اوکراین: انتخابات مجلس برای خروج از بن‌بست سیاسی
۱۳۸۶ مهر ۸, یکشنبه
روز یکشنبه، ۳۰ سپتامبر، در اوكراين انتخابات براى گزينش نمايندگان جديد مجلس كشور برگزار شد. ۳۷ ميليون دارنده‌ى حق راى در ا ين جمهورى سابق اتحاد شوروى به پاى صندوق‌هاى راى فراخوانده شده بودند تا جهت‌گيرى سياسى آينده كشورشان را مشخص كنند. انتخابات بايد به بن‌بست سياسى‌ى پايان دهد كه كشور از چند ماه پيش درگير آن است.
ويكتور يوشچنكو، رئيس جمهور اوكراين كه در پى "انقلاب نارنجى" سال ۲۰۰۴ به قدرت رسيد، مردم كشورش را فراخوانده بود يك بار ديگر به جناح اصلاح‌طلب هوادار او راى دهند. به گفته‌ى وى، كشور همچنان نيازمند يك تحول اساسى است. با اين همه، آنچه كه قطعى به نظر مى‌رسید، پيروزى جناح مخالف آقاى يوشچنكو، يعنى "حزب مناطق" در انتخابات روز یکشنبه بود. اين حزب در نظرسنجى‌ها با ۳۳ درصد آرا از ساير رقيبان پيشى گرفت بود. رهبرى حزب مناطق را ويكتور يانوكويچ، نخست‌وزير كنونى اوكراين به عهده دارد و در ميان مردم و محافل اقتصادى جنوب و شرق كشور داراى پايگاه و نفوذ است. ظاهراً سرخوردگى بخش‌هايى از مردم از اجرا‌نشدن قول وقرارهاى انقلاب نارنجى، باعث شده كه محبوبيت جناح رئيس جمهور كه پيروز آن انقلاب بود كاهش يابد و دوباره زمينه براى قدرت‌گيرى جناح شكست‌خورده‌ى انقلاب نارنجى، يعنى جناح آقاى يانكوويچ فراهم شود.
دو انتخاب در ظرف ۱۸ ماه
سه ماه پيش، در حالى كه تنها ۱۸ ماه از دور قبلى انتخابات مجلس اوكراين سپرى شده بود، ويكتور يوشچنكو، رئيس جمهور مجلس را منحل كرد و خواهان برگزارى انتخابات پيش از موعد شد. در اوايل سال جارى شمارى از اعضاى فراكسيون هوادار يوشچنكو در پارلمان به جناح مخالف پيوستند. همين امر باعث نگرانى يوشچنكو و سوق او به سوى انحلال پارلمان شد. تصميم رئيس جمهور به لحاظ حقوقى و تطبيق با قانون اساسى بحث‌هاى مختلفى برانگيخت. سرانجام قرار شد، مجلس كماكان به كار خود ادامه دهد، اما در آخر ماه سپتامبر انتخابات پيش از موعد برگزار شود.
در انتخابات یکشنبه نزديك به ۲۰ حزب و گروه براى كسب ۴۵۰ كرسى مجلس نامزد رقابت کردند. زمان پايان اخذ آرا ساعت ۲۱ به وقت اروپاى غربى اعلام شده بود. انتظار مى‌رود كه نتايج اوليه انتخابات صبح روز دوشنبه اعلام شود.
آيا بن‌بست سياسى به پايان خواهد رسيد؟
در انتخابات رياست جمهورى سال ۲۰۰۴ كه كشاكش بر سر نتيجه‌ى آن به انقلاب نارنجى معروف شد، يوشچنكو توانست با حمايت مردم غرب كشور و نيز با پشتيبانى اروپا و آمريكا رقيبش يانكوويچ را كه از حمايت روسيه برخوردار بود كنار بزند و به كاخ رياست جمهورى راه يابد. به رغم پيروزى احتمالى حزب آقاى يانكوويچ در انتخابات امروز مجلس، انتظار نمى‌رود موقعيت سياسى‌ى قبل از سال ۲۰۰۴ در اوكراين احيا شود. البته اين كه نتايج اين انتخابات به بن بست سياسى كشور هم كاملاً پايان دهد از سوى ناظران با شك و ترديد نگريسته مى‌شود.
