جبهه مشارکت: مقابله با سیاست منفعل‌سازی اقتدارجویان

• ارزیابی از علل فشارهای اخیر

دویچه وله: برخورد با جبهه ی مشارکت در آستانه ی انتخابات هشتم شدت گرفته است. بعد از دستگیری آقای قابل شاهد بازداشت آقای دردکشان هستیم و پرونده سازی برای آقایان شیرزاد و تاج زاده. چه ارزیابی‌ای از ابعاد خطری را دارید که متوجه جبهه‌ی مشارکت است؟

سعید شریعتی: البته در این حدها ما همیشه انتظار داشتیم و همیشه به هرحال اعضای مرکزیت ما در شرف پرونده سازی یا برخوردهای قضایی و محکومیت ها بوده اند، آن هم به دلیل مواضعی که به هرحال هم حزب و هم خود اشخاص داشته اند، همواره دستگاه قضایی و برخی از نهادهای امنیتی و بخش هایی از وزارت اطلاعات یا دادستانی در حقیقت پیگیر مواضع حزب و اعضای حزب بوده اند. اما این برخوردهای اخیر را من نشانه ی جدی در برخورد به جبهه ی مشارکت فعلا ارزیابی نمی کنم. من فکر می کنم این نوع برخوردها و این نوع خط و نشان کشیدن ها بیشتر به نوعی پیغام فرستادن برای فعالان سیاسی هست که بهرحال حد و مرزهای خودشان را بشناسند و خیلی کاری به کار جریان حاکم و جریان اقتدارگرای حاکم نداشته باشند. من فکر می کنم هدف نهایی هم منفعل کردن نیروهای سیاسی برای شرکت فعال در انتخابات مجلس هشتم است.

دویچه وله: به نظر شما به این هدف دست پیدا می کنند و تاثیرات این دستگیری ها چه خواهد بود؟ جبهه ی مشارکت فعالتر و پیگیرتر می شود یا اینکه این باعث نگرانی و ترس حداقل بخشی از نیروهای این جبهه و کناره گیری شان خواهد شد؟

سعید شریعتی: ببینید اتفاقا ما درست روز بعد از دستگیری آقای قابل جلسه دفتر سیاسی حزب را داشتیم و در آنجا بحث های مفصلی در مورد انگیزهای طرف مقابله برای آغاز دوباره ی چنین برخوردهایی مطرح شد. یکی از چیزهایی که در دفتر سیاسی حزب ما جمع بندی کردیم این بود که بهرحال ما بعنوان حزب نباید اجازه بدهیم که آغاز این برخوردها سبب منفعل شدن نیروهای ما در استانها مناطق و هواداران و اعضای حزب بشود و نتیجه ای هم که از جمعبندی بحثها گرفتیم این است که چون هدف طرف مقابل منفعل کردن ما در زمینه ی فعال شدن هرچه بیشتر عرصه ی سیاسی در عرصه ی انتخابات هست و به نوعی هل دادن ما به سمت یک انزوا و یک گوشه گیری در عرصه ی سیاسی است اتفاقا ما باید در جهت مقابل حرکت بکنیم و فعالیت مان را در آن زمینه ای که آنها نمی خواهند بیشتر بکنیم. لذا همانطور که حتما اخبارش را شنیدید ما در هفته ی گذشته فعالیت انتخاباتی مان را بیشتر کردیم رایزنی های سیاسی مان در حوزه ی مسایل انتخابات را افزایش دادیم، جلسات ائتلاف که خب جبهه ی مشارکت هم یک پای فعال ائتلاف اصلاح طلبان هست را پیگیرانه تر دنبال کردیم.

