بانکهای خارجی در ایران؟
۱۳۸۶ اردیبهشت ۲۴, دوشنبه
تا کنون فعالیت بانکهای خارجی در ایران ممنوع بوده و اکنون بنا به دستوروزیر اقتصاد و دارایی قرار است قانون مربوط به فعالیت آنها در ایران اصلاح شود. مصوبه‌ی شورای پول و اعتبار در همین رابطه تدوین شده و قرار است پس از بررسی هیات دولت برای شور نهایی و رای گیری به مجلس ارایه شود.
مدیر عامل سابق بانک سپه، محمود رضا خاوری، معتقد است «ورود بانکهای خارجی به عرصه فعالیتهای بانکداری ایرانی اعتماد سازی جهانی برای کشور را در پی دارد.» به گفته‌ی خاوری فعالیت بانکهای خارجی در ایران موجب افزایش سرمایه‌گذاری خواهد شد.
بانکهای سپه و صادرات از جمله موسسه‌های مالی ایران هستند که برخی از بانکهای خارجی در پی قطعنامه‌های شورای امنیت علیه فعالیتهای مربوط به غنی‌سازی اورانیوم روابط‌شان را با آنها محدود یا قطع کرده‌اند. گشایش شعبه‌ی بانکهای خارجی در ایران می‌تواند فشار ناشی از تحریم‌ها را اندکی کاهش دهد و به رونق فعالیت بانکهای داخلی بیانجامد.
شرایط لازم برای سرمایه‌گذاری بانکهای خارجی در ایران
گرچه معاون اقتصادی بانک مرکزی، اکبر کمیجانی از موافقت دولت با این مصوبه خبر می‌دهد و یک عضو کمیسیون اقتصادی مانعی در راه تصویب این لایحه در مجلس نمی‌بیند، پرسش اینجاست که آیا شرایط لازم برای سرمایه‌گذاری بانکهای خارجی در ایران فراهم شده یا خیر؟
مطابق اطلاعات بانک مرکزی ۲۱ بانک خارجی در تهران دفتر نمایندگی دارند و بخش اعظم آنها آماده‌اند تا شعبه‌ای از بانکهای خود را در ایران تاسیس کنند. بر اساس گزارش خبرگزاری فارس این تعداد به ۴۴ نمایندگی می‌رسد. فعالیتهای بانکهای خارجی که از سال ۱۳۵۱ در ایران قانونی بود پس از انقلاب مسکوت ماند و کم نیستند کسانی که معتقدند فعالیت بانکهای خارجی در ایران همچنان با موانع بسیار روبروست.
رئیس سابق موسسه عالی آموزش بانکداری، محمد طبیبیان، اعتقاد دارد «هنوز شرایط لازم برای این امر فراهم نشده است، بنابراین نمی‌توان انتظار حضور بانکهای خصوصی معتبر خارجی برای فعالیت در ایران را داشت.» [مهر، ۱۷ اردیبهشت]
شورای پول و اعتبار حضور بانکهای خارجی را مشروط به رعایت قوانین بانکداری اسلامی در ایران کرده است. به گفته‌ی مهدی تقوی، عضو هیئت علمی دانشگاه علامه طباطبایی «باید دید که آیا بانکهای خارجی حاضرند با قوانین مالی ایران کار کنند؟» [آفتاب، ۱۶ اردیبهشت]
او اعتقاد دارد «بانکهای خارجی برای فعالیت در ایران باید از اجرای قوانین بانکداری ایران و رعایت عقود اسلامی معاف باشند، به عبارت دیگر این بانکها نباید ملزم به رعایت قانون بانکداری اسلامی ایران باشند.» [مهر، ۱۹ اردیبهشت]
محدودیتهای فعالیت بانکهای خارجی در ایران
محدودیت فعالیت بانکهای خارجی در ایران فقط به قوانین بانکی کشور مربوط نمی‌شود. دخالت دولت در امور بانکها، از جمله تعیین دستوری میزان سود سپرده‌ها و بهره‌ی تسهیلات، از مسائلی است که فعالیت موسسه‌های مالی خارجی در ایران را دشوار می‌کند. با این همه در سودمندی این کار تردید زیادی بین صاحب‌نظران وجود ندارد.
ایرج ندیمی عضو کمیسیون اقتصادی روز گذشته (۲۲ اردیبهشت)، در گفتگو با سایت مجلس تاکید دارد «این تصمیم باید ۱۵ سال پیش اتخاذ می‌شد چرا كه حضور بانك‌های خارجی در داخل، اصلاح قوانین را در پی داشت كه این امر می‌توانست بر امور متفاوتی از جمله تامین نقدینگی و ارائه تسهیلات لازم به متقاضیان تاثیر گذار باشد.» به اعتقاد ندیمی حضور بانکهای خارجی باعث خواهد شد بانکهای داخلی «با كاهش هزینه‌های غیر ضرور» و «بهبود مدیریت» خود را برای رقابت با شرایط جدید آماده كنند.
شواهد نشان می‌دهد با توجه به بحران‌ها و تنگناهای ناشی از تحریم و فشارهای بین‌المللی، مسئولان متقاعد شده‌اند که حضور و فعالیت بانکهای خارجی در ایران نه تنها در جذب سرمایه موثر است که رونق بازار داخلی و فعالیتهای اقتصادی را نیز در پی خواهد داشت. با این همه به نظر نمی‌رسد که مصوبه‌ی شورای پول و اعتبار به تنهایی تمام موانع موجود را از میان بردارد و راه‌حلی اساسی باشد. ایرج ندیمی به سایت مجلس می‌گوید «متاسفانه ما ایرانی‌ها تا زمانی كه به مصیبت دچار نشویم به راه حل فكر نمی‌كنیم.»
بهزاد کشمیری‌پور، گزارشگر صدای آلمان در تهران