نرمش ميتوانند انجام گيرند. متحرك بودن، الفباى درمان دردهاى ستون فقرات است. زمانيكه ماهيچه ها درست كار ميكنند، علائم فرسودگى را ميتوان توازن بخشيد. و اگر رو ح و روان نيز در اين جهت عمل كنند، ميتوانيم بار ديگر بر روى ستون فقرات خود تكيه كنيم.

در پايان بايد متذكر شويم كه، خواب شبانگاهى مهمترين عمل درمانى و آرامبخش براى ستون مهره هاست. خوابيدن بر يك تختخواب مناسب، آسايشى است، براى ستون فقرات. بر اساس يك سرى مطالعات انجام گرفته توسط محققان اسپانيائى، يك تشك نيمه سخت، كه طبق استانداردهاى اروپائى سختى اى به ميزان ۵ مميز ۶ دهم را دارد، براى بدن ايده آل است. با استفاده از اين نوع تشك، عوارض نيمى از افراد مورد آزمون، درمان شدند. هر فردى، بايستى تشك مخصوص ويژگيهاى بدن خود را خريدارى كند. در اين مورد كه آيا تشك بايستى از هسته اى فنرى برخوردار باشد، از جنس لاتكس، ماده اى كه از كائچو گرفته ميشود باشد و يا از ابر، ميتوان به متخصصين امر مراجعه كرد.

در مورد كسانى كه دچار درد در ناحيه گردن ميباشند، چگونگى بالش نيز مهم است. در اين صورت، بايد از بالشهاى كوچك و كوتاه، يا بالشهائى به شكل يك استوانه كوچك براى قرار گرفتن در زير گردن استفاده كرد. بهترين حالت براى ستون مهره ها در هنگام خواب، به پهلو خوابيدن و آنهم در حاليست كه، پاها بصورت زاويه دار قرار بگيرند. در حالت خوابيدن بر روى شكم، مهره هاى ناحيه كمر به سمت پائين آويزان مانده و ماهيچه هاى اين بخش را، دچار كشيدگى بيش از حد ميكنند.

نگين كروئى