• اختلاف نظر در میان اصلاح‌طلبان

دویچه وله: به ائتلاف اصلاح طلبان در انتخابات مجلس هشتم اشاره کردید. برخی از نیروهای ملی مذهبی از جمله آقای حبیب الله پیمان معتقدند که ائتلاف بین اصلاح طلبان بسیار شدید است و به همین دلیل هم امیدی به یک وحدت جدی در میان شما در انتخابات نیست. پاسخ تان به این تحلیل چه هست؟

سعید شریعتی: ببینید من خیلی تحلیلی به این موضوع نگاه نمی کنم. به این جهت که من واقعیتی را که می بینیم و هر روز درگیرش هستم و هر روز با آن سروکار دارم و دارم با آن واقعیت عمل می کنم چیزی غیر از تحلیل آقای پیمان است. من جلسات و پیگیری های مکرر همه احزاب و سازمانهای اصلاح طلب را می بینم که همه شعارشان تقویت ائتلاف هست و در همه جریاناتی که ذیل ائتلاف اصلاح طلبان تشکیل می شود، نیروهای فعال و چهره های شناخته شده و شخصیت های اصلی جریانات اصلاح طلبان نقش محوری دارند، فعالانه شرکت می کنند، مواضع دارد تدوین می شود، برنامه ها دارد تدوین می شود. من نمی‌دانم آقای پیمان منظورشان از اختلافات شدید در جریان اصلاح طلبان چه هست. البته اگر آقای پیمان خودشان را ذیل جریان اصلاح طلبان تعریف می کنند، البته خب خودشان معترف به این موضوع هستند که طبیعتا جریان اصلاحات یک طیف وسیعی از جریانهای سیاسی و نیروهای سیاسی را دربرمی گیرد. آنها اختلاف سیاسی دارند، اختلاف نظر دارند و حتا اختلافات تاریخی ممکن است باهم داشته باشند، اما در وحدت در بحث انتخابات و تشکیل یک جبهه ی واحد از منتقدین وضعیت موجود و جریان حاکم فکر می کنم یک انسجام و اتحاد خوبی بین اصلاح طلبان برقرار شده است. من اشاره می کنم اتفاقا به صحبت های آقای سحابی که چند وقت گذشته ایشان تاکید داشتند که باید اصلاح طلبان جبهه ی واحد منتقدین دولت نهم را فعالانه پیگیری کنند و تشکیل بدهند. من فکر می کنم این موضع آقای سحابی نشان دهنده ی این است که حتا نیروهای ملی – مذهبی که حداقل محوریت آقای سحابی را قبول دارند، آنها هم در جهت تقویت ائتلاف اصلاح طلبان وارد عمل خواهند شد.

دویچه وله: همانطور که اشاره کردید اصلاح طلبی در ایران طیف وسیعی را دربرمی گیرد. حمایت جبهه ی مشارکت از نیروهای مستقل، از جمله نیروهای ملی – مذهبی در این انتخابات به چه صورت خواهد بود. آیا حمایتی خواهید کرد؟

سعید شریعتی: ببینید، ما تلاش می کنیم که پتانسیل ها و ظرفیت هایی که در جریان اصلاحات وجود دارد و در یک اشل کلان تر در جریان منتقد دولت وجود دارد، تا حد ممکن تجمیع بشود این پتانسیل ها. حالا چه از اینسو ملی – مذهبی ها، نهضت آزادی و گروههای مشابه ای که در چارچوب قانون اساسی جمهوری اسلامی به شکل مسالمت آمیز حاضر به فعالیت هستند، چه از آنسو در واقع نیروهایی از جریان محافظه کار که آن هم منتظر وضعیت موجود و دولت نهم و جریان اقتدارگرا هستند. ما سعی می کنیم که این ائتلاف یک دامنه ی گسترده تری را هم حالا شاید در حوزه ی کاندیداتوری نه، ولی در یک اکسیون سیاسی بوجود بیاورد و همه بتوانند کمک بکنند. چون بطور ضمنی ما خیلی انتظار نداریم که درهای عرصه ی سیاسی آنقدر در انتخابات مجلس هشتم باز باشد که جریان ملی – مذهبی یا جریان نهضت آزادی را هم بپذیرند که کاندیدا داشته باشند. ما باید به گونه ای این رفتار را بکنیم که دوستان ما در جریان ملی – مذهبی و نهضت آزادی هم به انفعال نیفتند و در واقع بتوانیم همه از پتانسیل همدیگر استفاده کنیم، برای اینکه این جریان منتقد تقویت بشود و بتواند نتیجه ی بهتری در انتخابات مجلس هشتم بگیرد.

