My Space، اگر خدا بخواهد!
۱۳۸۶ مرداد ۱۰, چهارشنبه
۷ سال از زمان راه اندازی "نت تسایتونگ"، نخستین روزنامه اینترنتی که روزانه در آلمان منتشر می‌شود، می‌گذرد. با یک نگاه گذرا به این سایت، همه چیز به نظرتان مشابه دیگر سایتهای خبری است، گزارشهایی با موضوعات متنوع از گوشه و کنار جهان؛ از سیاست، ورزش و اینترنت گرفته، تا خبرهای جنجالی ستارگان دنیای فیلم و موسیقی و حتی بخش پاورقی. اما چیزی که در این میان، شاید برای آلمانی‌ها عجیب و برای ایرانی‌ها قابل توجه باشد، چاپ شدن مقاله‌ای با نام "My Space ، ان‌شاءالله!" درنخستین روز ماه اوت در این روزنامه اینترنتی است.
واژه ترس برانگیز "آگاهی"
"چی؟ اینترنت در ایران؟ مگه در ایران اینترنت هم وجود دارد؟؟" این پرسش ثابتی است که گاهی شما به عنوان یک ایرانی در برخورد با دوستان آلمانی یا شاید بهتر باشد بگوییم غربی، بایستی به آن جواب دهید. برای بسیاری از غربیها تصور داشتن اینترنت در کشوری مثل ایران، کمی دور از ذهن است، زیرا تصویری که آنها از این کشور دارند، بیشتر از آنچه که مربوط به پیشرفت یا تکنولوژی باشد به ساختن نیروگاه‌های هسته‌ای باز می‌گردد.
اشتفان ویرنر، روزنامه‌نگار "نت تسایتونگ" در جدیدترین مقاله‌اش با عنوان "My Space ، ان‌شاءالله!" که در وب‌سایت این روزنامه الکترونیکی منتشر شده است، به زدودن این پیش‌داوری و همچنین عضویت زنان ایرانی در سایت My Space پرداخته و نوشته‌اش را با سخن گفتن از ترسی که رژیم ایران از دنیای آزاد اینترنت دارد، آغاز کرده است.
بنا بر گزارش سازمان "گزارشگران بدون مرز" ایران جزو سیزده کشوری است که به عنوان بزرگترین دشمنان اینترنت شناخته می‌شوند. ثبت کردن وب سایت‌ها و همچنین مجبور ساختن تمام آی اس پی‌ها (شرکت‌های عرضه کننده اینترنت) به فروش اینترنت با سرعتی کمتر از ۱۲۸ کیلو بایت در ثانیه، گام‌هایی است که حکومت ایران برای هرچه محدودتر کردن دسترسی کاربران به این دنیای مجازی بدون سانسور برداشته است.
فیلترینگ درایران، شامل حال بسیاری از سایتهای معروف اینترنتی مثل "یوتوب" و "My Space " شده است. اگر همه جوانان دنیا تنها با یک کلیلک قادر به دیدن صفحه اصلی یک چنین سایتهایی هستند، این کار برای جوانان ایرانی با دو کلیک امکان‌پذیر است، زیرا که اول باید از سد مانعی به نام "فیلتر" عبور کنند. "دور زدن فیلترینگ" و "فیلتر شکن" اصطلاحاتی هستند که سالهاست وارد ادبیات کامپیوتر در ایران شده‌اند و قدمتشان درست به اندازه طول عمر اینترنت در این کشور است. با وجود این، فیلترینگ هم نتوانسته باعث دور نگه داشتن جوانان ایرانی از گشتن در اینترنت و تبادل آزاد و بدون سانسور اطلاعات در بین آنها شود.
فقط کمی آزادی!
ویرنر می‌نویسد: «اگر می‌خواهید که در My Space با زنان ایرانی در سنین بین ۲۰ تا ۴۰ سال ایمیل رد و بدل کنید، در حال حاضر می‌توانید ۲۳۸۲ کاربر را در این سایت پیدا کنید. اگرچه این تعداد در مقایسه با کشورهای اروپای غربی کمتر است، اما نسبت به کشورهای دیگر مثل مراکش با ۱۹۸۳ کاربر، لبنان با ۱۸۹۰ کاربر و لیبی با ۲۰۹ کاربر قطعاً رقم بالایی است.»
بیشتر زنانی ایرانی عضو سایت My Space، ساکن پایتخت هستند. برای تعداد زیادی از آنها، اینترنت به منزله دنیایی است که در آن برای چندی می‌توانند قید و بندهایی را که در زندگی روزمر‌ه‌شان با آنها دست و پنجه نرم می‌کنند، از یاد ببرند.
ستاره ۲۵ ساله یکی از همین زنانی است که ویرنر در گزارشش ذکر کرده است. در تصویر پس‌زمینه پروفایل ستاره، عکس "جانی دپ" در نقش دزد دریایی فیلم "نفرین کارائیب" به چشم می‌خورد. ستاره نیز مثل بیشتر هم سن و سالانش است، با تمام علایق و سرگرمی‌هایی که همه در این سن دارند. برای او My Space فضایی خلاقانه است، که در آن می‌تواند به ایده‌هایش بال و پر دهد.
شاید برای بیشتر جوانان ایرانی همچون ستاره، تصور حضور در کلاسهای درس آمریکا یا اروپا دور از دسترس باشد، اما My Space یا بهتر است بگوییم اینترنت برای آنها این امکان را فراهم آورده است تا با سر زدن به وبلاگ‌ها یا سایتهای استادان دانشگاه چیزهای جدیدی را یاد بگیرند که تا پیش از این برایشان تصویری دور از ذهن بود.
جایی برای "خود" بودن
مواجه شدن زنان ایرانی با پیشداوری‌های کاربران غیر ایرانی، در این دنیای گسترده مجازی که همه از هر کجای دنیا عضو آن هستند، نکته دیگری است که ویرنر به آن پرداخته است. وی از قول ستاره می‌نویسد: «از من پرسیده‌اند: تو واقعاً توی تهران زندگی می‌کنی؟ شماها آن‌جا کامپیوتر هم دارید؟» ستاره یک چنین پرسشهایی را ناراحت کننده توصیف می‌کند. او یک بار ایمیلی را از یک سرباز آمریکایی واقع در کارولینای شمالی دریافت کرد که سرشار از ابراز خشم و تنفر به ایران و ایرانی‌ها بود. ستاره موفق شد از طریق اینترنت فرمانده آن پادگان را پیدا کند و برایش یک ایمیل بنویسد. یک جواب "بسیار دوستانه" از طرف فرمانده، چیزی بود که پس از مدتی به دست او رسید.
یافتن دوست‌هایی از کشورهای مختلف و برقراری ارتباط با آدمهایی از جنس دیگر، دلیل بیشتر زنان ایرانی برای عضویت در "My Space" است. آنان نه به دنبال مخالفت با رژیم و نه مبارزه با آن هستند. شاید برای این دسته از زنان این سایت، بیشتر از اینکه فضایی مجازی برای دوستی باشد، جایی است که در آن، بیشتر از هر وقت دیگر هرچند برای مدتی کوتاه، اجازه دارند تا "خودشان" باشند، رها از هر گونه قید و بند اجتماعی.