اداره جدید مبارزه علیه تروریسم
۱۳۹۰ مرداد ۲۵, سه‌شنبه
مدت‌ها پیش از واقعه ۱۱ سپتامبر همکاری میان کشورهای اروپایی برای مبارزه علیه تروریسم تنها یک خواسته بود تا واقعیت. اتحادیه اروپا تنها پس از انفجار بمب در حومه‌ی مادرید در ۲۰۰۴ میلادی ضروری دید که "خیز دوریز" (Gijs de Vries ) هلندی را به عنوان مسئول و هماهنگ‌کننده مبارزه علیه تروریسم منصوب کند. در پی این انفجار که در قطاری در نزدیکی مادرید رخ داد حدود ۲۰۰ تن کشته شدند.
مسئول مبارزه علیه تروریسم در اروپا پیرامون وظایف خود در آنزمان گفت: «تبادل اطلاعات اقدامی بسیار مهم است. ماموران پلیس از طریق اداره پلیس اروپا (Europol) مجاز هستند که با یکدیگر تبادل اطلاعات داشته باشند. ادارات دادستانی‌در کشورهای اروپایی نیز می‌توانند از طریق سازمان قضایی اروپا (Eurojust) با یکدیگر ارتباط داشته باشند. ما همچنین قوانینی را علیه ارسال کمک‌های مالی به تروریست‌ها تصویب خواهیم کرد. اما در این راه نیازمند همکاری‌های بین‌المللی نیز هستیم.»
مرگ بن‌لادن تغییر بوجود نخواهد آورد
گسترش همکاری و تشدید کنترل نتوانست از وقوع یک حمله تروریستی بزرگ دیگر جلوگیری کند. حمله تروریستی در متروی لندن در ژوئیه ۲۰۰۵ میلادی بیش از ۵۰ کشته بر جا گذاشت. اما پس از این واقعه اروپا آرامش بیشتری یافت. پلیس و سازمان‌های امنیتی بر این باورند که مانع از وقوع یک سلسله عملیات تروریستی در اروپا شده‌اند.
"ژیل دوکرکو" بلژیکی (Gilles de Kerchove) که به عنوان جانشین "دوریز" مسئول مبارزه با تروریسم در اتحادیه اروپا شد، همواره درباره احساس ظاهری امنیت در کشورهای اروپایی هشدار داده است. این هشدارها حتا پس از کشته‌شدن اسامه بن‌لادن نیز ادامه داشته است.
او می‌گوید: «از نفوذ و اهمیت هسته‌ی اصلی القاعده در سال‌های اخیر کاسته شده است. مرگ بن‌لادن تضعیف این هسته‌ی اصلی را هرچه بیشتر کرده است. حتا در زمانی که اسامه بن‌لادن دیگر فرماندهی مستقیم سازمان القاعده را برعهده نداشت، همیشه به عنوان یک نماد عمل می‌کرد. این نماد یک شبه از بین نخواهد رفت.»
آیا مبارزه علیه تروریسم به کنترل سراسری شهروندان منجر خواهد شد؟
اقداماتی که برای مبارزه علیه تروریسم در اروپا اتخاذ شدند، از همان آغاز منتقدانی نیز یافتند. نصب دوربین‌‌های مراقبت در اماکن عمومی و یا تشدید کنترل در فرودگاه‌ها، بویژه نظارت بر اطلاعات مالی و ارتباطی پرسش‌برانگیز شدند. بسیاری می‌گفتند که این اقدامات گسترشی بیش از حد یافته و سبب ایجاد محدودیت در عرصه‌ی حقوق و آزادی‌های فردی می‌شوند.
"یان - فیلیپ آلبرشت"، نماینده حزب سبزهای آلمان در پارلمان اروپا خواستار تجدیدنظر کلی در این زمینه شده است. آلبرشت می‌گوید: «می‌بایست كارآمدی اقدامات ضدتروریستی در اتحادیه اروپا را دوباره بررسی کرد. در این راه برخی اقدامات که در کوران مبارزه با عجله و به گونه‌ای نامتعارف اتخاذ شده‌اند، باید تصحیح و یا حتا لغو شوند. برای مثال باید جمع‌آوری و ذ‌خیره‌ی انبوه اطلاعات ارتباطی را متوقف کرد.»
اطلاعات بیشتر و حفاظت بیشتر از اطلاعات
اغلب استدلالات حول و حوش تناسبی میان امنیت و حفاظت از اطلاعات دور می‌زنند. اما به نظر "دوکرکو" این دو موضوع در تقابل با یکدیگر نیستند. او می‌گوید: «از آنجایی‌که تهدیدات تغییر یافته‌اند، می‌بایست اطلاعات و داده‌های بیشتری را جمع‌آوری کرد.» به عقیده "دوکرکو" مشکل در اینجاست که افراد مظنون بیش از گذشته برای پلیس و سازمان‌های امنیتی ناشناخته هستند.
بدین دلیل باید سفرها، رفتار، خرید‌ها و مکالمات مشکوک را مورد بررسی قرار داد. مسئول مبارزه علیه تروریسم در اروپا می‌افزاید: «اما همزمان می‌بایست حفاظت از اطلاعات را نیز بهبود بخشید. ما باید در هر دو عرصه بیشتر کار کنیم.»
سمت و عنوان رسمی "دوکرکو" هماهنگ‌کننده مبارزه علیه تروریسم است. این بدین معناست که سیاست امنیتی همچنان در عرصه ملی مطرح است، اما نیاز به هماهنگی دارد. به نظر "دوکرکو" بر اساس قرارداد لیسبون اجرای برخی وظایفش سرانجام به ایجاد کمیسیونی مستقلی در اتحادیه اروپا منجر خواهد شد.
به نظر وی اما در آینده نیز موارد فراوانی وجود دارند که نیازمند هماهنگی هستند. این مسئول مبارزه علیه تروریسم می‌گوید: «زمانی‌که به این سمت منصوب شدم، هیچ‌کس درباره مدت کوتاه فعالیتم سخنی نگفت. بدین‌خاطر باید به انتظار آینده نشست.» به هر حال "ژیل دوکرکو" در حال حاضر واهمه‌ای از بیکار شدن ندارد.
کریستف هاسل‌باخ
SI/AJ