• افشای آپارتاید قضایی

دویچه وله: این درهای بسته در سایر زمینه ها هم وجود دارد، از جمله در رابطه با مسئله‌ی آزادیهای اجتماعی و مسئله‌ی حقوق قضایی. آقای تاج زاده گفته اند که اگر برایشان پرونده تشکیل بشود، دست به افشای آپارتاید قضایی که در ایران حاکم هست می زنند. سوال من این است که آقای تاج زاده چرا انتظار می کشند؟ مگر بدون پرونده سازی علیه خودشان هم وظیفه ی افشای این آپارتاید را ندارند و یا شما (جبهه ی مشارکت) ندارید؟

سعید شریعتی: بهرحال، ما مواضع مان در نقد دستگاه قضایی و برخوردهای دوگانه ای که از گذشته بوده و اندکی البته تعدیل شده بود. و باز دوباره یک جریان صعودی را به نظر می رسد، بخشهایی از دستگاه قضایی آغاز کرده اند در برخوردهای دوگانه و اعمال فشار به نیروهای سیاسی، جبهه ی مشارکت همواره در این زمینه موضع گیری کرده و مواضع مان روشن است. آقای تاج زاده در حقیقت به نوعی بازخوانی و تکرار ماجراهایی را مدنظر دارد که بارها به افکار عمومی منتقل شده و خب پیگیران مسایل سیاسی در جریان موضوعات هستند. ما در موقعیت خودش و بجای خودش همواره مواضع خودمان را اعلام کردیم و نقد کردیم دستگاه دوگانه ی دستگاه قضایی و دستگاه امنیتی را و این نیازی به استدلال ندارد که جبهه ی مشارکت همواره در این زمینه پیشرو بوده است.

دویچه وله: ایشان همچنین گفته اند که قصد دارند با کمک مردم و رسانه ها فضایی ایجاد کنند که هیچ اقتدارگرایی جرات و امکان تعرض به هیچ یک از مراجع تقلید را نداشته باشد. چرا فقط مراجع تقلید و با کدام ابزار؟

سعید شریعتی: بهرحال آقای تاج زاده و امثال آقای تاج زاده رسالتی در خودشان می بینند که حرمت همه شهروندان و حقوق همه شهروندان جمهوری اسلامی مراعات بشود. مراجع تقلید به عنوان چهره های شاخص نهاد دین در کشور ما مورد احترام ویژه ی همه اقشار جامعه هستند و احترام به مراجع تقلید در حقیقت احترام به مقلدین آنها هست که در یک جامعه متکثری که از مراجع تقلید متعدد و متکثری تقلید می کنند، جامعه مذهبی ایران، طبیعتا احترام به مراجع تقلید به طور خاص احترام به مقلدین آنها هم قلمداد می شود و به نوعی احترام به همه آحاد جامعه هست. و البته خب سایر شهروندان هم حرمت خاص خودشان و حقوق خاص خودشان را دارند و ما از حقوق همه ایرانیان دفاع می کنیم و کرده‌ایم. این است که ما تاکید داریم، آقای تاج زاده تاکید دارند که این فرصت باید فرصتی باشد برای اینکه حرمت گذاری به مراجع تقلید عمومیت پیدا بکند. اشکالی که در جناح اقتدارگرا هست مراجع تقلید را هم خودی و غیرخودی می کنند. شما برخوردهایی که با آیت اله منتظری پیش از این و حتا همین سالهای اخیر صورت گرفته است را ببینید، برخوردهایی که با آیت اله صانعی اخیرا از سوی حامیان دولت صورت گرفت، برخوردی که پس از اینکه آیت اله وحید به آقای خاتمی ماموریت داد که در دفاع از حراست حرمین شریفین و اتباعات عالیات در کربلا تلاش بین المللی را صورت بدهد آقای خاتمی، شما ببینید حمله هایی که مستقیم و غیرمستقیم به آیت اله وحید، آیت اله صانعی، آیت اله موسوی اردبیلی و سایر مراجعی که به نوعی صدایی غیر از صدای حاکمیت دارند را شما می بینید که از سوی اقتدارگرایان به چه آسانی صورت می گیرد...

