انتقاد قوای قضائیه و مجریه ایران به فرمان "غیرانسانی" ترامپ
۱۳۹۵ بهمن ۱۱, دوشنبه
صادق آملی لاریجانی، رئیس قوه قضائیه جمهوری اسلامی نیز پس از وزارت خارجه و رئیس مجلس ایران، به فرمان دونالد ترامپ مبنی بر جلوگیری موقت از سفر شهروندان ۷ کشور عمدتا مسلمان‌نشین به آمریکا واکنش نشان داد.
آملی لاریجانی روز دوشنبه (۱۱ دی/ ۳۰ ژانویه) در جلسه مسئولان عالی قضایی ایران گفت که اقدام ترامپ با توجه به "خوی آمریکایی‌ها" دور از انتظار نبوده، اما در عین حال از دولت ایران و دیگر کشورهای اسلامی خواست که نسبت به تصمیم رئیس جمهوری آمریکا "واکنش قاطع و متناسب" نشان دهند.
رئیس قوه قضائیه همچنین ضمن "نامتعادل، غیرانسانی و خلاف موازین حقوق بشر" خواندن اقدام ترامپ، گفت: «سردمداران آمریکا معمولا به اقدامات سلطه‌جویانه خود رنگ و لعاب حقوق بشری می‌دادند، اما امروز چهره خود را آشکارتر نشان می‌دهند.»
او فرمان اخیر رئیس جمهوری آمریکا در محدودیت سفر شهروندان برخی کشورهای عمدتا مسلمان‌نشین به ایالات متحده را اقدامی خواند که "اسلام‌هراسی را توسعه می‌دهد" و "برخلاف موازین اخلاقی و انسانی" است.
"تجربه مهم و تلخ برجام"
آملی لاریجانی در ادامه ضمن نام بردن از برجام به عنوان تجربه‌ای "مهم و تلخ"، از دولت، رئیس جمهوری ایران و دستگاه دیپلماسی جمهوری اسلامی خواست که با عبرت گرفتن از تجربیاتی نظیر "تجربه مهم و تلخ برجام"، به اقدام "نامتعادل، غیرمنطقی و غیرانسانی آمریکا واکنش قاطع، مناسب و متناسب" نشان دهند.
او تصمیم اخیر ترامپ را "تجربه مهمی" خواند که جمهوری اسلامی و مردم ایران باید با توجه به آن، به امکانات و استعدادهای داخلی تکیه کنند و به گفته‌ی او "از آمریکا یا انگلیس خبیث هیچ انتظاری" نداشته باشند.
"اقدام متقابل"
هم‌زمان با رئیس قوه قضائیه، معاون اول رئیس جمهوری ایران نیز اقدام ترامپ را "غیرقانونی، غیرانسانی و ضد حقوق بشری" خواند و گفت: «واکنش رسمی دولت ایران همان بوده که وزارت خارجه اعلام کرده است. در واقع ما در ارتباط با صدور ویزا برای اتباع آمریکایی که بخواهند به ایران بیایند، عمل متقابل انجام خواهیم داد.»
اسحاق جهانگیری افزود: «حتما در جوامع بین‌المللی علیه این کار غیرقانونی، غیرانسانی و ضد حقوق بشری موضع‌گیری خواهیم کرد و بار دیگر حقوق بشری که آمریکایی ها تعریف می‌کنند را در دنیا و در جوامع بین‌المللی مورد بازشکافی و بررسی قرار خواهیم داد تا جهانیان بدانند با چه سیستمی روبرو هستند.»
احضار "حافظ منافع آمریکا"
پیش از واکنش رئیس قوه قضائیه و معاون رئیس جمهور به اقدام ترامپ، وزارت خارجه ایران سفیر سوئیس در تهران را به عنوان حافظ منافع دولت ایالات متحده احضار کرد.
بهرام قاسمی، سخنگوی وزارت خارجه ایران، روز یکشنبه (۱۰ بهمن) گفت، در جریان این احضار یادداشت اعتراضی ایران در رابطه با صدور فرمان اجرایی اخیر دونالد ترامپ، رئیس جمهور ایالات متحده، مبنی بر به گفته‌ی او "اعمال محدودیت و برخورد تبعیض‌آمیز علیه شهروندان ایرانی برای سفر به آمریکا" به سفیر سوئیس در تهران تحویل داده شده است.
سخنگوی وزارت خارجه ایران افزود، در جریان احضار به حافظ منافع ایالات متحده در ایران اعلام شده است که صدور فرمان اجرایی رئیس جمهوری آمریکا در جهت اعمال محدودیت برای سفر ایرانیان به آمریکا به "بهانه‌های واهی و تبعیض‌آمیز، غیر قابل قبول و مغایر با کنوانسیون‌های حقوق بشری و مفاد قرارداد ۱۵ اوت ۱۹۵۵ حقوقی و کنسولی بین دو کشور" صورت گرفته است.
"هدیه‌ای بزرگ به افراطیون"
وزارت خارجه ایران یک روز پیش از احضار سفیر سوئیس، طی بیانیه‌ای تصمیم دولت جدید ایالات متحده را "توهینی آشکار به جهان اسلام و به ویژه به ملت بزرگ ایران" نامیده و آن را "هدیه‌ای بزرگ به افراطیون و حامیان آنها" ارزیابی کرده بود که "در تاریخ ثبت خواهد شد".
