ابهام در مورد خط لوله‌ی صلح
۱۳۸۶ بهمن ۲۵, پنجشنبه
شبکه‌ای که قرار است گاز ایران را با پاکستان و از آن طریق به هند صادر کند خط لوله‌ی صلح نامیده شده است. به رغم این نامگذاری، مسائل مختلفی باعث شده دست یافتن به یک توافق نهایی بارها به تعویق بیفتد. لغو دیدار وزیران نفت سه کشور که قرار بود در هفته‌ی آخر بهمن ماه در تهران انجام شود بار دیگر شایعه‌ی انصراف هند از مشارکت در این طرح را قوت بخشیده است. در روزهای گذشته مقامات ایران در مورد سرنوشت این پروژه و امکان جایگزینی چین به جای هند نظرات متفاوتی ابراز داشته‌اند.
لغو مذاکرات
غلامحسین نوذری وزیر نفت جمهوری اسلامی، سیزدهم بهمن ماه، پس از بازگشت از اجلاس اوپک، در مورد آخرین وضعیت خط لوله صلح و روند مذاکرات به خبرنگاران گفته است، وزیران نفت هند و پاکستان، در فاصله زمانی ۲۵ تا ۲۷ بهمن ماه امسال برای شرکت در یک نشست سه جانبه به تهران سفر خواهند کرد. این نشست که قرار بود به دعوت ایران برگزار شود به دلایلی که رسما اعلام نشده لغو شد. پیشتر منابع خبری تاریخ‌های دیگری، از جمله ۲۲ بهمن ماه را نیز برای انجام این دیدار ذکر کرده بودند. ظاهرا لغو دیدار وزیران سه کشور به دلیل امتناع وزیر نفت هند از ادامه‌ی مذاکرات بوده است. او چند روز پیشتر دعوت همتای پاکستانی‌اش برای سفر به اسلام آباد را نیز نپذیرفته بود.
غیبت هندی‌ها
مقامات ارشد هند از تابستان سال جاری در هیچ مذاکره‌ی رسمی‌ای در مورد خط لوله‌ی صلح شرکت نکرده‌اند. این کشور بر سر تعرفه‌ی ترانزیت گاز ایران با پاکستان اختلاف دارد و مذاکره را به پس از برگزاری انتخابات در این کشور و مشخص شدن ترکیب دولت جدید در پاکستان موکول کرده است. به نظر بسیاری از کارشناسان فشارهای آمریکا را باید دلیل مهمتری برای تعلل هند در نهایی کردن قرارداد خرید گاز ایران تلقی کرد. جمهوری اسلامی ظاهرا به دلیل اهمیت استراتژیک این قرارداد در راه یافتن به بازار انرژی شبه قاره و نقش آن در اجرای سیاستی که «نکاه به شرق» خوانده می‌شود، تاکنون با تعلل‌های هند به مدارا رفتار کرده است. با این همه مقامات ایرانی بارها تاکید کرده‌اند این پروژه بدون مشارکت هند نیز اجرا خواهد شد. آبانماه امسال مقامات ایران و پاکستان پس از سه روز مذاکره‌ی فشرده و در غیاب هندی‌ها، متن نهایی قرارداد را برای امضاء آماده کردند.
ضرب‌الاجل ایران
روز سه شنبه، ۱۳ فوریه، یک منبع آگاه به روزنامه‌ی دیلی تایمز پاکستان گفته است در صورت عدم همکاری هند، این کشور قرارداد خود با ایران را پنجم اسفند ماه نهایی خواهد کرد. خبرگزاری فارس که این خبر را نقل کرده یک روز بعد، از قول محمد علی حسینی سخنگوی وزارت امور خارجه می‌نویسد «پروژه خط لوله صلح به هيچ وجه متوقف و يا با بن بست روبرو نخواهد شد.» به گزارش پرس تی وی حسینی که برای رایزنی با مقامات هند به دهلی‌نو سفر کرده بود در یک کنفرانس مطبوعاتی هشدار می‌دهد «زمان زيادي براي هند باقي نمانده است و اين كشور بايد هر چه زودتر تصميم نهايي خود در مورد مشاركت يا عدم مشاركت در پروژه انتقال گاز ايران به شبه قاره را اعلام كند.» بنا بر گزارش‌ها حسینی همچنین خبر ابراز تمایل چین به جایگزینی با هند در این پروژه را تایید کرده است.
احتمال جایگزینی چین به جای هند
احتمال تغییر مسیر خط لوله صلح و جایگزینی چین با هند موضوعی است که در روزهای اخیر بارها مطرح شده. این خبر نخستین بار از سوی منابع پاکستانی انتشار یافت و برخی از ناظران آن را به معنای اعلام انصراف هند تعبیر می‌کنند. با این همه ظاهرا جمهوری اسلامی امید به مشارکت هند را هنوز کاملا از دست نداده است. وزیر نفت عصر چهارشنبه، ۲۴ بهمن، در حاشیه‌ی نشست هیات دولت ضمن تایید ابراز علاقه‌ی چینی‌ها به شرکت در این پروژه، کناره‌گیری هند را تکذیب کرده است. به گفته‌ی نوذری «چینی‌ها نیز می‌توانند در کنار هندی‌ها در این پروژه حضور داشته باشند و این به معنای انصراف هندی‌ها نیست.» وزیر نفت، چین را هدف بعدی ایران در صادرات گاز به شرق عنوان می‌کند. اصرار جمهوری اسلامی در همکاری اقتصادی با هند همچنین تلاشی است برای کم‌اثر جلوه دادن فشارها و تحریم‌های کشورهای غربی، به ویژه آمریکا. در مورد این پروژه در داخل ایران نیز اختلاف‌هایی وجود دارد که از جمله به تغییر در تیم مذاکره کننده میان وزارتخانه‌های نفت و خارجه انجامیده است.