تصویر برهنه گلشیفته؛ انقلابی جنسی یا اعتراضی سیاسی؟
۱۳۹۰ دی ۲۹, پنجشنبه
تصاویر عریان ماجده المهدی هزاران کاربر فضای مجازی در سراسر جهان را بر آن داشت تا نام او را در اینترنت جست‌و‌جو کنند. اقدام این دانشجوی مصری را به عنوان پس لرزه‌ی انقلاب در مصر و جهان عرب تعبیر کردند.
این بار تصویر برهنه‌ی گلشیفته فراهانی برای جامعه ایرانی به موضوعی بحث‌برانگیز تبدیل گشته است. هر فرد، گروه و طبقه هماهنگ با دیدگاه خود روایت خاصی از آن دارد؛ روایتی که همچون جامعه ایرانی گاه چنان چندپاره و متضاد است که امکان یافتن مخرجی مشترک را بسیار سخت می‌کند.
برای اولین بار وب سایت مجله فرانسوی "مادام لا فیگارو" عکس نیمه‌برهنه‌ی گلشیفه فراهانی را به همراه هفت عکس از بازیگران جوان دیگر در فرانسه منتشر کرد. این عکس ساعاتی بعد از انتشار از روی این وب سایت حذف شد.
این عکس‌ها توسط ژان موندینو، عکاس سر‌شناس فرانسوی، گرفته شده بودند. بازیگرانی که عکس‌شان منتشر شده بود، نامزد دریافت عنوان "بهترین بازیگر مستعد" جوایز سینمایی "سزار" هستند.
همزمان با این اتفاق فیلم کوتاهی نیز از این بازیگران منتشر شد که برای مراسم جشنواره فیلم سزار تهیه شده است. در این فیلم همراه با تصویری نیمه‌برهنه از گلشیفه فراهانی عبارت «من به رویاهای تو جان می‌بخشم» به فرانسوی و ظاهرا با صدای این بازیگر ایرانی شنیده می‌شود.
اعتراض به "حجاب اسلامی"
در یکی از صفحه‌های هواداران خانم فراهانی که بیش از ۸۰ هزار عضو دارد، همراه با اشتراک عکس نیمه برهنه این بازیگر این نوشته به چشم می‌خورد: «گلشیفته فراهانی، تابوشکن حجاب به اصطلاح اسلامی بازیگران ایرانی در مجله مادام لی فیگارو. تصاویر برهنه در اینترنت زیاد است ولی تصویر برهنه این هنرمند ایرانی و در تبعید فرق می‌کند. این برای بیان آزادی و اعتراض به سانسور در ایران است.»
در فضای مجازی و وبلاگستان فارسی نیز کم نیستند کسانی که معتقدند این اقدام یک حرکت سیاسی علیه شرایط حاکم بر ایران است.
یک صفحه در فیسبوک که "به دنبال دریافت غرامت از کسانی است که در سال ۱۳۵۷ در ایران انقلاب کرده‌اند و از کار خود پشیمان نیستند"، می‌نویسد: «گلشیفته که از نسل ماست و می‌داند چه می‌خواهد در حرکتی شجاعانه در اعتراض به استبداد دینی و مذهبی تصویر برهنه‌اش را بر روی یک مجله فرانسوی منتشر کرد.»
البته عکس مورد نظر این متن "بر روی یک مجله فرانسوی" منتشر نشده و تنها برای ساعاتی در وب سایت فیگارو قرار داشته که به دلایلی نا‌معلوم از دسترس خارج و عکس دیگری جایگزین آن شده است.
عکس فتوشاپی و اخلاق‌گرایی جهان شمول
در همین حال باشگاه خبرنگاران ایران مصاحبه‌ای را با بهزاد فراهانی، پدر گلشیفته، منتشر کرد که در آن پدر این هنرپیشه تصاویر منتشر شده را جعلی و فتوشاپی می‌خواند. با این حال ساعاتی بعد یک صفحه‌ی هواداران خانم فراهانی که نزدیک به ۵۰۰هزار نفر عضو دارد این موضوع را تکذیب کرد و نوشت صحت این تصاویر تایید شده است.
در اقدامی دیگر خبرگزاری فارس نزدیک به سپاه پاسداران نوشت: «انتشار تصاویر مستهجن حضور "گلشیفته فراهانی" در یک فیلم مبتذل فرانسوی بر روی سایت‌های اینترنت، نمای دیگری از پشت پرده زشت سینما را برملا کرد.»
"فارس" این موضوع را به دشمنی غرب با انقلاب‌های عربی و بیداری اسلامی ارتباط داد و مدعی شد: «این عکس از فیلم کوتاهی به نام مکاشفه‌ها برداشته شده که بازتابی از تنش و ناراحتی غرب از انقلاب‌های عربی و بیداری اسلامی است.»