• ابزار رسانه‌ای

دویچه وله: بخش دیگر سوال من این بود که با کدام ابزار این فضای رسانه ای را می خواهید ایجاد کنید؟

سعید شریعتی: بهرحال ما همین اندک فضای رسانه یی را که در اختیار داریم رسانه های اینترنتی، روزنامه های که حالا کما بیش در اختیار اصلاح طلبان هست، سخنرانی ها و محافل سیاسی که خب رفته رفته با نزدیک شدن به ایام انتخابات طبعا بساطشان گسترده تر هم می شود، ما تلاشمان این است که مواضع مان را به گوش افکار عمومی برسانیم و البته من تاکید بکنم، حرفهایی که ما می زنیم حرفهایی است که در افکار عمومی وجود دارد، یعنی نیازی نیست ما چیزی به افکار عمومی القا بکنیم و افکار عمومی حتا با یک زمزمه و یک صدای نارسایی هم که الان ما به دلیل این فشارها داریم، وقتی این صدا و زمزمه را می‌شنود به دورش جمع می شود و خودش باعث تقویت و تشدید این صدا می شود.

دویچه وله: پس پروژه جدیدی در کار نیست؟

سعید شریعتی: ما پروژه های رسانه ای و تبلیغاتی برای انتخابات داریم، ولی الان موقعیت اش نیست که من بخواهم تشریح بکنم.

• ارزیابی جبهه مشارکت از کشمکش اتمی

دویچه وله: شما روز شنبه جلسه داشتید. در این جلسه به موقعیت ایران و پرونده اتمی آن هم پرداختید. می توانید خلاصه‌ای از ارزیابی تان را توضیح دهید؟

سعید شریعتی: به نظر می رسد علی رغم تلاشی که ما در جمهوری اسلامی کردیم که مواضع مان را به خواسته های انرژی اتمی نزدیکتر بکنیم و حتا بیش از آنچه در زمان آقای خاتمی تعهد کرده بودیم به پاسخگویی به آژانس، حتا از آن هم جلوتر رفتیم و حاضر شدیم حتا سوالات بیشتری را به آژانس پاسخ بدهیم و امکانات بیشتری را برای بازرسی را در اختیار بازرسان آژانس قرار بدهیم تا بتوانیم فشار اتحادیه اروپا و آمریکا را روی خودمان کم بکنیم، اما به نظر می رسد که همه اینها حاصل چندانی نداشته و فشاری که هم اکنون در گروه 5+1 بر مقدماتی که دارد چیده می شود برای صدور قطعنامه ی سوم و گسترش تحریم ها علیه ایران صورت بگیرد، نشان دهنده ی این است که ما چندان در این زمینه موفق نبودیم و جمهوری اسلامی نتوانسته آن اعتماد لازم را هنوز فراهم بکند در بین صاحبان نفوذ، چه در آژانس بین المللی اتمی و چه در شورای امنیت. بهرحال ما مسیری جز اعتماد سازی و رسیدن به یک نقطه ی اعتماد متقابل با دنیا نداریم و سرسختی ما در این زمینه موجب افزایش فشارها به ما خواهد شد و آستانه ی تحمل جامعه ما را در برابر این فشارها پایین تر خواهد آورد.

دویچه وله: اگر جبهه ی مشارکت دست بالا را در مجلس داشته باشد، فکر می کنید در رابطه با این مسئله چه اقدامی بتواند بکند؟

سعید شریعتی: بهرحال ما فکر می کنیم بازگشت به مسیری که در گذشته در زمان آقای خاتمی دنبال می شد یک راه حل بینابین و بهینه بود برای اینکه هم ایران به حقوق هسته ای خودش برسد و هم آن جریان اعتمادسازی شکل بگیرد و تنش ها میان ایران و جامعه بین الملل به حداقل برسد.

