برندگان جایزه گلشیری معرفی شدند
۱۳۸۹ دی ۵, یکشنبه
اهدای جایزه به رمان‌ها و مجموعه داستان‌های برتر هر سال مهمترین فعالیت"بنیاد گلشیری" محسوب می‌شود. این فعالیت‌ها که از ده سال پیش آغاز شده، در سال‌های اخیر با محدودیت‌های فراوانی روبرو بوده است. پایگاه اینترنتی بنیاد که خبرها و گزارش‌های مربوط به روند داوری و اهدای جایزه‌ها را منتشر می‌کند، از روزهای پایانی آبان‌ماه سال جاری فیلتر شده و برگزاری مراسم این نهاد در مکان‌های عمومی نیز هر سال دشوارتر می‌شود.
مشکل یافتن مکانی برای برگزاری مراسم
فرزانه طاهری، مدیر عامل "بنیاد هوشنگ گلشیری"، سوم دی‌ماه در مراسمی که با حضور جمعی از اهل فرهنگ و ادبیات در منزل فیلم‌ساز مطرح ایران، بهمن فرمان‌‌آرا برگزار شد، گفت: «از همان دوره‌ی اول این جایزه با مشکل مکان عمومی برای برگزاری مراسم روبه‌رو بوده‌ایم و امسال اصلا تلاش هم نکردیم تا جایی بگیریم. هرچند که این دریغی است برای بنیاد که مراسم عمومی و امکان شرکت همـه‌ی علاقه‌مندان در این جشن داستان به دست‌اندرکاران جایزه نیز همواره نیروی ادامه‌ی کار می‌داد.»
مدیرعامل بنیاد در ادامه‌ی سخنانش ضمن تشریح روند ارزیابی و داوری آثار ادبی درباره داوران دوره دهم افزود: «امسال هیچ داور تهرانی نداشتیم. سه داورمان خارج از کشورند و سه داورمان در شهرستان. عبدالله کوثری در مشهد است، علی خدایی و دکتر هلن اولیایی‌نیا در اصفهان‌اند، گلی ترقی در پاریس است، کامران بزرگ‌نیا در هانوفر و محمود فلکی هم در هامبورگ.»
دوسالانه شدن جایزه گلشیری
مراسم نهمین دوره جایزه گلشیری در سال ۸۸ نیز در منزل یکی دیگر از اعضای هیات امنای بنیاد برگزار شد. در سال‌های اخیر، علاوه بر تنگناهای معمول، افزایش سانسور و کاهش چشمگیر صدور مجوز، به رکود انتشار آثار قابل اعتنای ادبی منجر شده است. بر همین اساس بنیاد گلشیری تصمیم گرفته، برخلاف دوره‌های پیش، جایزه‌ی خود را هر دو سال یکبار اهدا کند. در این دوره همچنین داوری به رمان‌های منتشر شده در سال‌های ۸۷ و ۸۸ محدود شده است. در نهمین دوره مجموعه داستان‌های سال ۸۷ داوری شده بود.
داوران دهمین دوره‌ی جایزه ادبی هوشنگ گلشیری رمان "نگران نباش" نوشته‌ی مهسا محب‌علی را به عنوان رمان برتر دو سال گذشته معرفی کرده‌اند. محب‌علی تندیس، لوح تقدیر و جایزه‌ی نقدی خود را از دست محمود دولت‌آبادی دریافت کرد که از میمهان مراسم بود. در بخش رمان اول نیز "احتمالا گم شده‌ام" اثر سارا سالار به عنوان برترین کتاب نخست دو سالانه ۸۷ – ۸۸ شناخته شده. در بیانیه‌ی داوران که توسط علی خدایی خوانده شد: «توفیق نسبی در نشان دادن فضای ذهنی و زندگی بیرونی راوی در سفر زنی سرگشته در درون خویش و در شهر تهران در محدوده‌ی یک روز» از جمله دلایل این گزینش عنوان شده است.
آن‌گونه که در بیانیه داوران بخش رمان آمده «خلق زبانی فشرده درخورِ کنش داستانی و شخصیت‌ها و راوی با استفاده‌ی بجا از اصطلاحات زبان مخفیِ بخشی از نسل جدید» نیز یکی از علت‌های انتخاب کتاب مهسا محب‌علی بوده است. مجموعه داستان "عاشقیت در پاورقی" از همین نویسنده در پنجمین دوره‌ی جایزه گلشیری یکی از آثار برتر سال ۱۳۸۳ شناخته شده بود.