فیلم مورد اشاره این خبرگزاری تیزر مربوط به مراسم بهترین‌های سینمای فرانسه است و "تنها و روان‌ها" نام دارد. این تیزر توسط آکادمی سزار تهیه شده است.
همچنین نویسنده وبلاگ "زهرا" با اشاره به اینکه آدمی با زمینه‌های مذهبی است، این حرکت را غیراخلاقی و شایسته تقبیح می‌داند: «اصل مخالفت من با این قضیه یک مخالفت بر مبنای استدلال دینی هست اما به نظر من برهنگی چیزی نیست که فقط بشه از منظر دینی نقدش کرد و اونو بیشرمانه دونست بلکه عرف هم همینو می‌گه و از اون مهم‌تر اخلاق.»
وی معتقد است که عرف مورد نظر وی مخصوص شرق نیست و اتفاقی از این دست در غرب نیز شوکه‌کننده خواهد بود.
این وبلاگ نویس دیدگاه‌های "روشنفکرانه" را نیز به نقد می‌کشد و می‌نویسد: «واضحه که روشنفکران طبق معمول براشون پدیده‌ای عادی هست و از مام خواهند خواست که باکلاس باشیم و با این پدیده کاملا عادی برخورد کنیم. حالا منظر تکلیف گرایی اخلاقی به کنار که به ما می‌گه محجوب باشیم و من نمی‌دونم چطوری می‌شه از منظر اخلاق که طبیعتا نسبی نیست و جهان شمول هست اینکارو توجیه کرد.»
«گلشیفته را رها کنید!»
در این میان برخی از کاربران فضای مجازی نیز از بالا گرفتن بحث در مورد این تصاویر ابراز نارضایتی می‌کنند. به باور این گروه، مسایل مهمتری وجود دارد که در شرایط حاضر ایران می‌توان به آن پرداخت.
سیاوش بیابانی، نویسنده وبلاگ "سه راه جمهوری"، معتقد است: «تصویر منتشره از گلشیفته فراهانی، نه به نیت تابوشکنی و مبارزه با هسته‌ی سخت سنت‌هایی‌ست که رژیم به آن تکیه کرده و نه به قصد تضعیف جنبش‌هایی که خود او نیز در این مدت یکی از همراهان‌ش بوده.»
این وبلاگ نویس می‌افزاید: «هم‌اکنون او یا عضو کوچکی است از دنیای هالیوود، یا می‌خواهد با قبول الزامات آن راه خود را برای رسیدن به آن هموار کند... یک اقدام حرفه‌ای‌ست و بس، نه کم و نه زیاد. هرچه هست مربوط به خود اوست و یک امر شخصی.»
بیابانی با اشاره به موج جدید دستگیری روزنامه نگاران و فعالان سیاسی و مدنی در ایران چنین تصریح می‌کند: «فعالین بی‌سابقه و پرسابقه در پایتخت و دیگر شهر‌ها از ترس شرکت در سازماندهی تحریمِ انتخابات، دستگیر شده‌اند... دلیل بازداشت‌های اخیر فرا‌تر از پی‌گیری یک اتهام خصوصی است. آن‌ها متهمان اجتماعی هستند. متهمانی که نیاز به پشتیبانی جدی ما دارند. آن‌ها اینک زیر چشمان دریده‌ی بازجویان اوین برهنه شده‌اند. این برهنگی به اراده نیست، به اجبار است.»
همچنین احمد پورنجاتی، نماینده اصلاح طلب مجلس ششم ایران، در صفحه فیسبوک خود در واکنش به این بحث که این اقدام ممکن است به مبارزه مردم ایران کمک کند یا ضربه بزند، می‌نویسد: «گلشیفته فراهانی را به سوژه‌ای برای بگومگوهای بی‌حاصل تبدیل نکنیم. سنگ پا در گرمابه گم می‌شود، بشود. جار و جنجال ندارد. یک سنگ پای دیگر!»
درباره برهنگی و انقلاب در انقلاب
مهدی جامی، وبلاگ نویس و روزنامه نگار، در مطلبی در "وبلاگ سیبستان" به بررسی ابعاد مختلف و تاثیرات اجتماعی و سیاسی این اقدام گلشیفته فراهانی پرداخته است. وی معتقد است که یک انقلاب جنسی در ایران در جریان بوده و هست و این تصاویر نشانه‌ی دور تحول تازه‌ای در این مسیر سی ساله است.