در این بیانیه همچنین آمده بود که تصمیم ترامپ برای محدودسازی سفر شهروندان کشورهای اسلامی به ایالات متحده، به تقویت "زمینه‌های سوءاستفاده برای ترویج خشونت و افراط" می‌انجامد.
از نظر وزارت خارجه جمهوری اسلامی، فرمان دولت ترامپ مردم ایران را هدف قرار داده و علاوه بر اینکه از "بی‌اساس بودن ادعاهای دیرینه ایالات متحده مبنی بر دوستی با مردم علیرغم اختلاف با دولت ایران" حکایت دارد، نشانگر "کینه گروهی در حاکمیت آمریکا و محافل تأثیرگذار داخلی و خارجی آن نسبت به همه ایرانیان در سراسر جهان" است.
گرچه بیانیه تصریح کرده بود که دولت ایران میان مردم آمریکا و "سیاست‌های خصمانه" دولت آن کشور تمایز قائل است، اما در عین حال اعلام کرده بود که تا زمان بر طرف شدن "محدودیت‌های توهین‌آمیز" علیه اتباع ایرانی "اصل عمل متقابل" را اجرا خواهد کرد.
"روحیه خشن نژادپرستانه"
علاوه بر وزارت خارجه، شخص محمد جواد ظریف، وزیر خارجه ایران نیز به فرمان ترامپ واکنش نشان داد و بخشی از بیانیه وزارت خارجه را برجسته کرد. ظریف در پیامی توییتری نوشت: «در حالی که آمریکا با دولت ایران بر سر مسائلی دارای اختلاف است، منع ورود مسلمانان نشان‌دهنده بی‌پایه بودن ادعاهای این کشور مبنی بر دوستی با مردم ایران است.»
از میان دیگر مقام‌های حکومتی ایران نیز علی لاریجانی، رئیس مجلس شورای اسلامی، فرمان ایجاد محدویت سفر به آمریکا را نشانه‌ی "هراس" و "روحیه خشن نژادپرستانه" دولت آمریکا دانست که به گفته‌ی او "پشت ظاهر عوام‌فریبانه دموکراسی‌خواهی و حقوق بشر پنهان شده است".
رئیس مجلس افزود: «در غیر این صورت کشوری که از قدرت امنیتی برخوردار باشد با دلهره، اضطراب و هراس چنین تصمیماتی را نمی‌گیرد، مخصوصا ذکر نام ایران در این میان آن هم به بهانه نگرانی از اقدامات تروریستی به شوخی شباهت بیشتری دارد.»
دونالد ترامپ، رئیس جمهوری آمریکا، روز جمعه (۸ بهمن/ ۲۷ ژانویه) طی فرمانی اعطای ویزا به شهروندان هفت کشور عمدتا مسلمان‌نشین را برای مدت ۹۰ روز متوقف کرد. علاوه بر ایران، عراق، سوریه، یمن، لیبی، سومالی و سودان در فهرست کشورهایی قرار دارند که شهروندانشان در سفر به ایالات متحده دچار محدودیت خواهند شد.
به موجب فرمان ترامپ، مرزهای آمریکا به روی پناهجویان نیز برای ۱۲۰ روز بسته خواهد شد. ترامپ اعلام کرده بود که قصد دارد از این فرصت برای ایجاد ساز و کارهای کنترل دقیق‌تر جهت جلوگیری از ورود "تروریست‌های رادیکال اسلامی" به خاک آمریکا استفاده کند.
"تحریم" اسکار
اقدام رئیس جمهوری جدید آمریکا با واکنش‌های گسترده فعالان حقوق مدنی در آمریکا و جهان مواجه شد. شماری از هنرمندان نیز به تصمیم ترامپ واکنش نشان دادند. از جمله ترانه علیدوستی، بازیگر فیلم "فروشنده"، نخستین کسی بود که در اعتراض به فرمان ترامپ مراسم اسکار امسال را تحریم کرد. "فروشنده" به کارگردانی اصغر فرهادی، نامزد دریافت جایزه بهترین فیلم غیرانگلیسی‌زبان اسکار شده است.
سپس اصغر فرهادی، کارگردان برجسته و برنده‌ی نخستین اسکار تاریخ سینمای ایران نیز اعلام کرد که حتی اگر برای سفرش به آمریکا "استثنایی قائل شوند"، در مراسم اسکار شرکت نخواهد کرد.
فرهادی طی بیانیه‌ای در توضیح عدم حضورش در مراسم اسکار، "انزجار" خود را "از شرایط تحمیل شده ناعادلانه‌ای" که برای ورود قانونی بعضی از ایرانیان و همچنین "مردم شش کشور دیگر به ایالات متحده در حال اعمال است" ابراز کرد.
در پی انتشار خبر انصراف اصغر فرهادی از حضور در مراسم اسکار، انجمن‌های نویسندگان آمریکا نیز از احتمال عدم حضور او در این مراسم ابراز نگرانی کرده و فرمان ترامپ را "ضد آمریکایی"، "ناقض قانون اساسی" و "عمیقا اشتباه" خواندند.
پیش از این آکادمی علوم و هنرهای سینمایی اسکار در بیانیه‌ای از اینکه اصغر فرهادی "نمی‌تواند به دلیل مذهبی یا زادگاه خود، به همراه هنرمندان حاضر در فیلم فروشنده وارد آمریکا شود" ابراز تأسف کرده بود.