با كوله‌پشتی به ايران: راهنمایی برای سفری كم‌هزينه
۱۳۹۵ دی ۲۱, سه‌شنبه
ايران گرچه هنوز از نمونه‌های آشنای كشورهای گردشگری به شمار نمی‌رود، در سال‌های اخير گردشگران بسياری را به خود جلب كرده كه كنجكاوان يادشده هم جزو آنها هستند و اين خود چاپ و نشر راهنماهای سفر از اين دست را در پی داشته است.
ناگفته پيداست كه ما خود به چنين راهنماهايی نیاز نداريم ولی چه بسا دوستان و آشنايان غيرايرانی كه به ما رو می‌كنند و سراغ چنين راهنماهايی را از ما می‌گيرند.
يكی از اين گونه راهنماها كتاب جيبی "ايران، راهنمای كوله‌بردوشان و جهان‌نوردان" است كه توسط نويسنده آلمانی رونالد ريشتِر Ronald Richter نوشته و منتشر شده و در شركت مجازی آمازون فروش خوبی داشته است.
در باغ سبز
پيشگفتار رونالد ريشتِر بسيار گيرا، رسا و ملموس است. اين نويسنده تا كنون چند راهنمای سفر نوشته و منتشر كرده است. او كه به گفته خود از پشت ميزنشينی بيزار بوده و هماكنون در تايلند زندگی می‌كند، هر چند وقت يك بار به سرزمين ناشناخته‌ای می‌رود و كتابی درباره ديده‌های خود می‌نويسد. او اين بار سفری به ايران كرده و آزموده‌هايش را در اختيار مسافران به ايران گذاشته است.
ريشتِر زير عنوان "چرا بايد اين كتاب را خواند" ميپرسد: «آیا با اين فكر مشغول بوده‌ای كه به سرزمين زرين ايرانيان سفر كنی و از نزديك تجربه كنی كه اين كشور چه جايی است، تاريخش چه می‌گويد، فرهنگش چه ويژگی‌هايی دارد و مهمان‌نوازی ايرانيان تا چه اندازه است؟ آیا مايل هستی آگاهی‌هايی درباره حقوق زنان و آزادی رسانه‌ها به دست آوری و تجربه كنی كه زندگی در يك كشور اسلامی چگونه است؟»
متأسفانه هرچه خواننده در كتاب ريشتِر پيش‌تر می‌رود، بيشتر به نادقيقی، نادرستی و نارسايی مطالب برميخورد و در پايان به اين نتيجه می‌رسد كه مطالب اصلی اين كتاب، نكته‌هايی هستند كه نويسنده جسته گريخته و به طور پراکنده از جايی برداشته است.
به اين ترتيب پيشگفتار جذاب كتاب در باغ سبزی است كه پشت آن سبزه و صحرايی نيست. نويسنده چند بار از ايران به عنوان "كشور عربی و اسلامی" نام می‌برد، مشخصا به پوشش زنان اشاره نمي‌كند و در بخش "بهترين‌های ديدنی و آزمودنی" نكاتی را يادآوری ميكند كه به هر راهنمای سفری می‌خورند. برای نمونه آنچه او درباره اصفهان مينويسد را می‌توان با تغيير چند اسم برای استانبول هم نوشت.
اصفهانی همانند هزار و يكشب
«شهری شرقی‌تر از اصفهان نميتوان در ايران تجربه كرد. بيهوده نيست كه اين شهر دانشگاهی ميليونی را هنوز مرواريد خاورزمين لقب می‌دهند. كسی كه از اصفهان ديدن می‌كند، حتما بايد به ميدان امام (نقش جهان) رفته باشد. با ديدن اين ميدان شاهانه نفس در سينه حبس می‌شود و شكوه و جلال آن آدم را كوچك جلوه ميدهد».
تنها بخش مثبت اين کتاب راهنما از ديد نگارنده كتابهايی است كه در آخر توصيه شده‌اند و همين بخش است كه توجه نگارنده را به كتاب ديگری جلب کرد كه ريشتِر مطالب خود را از آن برداشته است، يعنی "راهنمای سفر ايران " Iran travel guide كه انتشاراتی معتبر انگليسی لونلی پلانِت Lonely Planet عرضه كرده است.
درحاليكه كتاب ريشتِر در ۴۷ صفحه مطالب عمومی و پراکنده و غیردقيق را بی هيچ نقش و تصويری بيان كرده، كتاب انگليسی "راهنمای سفر" در ۳۷۶ صفحه ۳۲ عكس و ۴۸ نقشه جالب را در ميان مطالب دقيق و ارزنده جا داده است.
با اينكه كتاب انگليسی در سال ۲۰۱۲ چاپ و منتشر شده، بيشتر مطالب و اطلاعات آن تازه مانده‌اند به طوری كه خواننده با خواندن و مراجعه به آن نه تنها آگاهی‌های تاريخي، اجتماعی و فرهنگی درباره ايران پيدا می‌كند، بلكه همزمان به نشانی‌ها و حتی تلفن‌های لازم هم دسترسی می‌يابد.
بیشتر بخوانید: ایرانگردی، تجربه‌ای متفاوت برای آلمانی‌ها
جز اين دو كتاب، راهنمای هنری سفر به ايران هم به آلمانی توسط محمود رشاد هست که در اشتوتگارت و تهران منتشر شده. این كتاب قیمت بالایی دارد و در درجه نخست برای گردشگران فرادست تدوين شده است. ناگفته نگذاريم كه آقای رشاد در راهنمای خود بناها و مكان‌های مذهبی را برجسته كرده است.
اسکندر آبادی