جامی تصویر نیمه برهنه‌ی گلشیفته را آنتی تز آموزه‌های جمهوری اسلامی می‌داند و می‌نویسد: «رفتار گلشیفته بدون اینکه ظاهرا سیاسی باشد عملا یک اقدام مبارزه جویانه است. این پورن تحت حمایت دولت نیست. انتخابی است برای مبارزه با تحمیل آموزه‌های نظام به زنان. اگر فروپاشی نظام مقدس مدتی است آغاز شده است برهنگی گلشیفته نشان می‌دهد که انقراض‌اش حتمی است و آینده دیگری آغاز شده است.»
نویسنده وبلاگ "سیبستان" به منتقدان این ماجرا نیز می‌پردازد: «مهم‌ترین مساله‌ای که در واکنشهای منفی دیده می‌شد مساله ناموس و پروا بود. به نظرم این آن بخشی است که فرا‌تر از آموزه‌های نظام است. این پایه آن آموزه‌هاست. یعنی نظام فعلی بر مرده ریگ چنین تفکراتی است که بنیان نهاده شده است. اساس این ناموس و پروا هم مذهبی نیست. مردسالار است.»
وی همچنین استدلال کسانی را که می‌گویند این تصاویر در شرایط خوبی منتشر نشد و به فشار به خانه‌ی سینما و سخنان برخی از نزدیکان حکومت علیه سینماگران اشاره می‌کنند، نمی‌پذیرد و معتقد است: «سی و سه سال است این را می‌شنوم که در شرایط حساس کنونی نباید چنین کرد یا چنان کرد. به نظرم اینطوری هیچ کاری نمی‌شود کرد مگر بفرموده. بنابرین بهترین کار این است که هر کس کار خود را بگزارد.»
جامی جنبه‌ی دیگری از رفتار گلشیفته را در ارتباط نزدیک با پذیرش فرهنگ جامعه میزبان می‌داند: «بخشی از زندگی در مهاجرت به معنای ادغام در فرهنگ غربی است. کم یا بیش این اتفاق می‌افتد و در نسل جوان‌تر با شدت و حدت بیشتری هم. به عبارت دیگر جامعه مهاجر ایرانی دیر یا زود دارد از سر تا پا فرنگی می‌شود.»
«از گل شیفته فراهانی تا عمه بلقیس»
لولیتا، نویسنده وبلاگ "نسوان"، از یک فرهنگ غالب ایرانی می‌نویسد، فرهنگی که به باور وی «فرهنگ عمه بلقیسی» است: «عمه بلقیس زن نجیبی بود و دوست داشت که همه‌ی دنیا مثل او به مقوله‌ی نجابت نگاه کنند. هرکس حرکتی می‌کرد که با عرف و سنت‌های او نمی‌خواند عمه بلقیس لبش را می‌گزید و روی گونه‌هایش می‌زد اما هیچ پاسخ صریحی برای رد آن نداشت.»
نویسنده این وبلاگ با اشاره به اینکه عمه بلقیس‌ها همه جا هستند و به همه چیز کار دارند می‌نویسد: «عمه بلقیس‌ها داعیه دار فرهنگ و شرافت و نجابت و همه چیزهای اینجوری هستند و ماموریت دارند مردم را زیر ذره بین بگذارند و نقد و ارشاد کنند. در فالس نیوز (خبرگزاری فارس) در مورد دست دادن اصغر فرهادی با آنجلینا جولی می‌نویسند یا در مورد خندیدنش با جودی فاستر. عمه بلقیس‌ها همه را شکل فاحشه می‌بینند. اصولا دریچه‌ی دیدشان از زیپ شلوارشان باز‌تر نمی‌شود.»
لولیتا اضافه می‌کند: «هرکس یک کم متفاوت، یک کم شاد، یک کم آزاد، یا ساختار شکن باشد در قاموس عمه بلقیس فاحشه به شمار می‌رود. این را هم بگویم که در قاموس عمه بلقیس بقیه بدی‌ها مثل دزدی، دروغ گویی، ریاکاری و … مهم نیست. مهم این است که فاحشه لقب نگیری.»
این وبلاگ نویس که تصویر برهنه‌ی گلشیفته فراهانی را در یادداشت‌اش منتشر کرده درباره عمه بلقیس‌های دور و بر ما چنین می‌نویسد: «عمه بلقیس‌ها مردمان نازنینی هستند. گاه پدر‌ها و مادرهای ما، دایی و خاله و‌گاه خود ما هستند. اما باید درک کنند که همه مثل هم نیستند و همه مثل هم فکر نمی‌کنند، لازم است حد خودشان را بدانند. گاه لازم است در برابرشان ایستاد و در نهایت قاطعیت به‌شان گفت: آنچه دیگران با زندگی خودشان می‌کنند به شما مربوط نیست.»
مهدی محسنی
تحریریه: کیواندخت قهاری