پایتخت آلمان، میزبان نخستین نمایش "گنجینه‌ای از تهران"
۱۳۹۵ شهریور ۱۷, چهارشنبه
نمایش مجموعه‌ای از آثار هنر مدرن موزه هنرهای معاصر تهران در برلین یک رویداد فرهنگی و در عین حال سیاسی است. آثار این مجموعه به مدت ۴۰ سال از دسترس دوستداران هنر دور نگه داشته شده بود. این مجموعه باارزش در روزها‌ی ۴ دسامبر ۲۰۱۶ تا ۲۶ فوریه ۲۰۱۷ (برابر با ۱۴ آذر تا ۸ اسفند ماه) در برلین به معرض نمایش گذاشته خواهد شد. پیش‌فروش اینترنتی بلیت‌های این نمایشگاه اما اکنون در جریان است.
روزنامه‌ی آلمانی "زوددویچه" در گزارشی تحت عنوان "گنجینه‌ای از تهران" به مجموعه آثار هنری غربی که در اختیار موزه‌ی هنرهای معاصر تهران است، اشاره کرده و می‌نویسد که بسیاری از موزههای جهان می‌توانستند با داشتن چنین مجموعه باارزشی به خود افتخار کنند.
بیشتر بخوانید: نمایشگاه گنجینه هنر مدرن موزه تهران در برلین
هرمان پارتسینگر، رئیس "بنیاد میراث فرهنگی پروس" در مصاحبه با دویچه‌وله درباره نمایش این آثار در برلین می‌گوید: «این مجموعه باارزش‌ترین مجموعه هنر قرن بیستم خارج از مرزهای اروپا و آمریکای شمالی است.»
در میان این آثار کارهای کلود مونه، ماکس ارنست و جکسون پولاک به چشم می‌خورند. فرح دیبا، همسر محمدرضا پهلوی در دهه‌ی ۷۰ میلادی دستور خرید این آثار هنری را برای موزههای تهران صادر کرده بود.
از نظر هرمان پارتسینگر این‌که پس از این همه سال آلمان به عنوان اولین کشور غربی موفق به جلب رضایت مسئولین تهران برای نمایش این آثار شد، نتیجه تلاش‌های فرانک‌والتر اشتاین‌مایر، وزیر امور خارجه آلمان و مونیکا گروترز، وزیر فرهنگ آلمان است. بلافاصله پس از امضای توافقنامه اتمی ایران و قدرت‌های ۱+۵ اشتاین‌مایر مذاکرات درباره نمایش این آثار در برلین را آغاز کرد. این آثار پس از برلین به موزه ملی هنر قرن ۲۱ (MAXXI-Museum) در رم منتقل خواهند شد.
موانع بلند سیاسی
پروژه این نمایشگاه در همان گام‌های اولیه نیز به دلایل سیاسی در آستانه شکست قرار گرفته بود. مجید ملانوروزی، مدیر موزه هنرهای معاصر تهران کسی بود که جایزه برندگان مسابقه کاریکاتور هولوکاست را به دست آنها داده بود. با اجرای این مسابقه برای طرف آلمانی امکان پیگیری برگزاری نمایشگاه در واقع از بین رفته بود.
اشتاین‌مایر از مسابقه کاریکاتور هولوکاست به شدت انتقاد کرده بود. پارتسینگر، رئیس بنیاد میراث فرهنگی پروس هم در یک نامه به تهران اعلام کرد که با کسانی که هولوکاست را انکار می‌کنند، همکاری نخواهند کرد.
تهران در واکنش به این انتقادات در یک کنفرانس خبری اعلام کرد که مسئولیت برگزاری نمایشگاه گنجینه موزه هنرهای معاصر را از این پس علی مرادخانی، معاون امور هنری وزارت فرهنگ که در سلسله مراتب اداری جایگاه بالاتری از ملانوروزی دارد، برعهده خواهد داشت.
از نگاه مقامات آلمانی این تصمیم واکنش روشنی به انتقادات آنها و اقدامی جلوگیری از شکست در برگزاری این نمایشگاه بود. اطلاعات مربوط به تصمیم‌گیری‌های مطرح‌شده در اطلاعیه مطبوعاتی بنیاد میراث فرهنگی پروس به چشم نمی‌خورد، اما در پاسخ به درخواست دویچه‌وله و در یک کنفرانس خبری با حضور پارتسینگر رئیس این بنیاد، اووه کیتل‌من مدیر گالری ملی برلین و یوهانس ابرت، دبیرکل انستیتوی گوته جزئیات این رویدادها مطرح شد.
کیفیت بالای آثار گنجینه
انتخاب آثار این نمایشگاه با همکاری طرف ایرانی و گالری ملی آلمان صورت گرفته است. کیتل‌من، مدیر این گالری در این‌باره گفته است: «در نهایت هر آن‌چه را که می‌خواستیم، دریافت کردیم.» در مجموع ۳۰ اثر از هنرمندان اروپایی و آمریکایی قرن بیستم و ۳۰ اثر از نقاشان ایرانی دهه ۶۰ و ۷۰ میلادی برای این نمایشگاه برگزیده شده‌اند. در این میان از هنرمندانی چون فرامرز پیلارام و بهجت صدر نام برده شده است. آثار شش زن هنرمند ایرانی نیز به این مجموعه راه یافته‌اند.
انستیتو گوته در تهران که زیر نظارت سفارت آلمان فعالیت می‌کند، مسئولیت همراهی و انتقال این آثار را بر عهده دارد. یوهانس ابرت، دبیرکل این موسسه در این‌باره خاطرنشان می‌سازد: «هدف ما تنها نمایش این آثار نیست، بلکه ما می‌خواهیم ابعاد اجتماعی، سیاسی و فرهنگی این رویداد را نیز برجسته کنیم.» به همین منظور از نویسندگان و فیلم‌سازان ایرانی منتقد حکومت نیز در چارچوب این نمایشگاه دعوت شده است.
چنین پروژه‌های هنری جسورانه و در عین حال پرخطر‌اند، اما برگزارکنندگان در برلین امیدوارند که این حرکت پیام مثبتی برای مردم ایران باشد و این آثار در ایران نیز به زودی در دسترس علاقمندان قرار گیرند.