جناح رئيس جمهور كه نظرسنجى‌ها ۱۲ درصد آراء را براى آن پيش‌بينى مى‌كنند براى تشكيل دولت امكان ائتلاف با بلوك تحت رهبرى خانم يوليا تيموشنكو را ممكن مى‌داند. تيموشنكو هم به ژاندارك اوكراين مشهور است و هم به سبب فعاليتش در معاملات بزرگ گاز به ملكه گاز شهرت يافته است. او در جريان انقلاب نارنجى متحد آقاى يوشچنكو بود و بعد از اين انقلاب نخست‌وزير اوكراين شد. اما با بالا گرفتن اختلاف ميان او و يوشچنكو بر سر سياست خارجى و نوعى خصوصى‌سازى‌ها از اين سمت استعفاء كرد و به صف مخالفان رئيس جمهور پيوست، بدون آن كه با رقيب اصلى يوشچنكو، يعنى يانكوويچ همراهى كند. بنا به نظرسنجى‌ها بلوك سياسى تحت رهبرى خانم تيموشنكو به ۲۴ درصد آرا دست خواهد يافت.
ساير گزينه‌هاى ممكن
تيموشنكو كه در زمينه سياست خارجى مواضعى ميان رئيس جمهور و نخست‌وزير اتخاذ كرده، به لحاظ اقتصادى هوادار خصوصى‌سازى‌هاى گسترده و پرشتاب است و در اين زمينه به مشى نخست‌وزير محافظه‌كار سابق انگلستان گرايش دارد. او اگر بخواهد نخست‌وزير شود يا بايد به رأى جناح رئيس جمهور و گروه‌هاى كوچكتر ديگر متكى شود و يا با جناح رقيب خود در انقلاب نارنجى، يعنى جناح يانوكويچ از در ائتلاف درآيد.
يك گزينه ديگر تشكيل ائتلافى از جناح رئيس رئيس جمهور با حزب تحت رهبرى يانكوويچ است. تشكيل چنين ائتلافى شايد با توجه به تركيب احتمالى آراء گريزناپذير شود، ولى دوام و بقاى آن جاى شك و ترديد است. مسئله كم و كيف خصوصى‌سازى‌ها و اين كه مديريت آن در دست كه باشد از اهم اختلافات دو جناح است. وراى اختلاف بر سر مسائل داخلى، در جهت‌گيرى كشوردر سياست خارجى و امنيتى نيز ميان جناح رئيس جمهور و نخست‌وزير كنونى اختلافات فاحشى وجود دارد. در حالى كه يوشچنكو خواهان عضويت اوكراين در سازمان ناتو است، يانكوويچ مخالف آن است و از حفظ برخى پيوندها با روسيه دفاع مى‌كند. يانكوويچ ظاهرآ اطمينان دارد كه اكثريت مردم نيز با عضويت كشورشان درناتو مخالفند. از همين رو اعلام كرده است كه در صورت پيروزى در انتخابات امروز، عضويت در ناتو را به رفراندوم و راى عمومى مى‌گذارد.
بعد از پيروزى انقلاب نارنجى، جناح رئيس جمهور انتظار داشت كه با عضويت سريع اوكراين در اتحاديه اروپا، به جهنگيرى خارجی كشور به سوى غرب تحكيم و ثبات بخشد و موقعيت خود دردرون كشور را نيز تثبيت كند. اتحاديه اروپا اما تا كنون از مناسباتى مبتنى بر همكارى‌هاى گسترده با اواكرين سخن گفته است و كماكان برنامه‌اى براى پذيرش عضويت اين كشور در كوتاه يا ميان مدت ندارد.