داعش از صحنه ناپدید شد و از حافظه جمعی پاک، نشانه‌ای مثبت؟
۱۳۹۷ فروردین ۱۱, شنبه
سایت فرستنده تلویزیونی آلمانی n-tv در گزارشی مبسوط به قلم بنیامین کونیتسنی، خبرنگار بخش سیاسی این فرستنده به شکست داعش در جبهه‌های جنگ پرداخته و این سوال را مطرح کرده است که آیا تهدید این گروه به تاریخ پیوسته یا خطر بیخ گوش ما در کمین است؟
نویسنده می‌گوید اکنون از شمار این حملات به شکل قابل توجهی کاسته شده است. داعش فقط از میدان‌های جنگ در سوریه و عراق ناپدید نشده، بلکه به نظر می‌‌رسد که در اروپا هم نفس آن بند آمده است.
او به فهرست طولانی از قربانیان دو سه سال گذشته در شهرهای مختلف اروپا اشاره کرده است؛ در پاریس، استانبول، بروکسل، برلین، آنسباخ، استکهلم، لندن، منچستر و ... حملات تروریستی که با انواع "سلاح"ها انجام شدند، از کامیون گرفته تا سلاح سرد و گرم و بمب‌گذاری.
به کانال دویچه وله فارسی در تلگرام بپیوندید
در سال ۲۰۱۵ بنابر آمار پلیس اروپا (یوروپل) ۱۵۰ نفر در حملات این گروه در شهرهای اروپا کشته شدند. در سال بعد از آن ۱۳۵ نفر و سال گذشته ۶۰ نفر. البته این گروه با گروگان‌گیری که هفته گذشته در جنوب فرانسه انجام داد، نشان داد که هم‌چنان می‌تواند در اروپا روی اقدامات تروریستی وفاداران به خود حساب باز کند. افرادی که حاضرند جان خود را فدای اهداف خام کنند. با این همه کاهش قابل توجه شمار این گونه اقدامات نشان می‌دهد که ظرفیت داعش در مجموع آب رفته است.
اقداماتی مانند حملات پاریس در سال ۲۰۱۵ نیازمند درجه بالایی از سازماندهی و امکانات بودند که داعش آن‌ها را از محل "خلافت" خود در سوریه و عراق تامین و حمایت می‌کرد. در سال ۲۰۱۶ بخش‌های تحت اشغال داعش در سوریه و عراق کوچک‌تر شد و به همان نسبت هم امکان مانور و سازماندهی لجستیک و مالی حملات تروریستی این گروه در اروپا کم‌تر.
چگونه داعش تغییر استراتژی داد
داعش دیگر نمی‌تواند افراطی‌گری را در کمپ‌هایی که در عراق و سوریه داشت، آموزش دهد و تبلیغ کند. حالا کار جذب نیرو را به عرصه شبکه‌های اجتماعی کشانده است. در این شبکه‌هاست که وسائل روزمره زندگی به آلت قتاله تبدیل می‌شوند و تبلیغ برای انجام ترور روی تلفن‌های هوشمند انجام می‌گیرد. انیس امری، تروریستی که با یک کامیون به بازار کریسمس برلین حمله کرد، پیش از این اقدام با افراد داعش در منطقه تماس برقرار کرده بود، وابستگی خود را به آنان اعلام کرده بود و پس از انجام حمله تروریستی، داعش آن را به خود منسوب کرد.
بسیاری از ترورها توسط افرادی که پلیس آن‌ها را "گرگ‌های تنها" می‌خواند سازماندهی می‌شوند. برخی طرح‌ها عملی نمی‌شوند و برخی قربانیان زیادی برجای می‌گذارند. اما آن‌چه نیروهای امنیتی آلمان به آن دست یافته‌اند این است که گاه داعش اقداماتی را به خود نسبت می‌دهد که حتی از کم و کیف آن و از فردی که این حمله را انجام داده، اطلاع درستی ندارد.
عاشقان سلاح، کارمند اداره مالیات و نئونازی‌ها همه سربازان داعش؟
گزارش به موارد مختلفی از اقدامات تروریستی اشاره کرده است که هیچ‌کدام به داعش ربطی نداشته‌اند. از جمله حمله یک مرد مسلح به یک کازینو در شهر مانیل، پایتخت فیلیپین. او ۳۶ نفر را به قتل رساند و خودش را نیز کشت. داعش این جنایت را به افراد خود منتسب کرد. کمی بعد روشن شد که حمله کننده یک کارمند اداره مالیات بوده که به خاطر قمار زیر بار قرض سنگینی رفته است.