تقدیر از علی اشرف درویشیان
در دهمین دوره‌ی جایزه ادبی گلشیری از علی اشرف دوریشیان نیز تقدیر شد. به نوشته‌ی سایت بنیاد «حسن کیائیان مدیر نشر چشمه و از همکاران و دوستان قدیمی درویشیان، در این بخش در بزرگداشت این نویسنده علاوه بر ارزش‌های داستان‌نویسی درویشیان، بر وجوه انسانی شخصیت او تأکید کرد.» در لوحی که برای تقدیر از درویشان تهیه شده و متن آن توسط عباس مخبر خوانده شد «تعهد بی‌چون و چرا به آزادی بیان و در امان نگاه داشتنِ حریم قلم از دستبردِ قدرت» و «تصویر صادقانه‌ای که از گذر دردناک جامعه‌ای روستایی به جامعه‌ای شهری بهدست داده» از ویژگی‌های شخصیت و آثار درویشیان و علت بزرگداشت او ذکر شده است.
علی اشرف درویشیان لوح تقدیر خود را از دست سیمین بهبهانی، شاعر نام‌آشنای معاصر، دریافت کرد. او که به دلیل بیماری با دشواری سخن می‌گفت، حضور در این مراسم را یکی از شادترین لحظه‌های عمر خود توصیف کرد.
"فرهنگ اسلامی" در معرض "خظر جایزههای ادبی"؟
به نظر می‌رسد نهادهای حکومتی در جمهوری اسلامی نه تنها از فعالیت‌های فرهنگی مستقل حمایتی نمی‌کنند، که در تلاش‌اند هر روز عرصه را بر آنچه "غیرخودی" پنداشته می‌شود تنگ‌تر کنند. خبرگزاری فارس که به نیروهای نظامی و امنیتی منسوب است، چهارم دی‌ماه ۸۹ در گزارشی مدعی شد: «برخی جوایز ادبی فرهنگ اسلامی را نشانه می‌روند.» در این گزارش ادعا شده: «متولیان این جوایز با استفاده از خلاءهای قانونی و نیز غفلت متولیان امر، اولا سلیقه خود را به مخاطب ارائه می‌دهند و به نویسندگان این پیام را می‌رسانند كه ما به این نوع آثار توجه می‌كنیم و در ثانی با برگزیدن این نوع آثار كه باعث سستی در مبانی اعتقادی خوانندگان می‌شود ... مخاطب را نيز به سمتی كه خود در نظر دارند هدايت می‌‌كنند.»
درخواست سختگیری بیشتر از وزارت ارشاد!
خبرگزاری فارس در حالی از "غفلت متولیان" سخن می‌گوید که روند صدور مجوز به ویژه برای آثار ادبی هر سال کندتر و دشوارتر، و سانسور شدیدتر می‌شود. ظاهرا این میزان سختگیری و سانسور هنوز در نظر عده‌ای کافی نیست. به نظر گردانندگان خبرگزاری فارس، آثاری که پس از بازبینی‌های طولانی و اعمال "اصلاحیه‌ها"ی مکرر وزارت ارشاد منتشر شده‌اند، همچنان باعث «ترویج ابتذال و اباحه‌گری» و «آشفته ساختن اعتقادات مذهبی» می‌شوند. این بنگاه خبری خواهان سختگیری بیشتر در صدور مجوز و نظارت بر فعالیت‌های نهادهای فرهنگی غیردولتی توسط وزارت ارشاد شده است.
به رغم درخواست خبرگزاری فارس، اغلب دست‌اندرکاران حوزه نشر و صاحب‌نظران معتقدند، آنچه در سال‌های اخیر بر سر نشر و آزادی بیان آمده، در سه دهه‌ی گذشته کم‌نظیر بوده است. لغو مجوز کناب‌هایی که از وزارت ارشاد دولت نهم مجوز گرفته و بارها تجدید چاپ شده‌اند، اتفاقی است که بارها تکرار شده. همچنین از انتخابات جنجال‌برانگیز سال ۸۸ تا کنون ده‌ها روزنامه و نشریه توقیف و صدها روزنامه‌نگار بازداشت یا بیکار شده‌اند.
BK/BB