خواست صلح شرط کارآمدی ابزار دیپلماسی است • مصاحبه با ابراهیم یزدی
۱۳۸۶ شهریور ۲۸, چهارشنبه
دویچه‌وله: آقای دکتر یزدی، موسسه‌ی بین‌المللی مطالعات استراتژیک در لندن این سوال را مطرح می‌کند که آیا دیپلماسی موفق خواهد شد سناریوی هولناک جنگ را به تعویق بیندازد؟ پاسخ شما به این سوال چیست؟
ابراهیم یزدی: برای من قابل پیش‌بینی نیست که آیا دیپلماسی موفق می‌شود یا نه! بلکه می‌توانم بگویم که دیپلماسی هنگامی موفق می‌شود که طرفین اراده‌ی اصلاح داشته باشند و دیپلماسی ابزاری باشد برای آنکه بتوانند به یک نقطه‌ی راضی‌کننده طرفین برسند. اما از طرف دیگر هیچ راهی برای طرفین جز دیپلماسی باقی نمانده است. جنگ جواب نخواهد داد.
دویچه‌وله: آمریکا همچنان که شما هم اشاره کردید و به عقیده‌ی بسیاری تحلیلگران دیگر قادر به جنگ نیست. از طرف دیگر هم توانایی توافق را ندارد. آیا این وضع می‌تواند همچنان سالها ادامه پیدا بکند، بدون اینکه معادله عوض بشود؟
ابراهیم یزدی: آمریکایی‌ها، دولت آمریکا در شرایطی‌ست که می‌بایستی یک کارنامه‌ی قابل قبول در یکی از صحنه‌های درگیری به مردم و افکار عمومی آمریکا نشان بدهد. متاسفانه در برخی از کشورها رهبران اسیر جوی هستند که خود ساخته‌اند. من تردید دارم که بتوانند این وضع راهمچنان ادامه بدهند. یک اقدامات جدی برای حل مسئله‌ی بحران ضروری‌ست، خواه به‌صورت یک شجاعت در دیپلماسی یا به‌صورتهای دیگری که محتمل هست.
دویچه‌وله: ائتلاف برای رسیدن به تحریم‌های شدیدتر علیه ایران در سازمان ملل به نظر نمی‌آید با توجه به مخالفتهای روسیه به‌سرعت به نتیجه‌ای برسد، اما در عین‌حال کشورهای زیادی هستند، که با این تحریم‌ها همکاری می‌کنند. شما فکر می‌کنید که ایران تا چه اندازه می‌تواند بدون توجه به تاثیراتی که این تحریم‌ها دارد همچنان به مسیر خودش در پرونده‌ی هسته‌ای ادامه بدهد؟
ابراهیم یزدی: ایران می‌بایستی در مورد پرونده‌ی هسته‌ای ایران منافع و امنیت ملی را درنظر بگیرد. در سیاست هیچ چیزی بدتر از لجبازی یا مطلق‌بینی نیست. در حال حاضر آمریکا متاسفانه موفق شده است که یک اتفاق نظری علیه ایران پیرامون یک موضوع بسیار مشخص، یعنی توقف غنی‌سازی اورانیوم، بوجود بیاورد. مسیر حرکت به‌گونه‌ای‌ست که آرام آرام کشورهای دیگر هم با همان لحن آمریکا دارند با ایران صحبت می‌کنند. ما اینروزهای اخیر شاهد موضع‌گیری‌های دولت فرانسه نسبت به این مطلب بوده‌ایم. دو یا سه‌هفته قبل مسئولان چین با صراحت با لحنی بسیار تند به ایران اولتیماتوم دادند که ایران باید توقف غنی‌سازی را بپذیرد. دولت روسیه مقاومت می‌کند، اما همه می‌دانیم که در شرایط کنونی جهانی و مناسبات اقتصادی روسیه در وضعی نیست که بتواند در یک درگیری سرنوشت‌ساز میان ایران و آمریکا جانب ایران را بگیرد. به همین دلیل اگر ایران نتواند به یک راهکارهای عملی دیپلماتیک فکر بکند، و آنها را مورد استفاده قرار بدهد، لحن روسیه هم بزودی عوض خواهد شد.
دویچه‌وله: به فرانسه اشاره کردید. فرانسه از جمله شرکای بسیار مهم تجاری ایران هست، بويژه در زمینه‌ی نفت وگاز و همچنین خودروسازی. فکر می‌کنید چرا این کشور در کنار آمریکا قرار گرفته و مواضعی این چنین شدید اتخاذ کرده است؟
ابراهیم یزدی: من به‌طور جد بر این باورم که سخنان مسئولان فرانسه بازتابی‌ست از سخنان رییس جمهور ایران پیرامون محو اسراییل از روی زمین و انکار هلوکاست. همه می‌دانیم لابی یهودیان در فرانسه بسیار قدرتمند است و این می‌تواند انعکاسی یا بازتاب آن سخنان باشد.
دویچه‌وله: وضعیت ایران را در میان کشورهای عرب منطقه چگونه ارزیابی می‌کنید، فکر می‌کنید کشورهای عضو شورای همکاری خلیج‌فارس چه دیپلماسی‌ای را می‌توانند در قبال ایران به‌کار ببندند؟
ابراهیم یزدی: براساس شواهد و قرائن کشورهای عرب منطقه آرام آرام خودشان را با سیاست آمریکا علیه ایران هماهنگ کرده‌اند. در یک دورانی ملاحظات دیپلماسی مانع بود که آنها با صراحت سخن بگویند، اما در این ماههای اخیر ما شاهد صراحتهای بیشتری از جانب کشورهای عربی علیه ایران هستیم. به‌نظر من شورای همکاری خلیج فارس، کشورهای عربی این شورا بیش از پیش امروز به مواضع آمریکا علیه ایران نزدیک شده‌اند. آمریکا در جلب نظر آنها توفیق به‌دست آورده است.
دویچه‌وله: به نظر شما سفر عباس عراقچی معاون امور بین‌الملل وزارت امور خارجه ایران به مصر با چه هدفی صورت گرفته است و چه پیامدهایی برای ایران دارد، یا بهتر است بگویم، چه دستاوردهایی برای دولت ایران خواهد داشت؟
ابراهیم یزدی: مصر یکی از کشورهای بسیار مهم عربی‌ست در میان کشورهای عربی. بنابراین بهبود روابط ایران در شرایط کنونی با مصر می‌تواند یک گام مثبتی تلقی بشود، به نفع ایران!
دویچه‌وله: آیا چنین بهبودی در این شرایط محتمل هست؟
ابراهیم یزدی: برقراری روابط دیپلماتیک امکانپذیر است، اما فرق است میان داشتن روابط دیپلماتیک با یک کشور و روابط حسنه. بدون تردید اگر ایران بخواهد بعد از برقراری روابط دیپلماتیک با مصر روابط نزدیکتری داشته باشد، [باید] برخی از مسایلی که فی‌مابین دو کشور هست حل بکند. این گام اول است و باید امیدوار بود. این گام اول که برداشته شود، راه باز بشود برای اینکه بتوانند پیرامون مسایل مورد اختلاف طرفین مذاکره کنند.