بازار نفت: آرامش یا توفان؟

اواسط ماه نوامبر امسال، بنیاد تحقیقات اقتصادی آلمان پیش بینی کرد که بهای هر بشکه نفت، در درازمدت به ۲۰۰ تا ۲۵۰ دلار خواهد رسید.

این پیش بینی زمانی صورت گرفت که نرخ نفت می‌رفت تا به بشکه ای صد دلار برسد. اما بعد شاهد کاهش تدریجی قیمت، تا مرز ۸۸ دلار هم بودیم.

کاهش موقت، الزاما نشانه آن نیست که بهای نفت دیگر بالا نخواهد رفت. کشورهای مصرف‌کننده، امیدوار بودند که اوپک در نشست امروز خود میزان تولید را بالا ببرد. اما وزرای نفت ۱۲ کشور عضو اوپک تصمیمی برخلاف این انتظار اتخاذ کردند.

چند روز پیش از برگزاری نشست ابوظبی، اتاق بازرگانی ایران و آلمان به نقل از وزیر نفت جمهوری اسلامی گزارش داده بود که ایران، در صورت لزوم، آماده افزایش تولید نفت خود است. وزیر نفت ایران در عین حال گفته بود که این امر، تنها در صورت تصویب اوپک عملی است.

تصمیمی قابل انتظار

از آنجا که ایران و ونزوئلا در حال حاضر بخش رادیکال اوپک را تشکیل می‌دهند، محافل اقتصادی، اظهارات وزیر نفت جمهوری اسلامی را نشانه آن تلقی کردند که زمینه افزایش تولید در اوپک فراهم است. اما به دنبال نشست ابوظبی، علی النعیمی وزیر نفت عربستان سعودی اعلام کرد که بازار با کمبود نفت روبرو نیست. وی همچنین گفت که بهای نفت را بازار تعیین می‌کند و نه اوپک.

به هنگام گشایش نشست ابوظبی، الحلمی رئیس اوپک بورس بازان را مسبب اصلی افزایش شدید بهای نفت دانست و گفت: "گسترش این تصور که بازار با کمبود روبرو است و ترس از کمبود بیشتر نیز وجود دارد، باعث داغ شدن بورس‌های جهانی شده است".

رئيس اوپک اعلام کرد که این سازمان در روز اول فوریه سال آینده نشست فوق‌العاده ای برای بررسی مجدد وضعیت بازر تشکیل خواهد داد. تصمیم فعلی اوپک، هرچند به انتظارات مصرف‌کنندگان پاسخ نداد، اما غیرمنتظره نیز نبود.

بهای نفت خام، ظرف یک هفته گذشته ده درصد کاهش یافت و کارشناسان اوپک تخمین می‌زنند که در سال آینده، تقاضای بازار روزانه ۲۳۰ هزار بشکه کاهش یابد. کاهش تقاضا، به صورت عمده ناشی از کاهش رشد اقتصادی آمریکا است که همچنان ۲۵ درصد مواد انرژی زای جهان را می‌بلعد.

خشم کشورهای مصرف‌کننده

اما به رغم این استدلال‌ها، امتناع اوپک از افزایش تولید نفت می‌تواند خشم کشورهای مصرف‌کننده را برانگیزد. به ویژه اگر حجم ذخائر انبارهای نفتی ایالات متحده آمریکا کم اعلام شود، نرخ نفت افزایشی ناگهانی خواهد یافت. میزان ذخائر آمریکا امشب اعلام خواهد شد.

یک روز پیش از نشست ابوظبی، "ساموئل بودمن" وزیر نفت آمریکا از اوپک خواسته بود که در برابر گرانی پایدار نفت واکنش نشان دهد. تایمز مالی نوشت: "وزیر نفت آمریکا نگران آن است که گرانی بهای نفت رشد اقتصادی ایالات متحده را بیش از پیش با خطر روبرو کند".

تولید کشورهای عضو اوپک، در ماه اکتبر امسال به روزانه ۳۲ میلیون و ۲۰۰ هزار بشکه رسید. بیشتر تحلیلگران آژانس بین‌المللی انرژی معتقدند که برای حفظ توازن در بازار، اوپک می بایست در سه ماهه نخست سال ۲۰۰۸ میلادی، روزانه ۳۱ میلیون و ۵۰۰ هزار تا ۳۱ میلیون و ۷۰۰ هزار بشکه نفت روانه بازار کند.

کارشناسان گذشتن نرخ نفت را از مرز بشکه‌ای صد دلار فعلا محتمل نمی‌دانند. آن‌ها معتقدند که با انتشار گزارش سرویس‌های مخفی آمریکا درباره فعالیت‌های اتمی ایران، خطر حمله نظامی به این کشور کاهش یافته و این خود می‌تواند زمینه ساز آرامش نسبی بازار نفت باشد.