بیستمین نمایشگاه کتاب تهران در غیاب ناشران؟

ه‌اند در صورتی که وزارت ارشاد در تصمیم خود تجدید نظر نکند از شرکت در بیستمین نمایشگاه بین‌المللی کتاب تهران خودداری خواهند کرد.

بحث تغییر مکان نمایشگاه کتاب گرچه از چند سال پیش آغاز شده در مراسم افتتاح نوزدهمین دوره‌ی این رویداد فرهنگی ابعاد تازه‌ای به خود گرفت. در این مراسم رئیس جمهور محمود احمدی‌نژاد خطاب به مسئولان گفت «از سال آینده، نمایشگاه كتاب باید در جای وسیع‌تر و بهتری برگزار شود؛ چون اگر در این محل برگزار شود، یا من شركت نمی‌كنم، یا شما نیستید.» او همچنین تاکید کرد «چون زور من بیشتر است، شما حضور نخواهید داشت.» [ایسنا، ۱۹ اردیبهشت]

ظاهرا مخاطب این سخنان رئیس جمهور در وهله‌ی اول وزیر ارشاد، حسین صفار هرندی بوده که وزارتخانه‌اش برگزاری نمایشگاه را بر عهده دارد. چند روز پس از اظهارات احمدی‌نژاد، شهردار تهران محمدباقر قالیباف، به ایسنا گفت «نمايشگاه در سال آينده نيز در همين محل برپا مي‌شود.» [ایسنا، ۲۳ اردیبهشت ۸۵]

مهمترین دلیلی که طرفداران جابه‌جایی نمایشگاه عنوان می‌کنند کاستن از ازدحام و ترافیک است. این در حالی است که عده‌ای از مسئولان شهرداری و برخی از کارشناسان معتقدند دوپاره شدن نمایشگاه از بار ترافیک نمی‌کاهد. محمد حسین بوچانی پژوهشگر مدیریت شهری در این باره به خبرگزاری مهر گفته است «تصمیمات یک شبه که بر اساس آزمون و خطا اتخاذ می شود هیچ تاثیری بر ترافیک تهران ندارد.» به گفته‌ی او «انتقال نمایشگاه به مصلا تنها باعث انتقال ترافیک به مرکز شهر خواهد شد و مشکل ترافیک را حل نخواهد کرد.»

ناشران معتقدند فضای مصلای تهران برای چنین نمایشگاهی ناکافی و نامناسب است و تفکیک دو بخش داخلی و خارجی امکان تماس و ارتباط را که یکی از ویژگیهای مهم نمایشگاه‌های بین‌المللی است از میان می‌برد. با این همه به نظر می‌رسد که مسئولان بیش از هر چیز درصدد اجرای دستور رئیس دولت هستند و به چگونگی عملی شدن آن کم‌توجه‌اند.

احسان‌الله حجتی، رئیس موسسه نمایشگاه‌های فرهنگی ایران که کارهای اجرایی نمایشگاه را بر عهده دارد، ده روز پیش و در آستانه‌ی آغاز ثبت نام ناشران گفته است «من هم اکنون متراژ مصلای تهران را ندارم و نمی دانم که جوابگوی ناشران داخلی هست یا خیر.» [مهر، ۷ اسفند]

یک روز پیش از خاتمه‌ی مهلت ثبت نام ناشران وزیر ارشاد درباره‌ی اعتراض آنها گفته است «اين حق طبيعي هر يك از ناشران است كه در نمايشگاه ثبت نام كنند يا نه ؛ البته ما در هر صورت وظيفه خودمان را انجام مي دهيم.» [ایلنا، ۱۶ اسفند]

این سخنان در همان روزی ابراز شد که رئیس مجلس غلامعلی حدادعادل تذکر کتبی ۳۵ نماینده خطاب به وزیر را قرائت کرد. این نمایندگان دوپاره شدن نمایشگاه را «تصميمي پرهزينه، دردسرساز و غيركارشناسي» خوانده و خواستار جلوگیری از اجرای آن شده‌اند. اما به نظر می‌رسد که مسئولان حتا به بهای عدم حضور ناشران اصلی و معتبر کشور و کم‌رونقی نمایشگاه نیز، بر تغییر محل آن اصرار دارند.

وزارت مسکن از دو سال پیش کار ساخت محلی دائمی برای نمایشگاه بین‌المللی کتاب را آغاز کرده است. به گفته‌ی مسئولان، این مکان که در شهرک آفتاب و نزدیک بهشت زهرا قرار دارد حداقل سه سال دیگر آماده می‌شود.

بهزاد کشمیری‌پور، گزارشگر صدای آلمان در تهران