۲۰ سال پس از انقلاب رومانی
۱۳۸۸ آبان ۲, شنبه
همه‌ی انقلاب‌های کشورهای اروپای شرقی دارای سه ویژگی بودند: ضد اتحاد شوروی، ضد رژیم حاکمه و ضد سیستم کمونیستی. اما در حالی که همه‌ی این انقلاب‌ها از جمهوری چک گرفته تا بلغارستان و جمهوری دمکراتیک آلمان شرقی صلح آمیز و بدون خون‌ریزی صورت گرفتند، انقلاب رومانی به خشونت کشیده شد.
جو نارضایتی
نارضایتی حاکم در بین مردم رومانی خود را با انتشار نامه‌ای از سوی شش کمونیست سابق به نمایش گذارد. این نامه‌ی انتقادی که یکی از امضا کنندگان آن کورنلیو مانسکو، رئیس سابق مجمع عمومی سازمان ملل بود، در روز ۱۰ مارس ۱۹۸۹ در روزنامه‌ی نیورک تایمز منتشر شد.
نویسنده این نامه سیلویو بروکان بود که رهبر ایدئولوژیک "جبهه‌ی نجات ملی" محسوب می‌شود. پیش از این نیز به هنگام کنگره‌ی چهاردهم حزب کمونیست رومانی، نامه‌ای از سوی همین جبهه منتشر شد که از اعضای کنگره خواسته بود نیکلای چائوشسکو، رهبر حزب را از کار برکنار کنند.
نقش ناآرامی‌های تیمیسوآرا
آتش انقلاب رومانی در شهر کوچک مرزی، تيمیسوآرا برافروخته شد. این شهر قبلا هم شاهد ناآرامی‌هائی بود که توسط نیروهای امنیتی سریعا در نطفه خفه شد. در اين شهر، لاسلو توکس، کشيش وابسته به کليسای رفرمیستی مجارستان روز ۱۰ دسامبر سال ۱۹۸۹، زير فشار مسوولان حکومت کمونيستی اعلام کرد که ناگزير به مهاجرت است.
او ماموران امنيتی را به نفوذ در کليسا و به مداخله در امور دينی و معنوی متهم کرده بود. این کشيش گمنام می‌گفت:« مردمی که در نخستين ساعات گرد آمدند از اعضا کليسای خود ما بودند، اما بعد، ساعت به ساعت بسياری از مردم شهر فارغ از باپتيست، ارتدکس، مجار و کاتوليک بودنشان و فارغ از کيش و آيين و مليت‌اشان به ما پيوستند».
روز بعد مسئولان حکومتی از جمله شهردار، به کليسای کشيش توکس آمدند و از اجتماع‌کنندگان خواستند که پراکنده شوند. معترضان، آنان را هو کردند و تمامی راه‌های مجاور کليسا را بستند. آنها فرياد می‌زدند: آزادی! آزادی!
به گفته‌ی لاسلو توکس، مردم انگيزه‌ی اوليه‌ی اعتراض‌شان را از ياد برده و دیگر خواستار سرنگونی نظام بودند.
انقلاب در رومانی، چائوشسکو در تهران
در حالی که ساعت ۱۰ صبح روز ۱۷ دسامبر سال ۱۹۸۹ ژنرال استانکولسکو در شهر تیمیسوآرا وضعیت فوق‌العاده اعلام کرد، نیکلای چائوشسکو رهبر رومانی در تهران در حال نهادن دسته گل بر مزار آیت‌الله خمینی بود.
در همان روز ارتش و نیروهای سازمان امنیت، سکوریتا، بر روی مردم در تیمیسوآرا آتش گشودند که ۵۸ نفر کشته و ۹۲ نفر زخمی شدند. روز ۱۹ دسامبر وقتی چائوشسکو از تهران بازگشت در پیامی تلویزیونی ناآرامی‌ها را کار عوامل و جاسوسان خارجی دانست.
دو روز بعد ۱۵ قطار با ۲۰ هزار نفر از اعضای "گارد وطن" که از طرفداران چائوشسکو محسوب می‌شدند، مسلح به چماق و میله‌های آهنی بسوی شهر تیمیسوآرا روانه شدند. به آنها گفته شده بود که "مجارها کنترل شهر را برعهده گرفته‌اند". وقتی که آنها در مرکز شهر با ۱۵۰ هزار تظاهر کننده روبرو شدند، در پایان آن روز با این خبر به شهر‌های خود بازگشتند که "دولت فریب‌شان داده است".