در دسامبر گذشته یک محموله انفجاری در سوپرمارکتی در سنت‌پترزبورگ روسیه منفجر شد و ۱۳ نفر را کشت. داعش بلافاصله این اقدام را به حساب خود گذاشت و مردی که این انفجار را انجام داد از جمله وابستگان خود قلمداد کرد. اما خیلی سریع روشن شد که او یک راست‌گرای افراطی بوده که تحت درمان روانی قرار داشته است. این مرد اعتراف کرد که انگیزه‌اش نفرت از کارکنان سوپرمارکت بوده است.
و یا در سال ۲۰۱۷ مردی به نام استفان پادوک از پنجره هتل خود شرکت‌کنندگان در یک کنسرت در شهر لاس‌وگاس را به گلوله بست و ۵۸ نفر را کشت. او توانسته بود ۱۹ اسلحه اتوماتیک و ۱۶۰۰ فشنگ را به اتاق هتل منتقل کند. وقتی نیروهای امنیتی به اتاق هتل وارد شدند، او خود را نیز کشته بود. خبرگزاری "اعماق" اعلام کرد که این مرد از "سربازان خلافت" بوده است. اما پلیس تا کنون هیچ شاهدی دال بر ارتباط این مرد با داعش پیدا نکرده است.
داعش هر جنایتکاری را به عنوان سرباز خود معرفی می‌کند، حالا از طرف هرکس و با هر انگیزه‌ای که انجام شده باشد. یک نئونازی، شیفته اسلحه یا کارمند مقروض اداره مالیات. این گروه هر عمل جنایتکارانه‌‌ای را نیز به خود منتسب می‌کند، حتی اگر کم‌ترین ربطی به آن نداشته باشد.
هدف این گروه این است که در اذهان زنده بماند و هم‌چنان موضوع حوادث باشد. با این همه خاطرات سیاه مربوط به اعمال این گروه کم کم از خاطره جمعی در زندگی روزمره جامعه ناپدید می‌شود.
شکست یا تجدید سازمان؟
کارشناسان نسبت به این که تصور شود داعش شکست قطعی خورده و محو شده است، هشدار می‌دهند و می‌گویند درست است که این گروه دیگر مانند سال‌های گذشته در محور اخبار مربوط به جنگ و جنایت نیست، اما حتی این گروه نیز گاه نیازمند دوری از قرار گرفتن در مرکز توجه عمومی است.
این باعث می‌شود که داعش بتواند دوباره ظرفیت‌ها و منابع انسانی خود را از نو تعریف و سازماندهی کند. داعش می‌تواند با استفاده از این آزادی مجددا نیروهای جدیدی بگیرد و تحرک بیشتری داشته باشد. قرار نداشتن در مرکز توجه و خبر، برای داعش امتیازات مثبتی به لحاظ استراتژیک و تاکتیک دارد.
زمانی که داعش توانست بخش‌های بزرگی از خاک عراق و سوریه را تصرف کند، هزاران نفر از مرز ترکیه به این گروه ملحق شدند. تخمین زده می‌شود که این گروه روزانه حدود ۳ میلیون دلار در‌آمد نفتی، نزدیک به ۵۰ هزار جنگجو و دسترسی به تجهیزات نظامی عظیمی داشت. این دوره سپری شده است.
کارشناسان می‌گویند نیرویی که شکست می‌خورد، جذابیت‌اش را از دست می‌دهد و این در مورد داعش هم صدق می‌کند. آن‌ها معتقدند این که داعش دیگر در اذهان ما جایی ندارد، امری مثبت است. زیرا هدف این نیرو این بود که سایه حضور خود را بر زندگی مردم بگستراند. اما آن‌ها هشدار می‌دهند که این نیرو در حال تجدید سازماندهی است و در برخی نقاط، از جمله در غرب آفریقا، در یمن، افغانستان و جنوب آسیا توانسته است نیروی خود را مجددا گسترش دهد.
در پایان سال ۲۰۱۷ آن‌ها در یک حمله تروریستی در یک مجسد در صحرای سینا ۳۰۰ نفر کشته شدند. این پرتلفات‌ترین حمله تروریستی در مصر بود. چند هفته قبل ازآن در موگادیشو، پایتخت سومالی در یک حمله تروریستی دیگر ۶۰۰ نفر قربانی شدند. در افغانستان در ماه‌‌های اخیر صدها نفر کشته شدند. کارشناسان تاکید می‌کنند که محو شدن داعش از صحنه زندگی در اروپا نباید موجب نادیده گرفتن رشد خطرناک این نیرو در سایر نقاط جهان شود. نقاطی که اخبار مربوط به آن‌ها چندان جایی در ذهن ما نمی‌گیرد، اما این چیزی از خطر داعش و افراطی‌گری اسلامی نمی‌کاهد.