دویچه وله: منظورم به طور مشخص سیاست شما در رابطه با غنی سازی است؟

سعید شریعتی: ببینید زمان آقای خاتمی پذیرفته بودیم که ما تعلیق موقت بکنیم برای اینکه بتوانیم در تعلیق موقت اهداف بلندمدت و حقوق دائمی خودمان را کسب بکنیم. ما فکر می کردیم و فکر می کنیم در آن زمان و هم اکنون که ما اگر بتوانیم در کوتاه مدت این تعلیق را انجام بدهیم در بلند مدت می‌توانیم به حقوق هسته ای خودمان دست پیدا بکنیم. ما فکر می‌کنیم پرونده هسته ای ایران و مسیری که ایران در رسیدن به غنی سازی اورانیوم طی کرده است، مسیری شفاف و روشن است و ما می‌توانیم در کوتاه مدت همه ابهاماتی را که وجود دارد پاسخ بدهیم و دنیا را متقاعد بکنیم که دستیابی ما به غنی سازی اروانیوم و انرژی هسته ای در جهت اهداف صلح آمیز است. اما خب این نیازمند یک فضا برای اعتمادسازی است و اگر آن فضا صرفا در تعلیق موقت بوجود می آمد، ما باید تعلیق موقت را می پذیرفتیم تا بتوانیم به حقوق هسته ای خودمان دست پیدا بکنیم.

• کنگره آتی جبهه مشارکت

دویچه وله: زمان کنگره بعدی جبهه ی مشارکت چه هنگامی است، قبل یا بعد انتخابات مجلس؟

سعید شریعتی: ما 4 آبان ماه در تهران کنگره ی دهم مان را خواهیم داشت.

• مشارکت زنان در جبهه‌ مشارکت

دویچه وله: آیا به سهمیه بندی 30درصدی زنان در این کنگره پایبند می مانید؟

سعید شریعتی: البته ما در این کنگره انتخابات شورای مرکزی و ارکان را نخواهیم داشت. انتخابات شورای مرکزی ما دوسال یکبار است، اما این جزو برنامه های اعلام شده ی ماست. ما به عنوان جبهه ی مشارکت خصوصا کمیسیون و شاخه ی زنان ما در تلاش اند که با همکاری سایر بخشهای زنان در جریان اصلاحات این سهمیه ی 30درصد را تسری بدهند به فهرست انتخاباتی شهرهای بزرگ در انتخابات مجلس هشتم که ما بتوانیم خصوصا درتهران که کاندیدا دارند گروهها برای انتخابات و 30 نماینده دارد تهران در مجلس بتوانیم حداقل 10 زن را در فهرست انتخاباتی بگنجانیم که آن 30درصد تا حدودی رعایت بشود.

دویچه وله: آقای شریعتی حالا از مسئله ی سهمیه بندی که بگذریم، واقعا آقایان جبهه ی مشارکت تا چه اندازه به نقشی که زنان می توانند ایفا بکنند اعتقاد دارند؟

سعید شریعتی: موضع رسمی حزب موضعی است که شما می دانید و یک ابتکار عمل است که تقریبا دارد عمومیت پیدا می کند و حتا جریان مقابل ما هم به طور ویژه دارند به این موضوع فکر می کنند. ما معتقدیم که باید با یک تبعیض مثبت و ایجاد فرصت برای زنان نقش و تاثیرگذاری آنها را در همه عرصه های تصمیم گیری و مشارکت در امور اجتماعی و سیاسی فراهم بکنیم. این موضع کلی حزب هست و در این بین، بین آقایان و خانمهای جبهه هم تفاوت چندانی وجود ندارد. اختلاف نظرهای اندکی هم اگر وجود دارد در مورد چگونگی به عمل درآوردن این ایده است.