آرام باشید، آرام باشید!
در همین روز در حالی که ۱۱۰ هزار نفر در مرکز شهر بخارست جمع شده بودند، چائوشسکو خطاب به آنان مثل همیشه از پیشرفت‌های سوسیالیستی سخن راند. در حالی که در آغاز مردم عکس العملی نسبت به این سخنان از خود نشان ندادند، ناگهان جو تغییر کرد و او با هو کردن های مردم و شعار "مرگ بر دیکتاتور" روبرو شد.
او که بهت زده شده بود، بدون هیچ برنامه‌‌ی از پیش تعیین شده‌ای نخست ۱۰۰ لی بر حقوق کارگران افزود. همسر چائوشسکو، النا که در کنارش ایستاده بود به کمک‌اش شتافت و به او گفت:« با مردم صحبت کن، با مردم صحبت کن". چائوشسکو نیز در عکس‌العمل به وضعیت در میدان به مردم می‌گفت:«آرام باشید، آرام باشید.»
در روز ۲۲ دسامبر چائوشسکو در نشست کمیته‌ی مرکزی خبر "خودکشی" وزیر دفاع که "خیانت‌اش برملا شده بود" را به اطلاع اعضا رساند. حوالی ساعت نه و نیم صبح مرکز بخارست مملو از تظاهرکنندگان شده بود.
ساعت ۱۰ صبح تلویزیون وضعیت فوق‌العاده برای کشور اعلام کرد. ساعت ۱۱ و ۲۰ دقیقه هلی‌کوپتری بر بام کاخ ریاست جمهوری نشست و در حالی که مردم به درون ساختمان رخنه کرده بودند، چائوشسکو و همسرش موفق به فرار شدند.
ساعت ۱۳ رادیو و تلویزیون به دست مردم افتاد و میرسا دنیسکو شاعری که در حبس خانگی بسر می‌برد در یک سخنرانی خبر فرار دیکتاتور را داد. یک ساعت بعد ایون ایلسکو خبر تشکیل "جبهه نجات ملی" را اعلام کرد.
فرار و اعدام چائوشسکو
سرگرد مالوتان خلبان هلی‌کوپتری که چائوشسکو و همسرش با آن موفق به فرار شدند، پس از اینکه آگاه شد در پایتخت انقلاب شده است، آنها را به بهانه اینکه بزودی مورد حمله پدافند هوائی قرار خواهند گرفت، در نزدیکی اتوبان شماره هفت پیاده می‌کند.
محافظان چائوشسکو جلوی دو اتومبیل را می‌گیرند. راننده یک اتومبیل که دوچرخه ساز است به آنها اطمینان می‌دهد که مرکز دفع آفات نباتی مخفیگاه خوبی برای آنها خواهد بود. رئیس اداره در انبار را قفل می‌زند و به پلیس اطلاع می‌دهد.
پس از آن نیروهای ارتش به فرماندهی افسری به نام دینو، چائوشسکو و همسرش را به پادگان تارگوویستر منتقل می‌کنند.
مدتی بعد هم سرگرد مالوتان خلبان هلی‌کوپتر و هم دینو بطور نامعلومی فوت می‌کنند.
در روز ۲۴ دسامبر "جبهه‌ی نجات" تصمیم به محاکمه چائوشسکو می‌گیرد. فردای آن روز دادگاه نظامی تشکیل و چائوشسکو در آن به اعدام محکوم می‌شود. ساعت ۳ بعد ازظهر همان روز حکم به اجرا درمی‌آید و دو روز بعد فیلم اجرای حکم از تلویزیون پخش می‌شود.
بحث همچنان ادامه دارد
پس از گذشت ۲۰ سال، بحث در مورد پیش زمینه‌ها و نتایج انقلاب در رومانی همچنان ادامه دارد. "جبهه نجات" و طرفدارانش بر خودجوش بودن جنبش مردم تاکید دارند. در حالی که برخی با تکیه بر تئوری توطئه، انقلاب رومانی را ناشی از توطئه‌ی جناحی از اعضای رده‌ی بالای حزب کمونیست می‌دانند.