جنجال بر سر توافق احتمالی با عربستان در مورد حادثه منا
۱۳۹۸ مرداد ۲۱, دوشنبه
برادر غضنفر رکن آبادی، دیپلمات ایرانی و از کشته شدگان حادثه منا می‌گوید مسئولان جمهوری اسلامی در مذاکره با عربستان اتهام این کشور مبنی بر مقصر بودن زائران ایران در این حادثه را پذیرفته‌اند.
این حادثه در مراسم حج سال ۹۴ و در مناسک "رمی جمرات" در منطقه منا شهر مکه رخ داد و در جریان آن شمار زیادی از زائران کشته و مجروح شدند. آمار دقیق قربانیان منا که ازدحام حجاج علت آن اعلام شده مشخص نیست.
منابع رسمی عربستان تعداد قربانیان را کمتر از ۸۰۰ نفر اعلام کرده‌اند اما مسئولان ایران معتقدند با در نظر گرفتن آمار کشورهای مختلف این تعداد می‌تواند چند برابر باشد. بیشترین تلفات حادثه منا با ۴۶۴ کشته مربوط به ایران است.
مرتضی رکن‌آبادی، یکشنبه شب ۲۰ مرداد (۱۱ اوت) در برنامه تلویزیونی جهان‌آرا گفت: «مسئولان ما برای اینکه راه حج باز بشود سال گذشته در عربستان امضا دادند و پذیرفتند که مقصر فاجعه منا ایرانی‌ها بودند.»
گرچه کشته شدن شماری از زائران در مناسک رمی جمرات در سال‌های قبل هم رخ داده، حادثه سال ۹۴ مرگبارترین واقعه تاریخ حج خوانده می‌شود. عربستان بی‌توجهی زائران، به خصوص ایرانی‌ها به مقررات و مسیرهای مشخص شده برای رفت و آمد را دلیل اصلی ایجاد ازدحام عنوان می‌کند اما مسئولان جمهوری اسلامی بی‌کفایتی مسئولان محلی را عامل این فاجعه می‌دانند.
دویچه وله فارسی را در اینستاگرام دنبال کنید
حادثه منا مناسبات نادوستانه میان تهران و ریاض را تنش‌آلودتر از گذشته کرد و اختلاف‌ها را به جایی کشاند که سفر حج ایرانیان در سال ۹۵ لغو شد. در سال‌های اخیر و پس از مذاکرات طولانی میان دو طرف شرایط سفر زائران ایرانی به عربستان تا حدودی عادی شده است.
سخنان رکن‌آبادی درباره پذیرش مسئولیت حوادث منا توسط ایران موجی از انتقاد، به ویژه از وزارت خارجه جمهوری اسلامی را به دنبال داشت.
«نمایندگی ولی فقیه مسئول مذاکرات حج»
سایت "خبرآنلاین" در واکنش به این انتقادها می‌گوید با اطلاعاتی که به دست آورده، اگر مذاکراتی هم انجام شده باشد وزارت خارجه در آن نقشی نداشته و "حوزه نمایندگی ولی فقیه در امور حج و زیارت" (بعثه) مسئول و مجری مذاکرات بوده است.
به نوشته خبرآنلاین زمزمه و شایعه این مذاکرات از مدتی پیش در محافل سیاسی و رسانه‌ای به گوش می‌خورد اما "مسئولان بعثه" در مورد آن هیچ اظهار نظری نکرده‌اند.
علیرضا رحیمی، عضو کمیسیون امنیت ملی و سیاست خارجی مجلس نیز ۲۱ مرداد بدون این که اصل وجود مذاکرات را رد کند در یک پیام توئیتری نوشته است: «سازمان حج و بعثه مسئول مستقیم مذاکرات و توافقات حج در هر سال هستند.»
علی قاضی‌عسکر، نماینده پیشین ولی فقیه در امور حج و زیارت که پس از حدود چهار دهه اوایل امسال از این سمت کناره‌گیری کرد سخنان رکن‌آبادی در تلویزیون را "دروغ مسلم" خواند و به خبرگزاری ایسنا گفت: «در تفاهم‌نامه حج ایران و عربستان دقیقا ذکر شده است که مسئله منا باید روشن شود.»
خودداری از انتشار متن کامل توافق‌نامه؟
رکن‌آبادی در برنامه تلویزیونی جهان‌آرا گفته بود سخنانش در مورد حادثه منا با استناد به "اسناد و منابع موثق" بیان می‌شود. قاضی‌عسکر این ادعا را رد کرده و گفته است: «قطعا هیچ سندی ندارند. تفاهم‌نامه امضاشده در اختیار ما است و قطعا این حرف نادرست است. تفاهم‌نامه حج که بین ایران و عربستان امضا شده کاملا فکر شده امضا شده و ادعای مطرح‌شده درباره آن درست نیست.»
نماینده پیشین رهبر جمهوری اسلامی در امور حج و زیارت می‌گوید مسئولان عربستان اعلام کرده‌اند که بررسی پرونده حادثه منا هنوز خاتمه نیافته است. او سال ۹۶ گفته بود بیشتر مسائل مورد بحث با عربستان حل شده و یکی از مسائل باقیمانده که "برای ما بسیار مهم است" حادثه مناست که باید هر چه زودتر تکلیف آن روشن شود.
به کانال دویچه وله فارسی در تلگرام بپیوندید
قاضی‌عسکر دو سال پس از این سخنان از طرفی می‌گوید عربستان هنوز تحقیقات خود را خاتمه نداده و از طرف دیگر به نوعی تکلیف حادثه منا را "روشن شده" عنوان می‌کند.
او در حالی از وجود تفاهم‌نامه امضاشده با عربستان خبر می‌دهد که مسئولان امور حج و زیارت تا کنون از انتشار متن کامل این توافق‌نامه خودداری کرده و تنها به ذکر رئوس و بخش‌هایی از آن بسنده کرده‌اند. مرتضی رکن‌آبادی گفته درباره توافق‌ها میان ایران و عربستان "اطلاع دقیق" دارد و اگر نیاز باشد منبع خود را "به موقع" معرفی می‌کند.