بانک مرکزی؛ تداوم سیاستها یا تحولات اساسی؟
۱۳۸۶ شهریور ۱۵, پنجشنبه
با این همه رئیس سابق این بانک، ابراهیم شیبانی هنگامی خداحافظی به جانشین خود توصیه میکند، به دور از سیاست، به قوانین پذیرفته شده اقتصادی پایبند بماند و برنامههای پیشین را تداوم بخشد. و این در حالی است که رئیس جمهور در این مراسم بر ضرورت تحولات بنیادی سیستم بانکی تاکید کرده است.
با این همه رئیس سابق این بانک، ابراهیم شیبانی هنگامی خداحافظی به جانشین خود توصیه میکند، به دور از سیاست، به قوانین پذیرفته شده اقتصادی پایبند بماند و برنامههای پیشین را تداوم بخشد. و این در حالی است که رئیس جمهور در این مراسم بر ضرورت تحولات بنیادی سیستم بانکی تاکید کرده است.
صبح چهارشنبه، ۱۴ شهریور، محمود احمدینژاد رئیس جمهور، برخلاف برنامهی اعلام شده، سرزده به عمارت بانک مرکزی رفت تا با ششمین عضو کابینه خداحافظی کند و به عضو جدید خوشامد بگوید. ابراهیم شیبانی که بیش از چهار سال ریاست بانک مرکزی را برعهده داشت به توصیهی طهماسب مظاهری به این سمت منصوب شد که اکنون جانشین او شده است.
در مراسم تودیع و معارفهی روسای سابق و جدید بانک مرکزی، ابراهیم شیبانی شایعات مربوط به کنار گذاشتن خود را تکذیب و تاکید کرد به درخواست خود از این سمت کنار میرود. شایعهی کنارهگیری یا کنار گذاشتن شیبانی تقریبا از اغاز همکاری او با دولت نهم به گوش میرسید.
این شایعه در شش ماه گذشته هر بار با قوت بیشتری در رسانهها منتشر و از سوی مقامات دولتی تکذیب میشد. با این همه رئیس سابق بانک مرکزی هنگام خداحافظی تصریح میکند از یک سال پیش میل و اصرار به رفتن داشته و رئیس جمهور از استعفانامههای مکرر شیبانی در دو سال گذشته سخن میگوید.
سیاستهایی که به افزایش نقدینگی و تورم منجر شده ظاهرا از اختلافهای اصلی رئیس دولت و رئیس سابق بانک مرکزی بوده است. کاهش میزان سودهای بانکی که با پافشاری محمود احمدینژاد از سوی شورای پول و اعتبار به تصویب رسید، در نظر بسیاری از کارشناسان اقتصادی یکی از دلایل هجوم سرمایهها به بازار و به ویژه سرمایه گذاری در بخش مسکن و افزایش قیمتها محسوب میشود.
سود تسهیلات در حالی به ۱۲ درصد کاهش یافته که میزان تورم، حتا در آمار رسمی، نزدیک به ۱۵ درصد اعلام شده. بسیاری از کارشناسان اقتصادی معتقدند، در صورتی که میزان سودهای بانکی از میزان تورم کمتر باشد انگیزهی سپردهگذاری در بانکها کاهش مییابد و سرمایهها به سوی کارهای غیرمولد سوق پیدا میکند.
گرچه ابراهیم شیبانی در مراسم خداحافظی اخبار مربوط به ناهماهنگی و اختلاف با رئیس جمهور را تکذیب کرد، از خلال سخنان ایراد شده میتوان دریافت که رئیس دولت امیدوار است تغییرات مورد نظر او در سیستم بانکی با آمدن طهماسب مظاهری شتاب بیشتری بگیرد.
محمود احمدینژاد در سخنان خود بار دیگر از ضرورت تغییرات اساسی در کار بانکها و اصلاح قانون و رفتار آنها سخن گفت. مظاهری نیز در تایید نظر احمدینژاد بر ضرورت تغییر جهت فعالیت بانکها از سرمایهگذاری به خدمات رسانی تاکید کرد. او توضیح بیشتر دربارهی برنامهها و سیاستهای خود را به چند روز آینده موکول کرده است.
ابراهیم شیبانی در این مراسم ضمن برشمردن توفیقهای خود در بانک مرکزی، وضعیت امروز این بانک را مساعد خواند، و از جمله به چند برابر شدن سرمایه و ذخایر ارزی آن اشاره کرد. رئیس جدید بانک مرکزی، مظاهری معتقد است این بانک گرچه پر رونقترین روزهای پس از انقلاب را سپری میکند، از جهتی نیز دارای سختترین شرایط است.
او دربارهی جزییات این شرایط سخت توضیح بیشتری نداد. رئیس اتاق بازرگانی محمد نهاوندیان یک روز پیشتر، در نشست بررسی مشکلات بانکها به تاتثیر تحریمها اشاره کرده و میگوید «ندیدن مشكلاتی كه برخی كشورهای خاص ایجاد میكنند غلط است.» او با بیان این که تسلیم شدن و دامن زدن به مشکلات نیز کار درستی نیست میافزاید «ما باید در این شرایط برای پیدا كردن راههای مناسب تلاش كنیم.»
در کنار تحریمها که بخشی از توان و امکانات بانکهای ایران صرف مقابله با آن میشود، تغییرات وسیع در مدیرت بانکها و سیاستهای پولی و بانکی دولت نهم نیز در نظر برخی کارشناسان، در کاهش کارآیی سیستم بانکی موثر بوده است.
ابراهیم شیبانی هنگام خداحافظی اظهار امیدواری میکند «بانك مركزی به دور از سیاست به اجرای كامل و درست قوانین پذیرفته شده اقتصادی بپردازد.» او توصیه میکند مسئولان جدید حفاظت از ذخایر ارزی، كنترل نقدینگی، تداوم سیاستها، و روابط خوب با نهادهای بینالمللی را از واجبات قلمداد کنند.
بهزاد کشمیریپور، گزارشگر دویچه وله در تهران