هشدار عراق به شرکت‌های خارجی درباره معاملات نفتی با اربیل
۱۳۹۶ مهر ۲۷, پنجشنبه
جبار علی اللعیبی، وزیر نفت عراق، روز پنجشنبه (۱۹ اکتبر/ ۲۷ مهر) با صدور بیانیه‌ای اقدام "برخی شرکت‌های خارجی" در امضای قراردادهای نفتی در این کشور را بدون اطلاع دولت مرکزی و وزارت نفت عراق، "غیرمسئولانه" و "دخالت آشکار" در امور داخلی کشورش خواند.
وزیر نفت عراق تأکید کرد که اختیار قانونی برای امضای قرارداد و توافق‌نامه در حوزه‌های نفتی و گازی این کشور تنها در انحصار دولت مرکزی و وزارتخانه تحت امر اوست. اللعیبی هشدار داد که چنین توافق‌ها و قراردادهایی برای دولت فدرال "غیرقانونی و غیرالزام‌آور" بوده و حق اقدامات حقوقی داخلی و بین‌المللی برای بغداد محفوظ خواهد بود.
به کانال دویچه وله فارسی در تلگرام بپیوندید
قراردادی درازمدت
شرکت دولتی "روس‌نفت" روسیه، با وجود اوج‌گیری مناقشه میان دولت مرکزی و دولت محلی کردستان بر سر "همه‌پرسی استقلال"، روز گذشته اعلام کرد که یک قرارداد هنگفت نفتی را با دولت محلی اقلیم کردستان امضا کرده است. این قرارداد بر سر اکتشاف و تولید در ۵ بلوک نفتی این منطقه بسته شده است.
قرار است تولید آزمایشی نفت در این مناطق سال ۲۰۱۸ میلادی آغاز شود. طبق برآوردها، از این ۵ بلوک نفتی حدود ۶۷۰ میلیون بشکه نفت استخراج خواهد شد. طبق این قرارداد دوجانبه، "روس‌نفت" هزینه‌های مراحل مختلف پروژه‌ها را بالغ بر ۴۰۰ میلیون دلار تقبل خواهد کرد.
به گزارش رویترز، پیش‌بینی می‌شود که این شرکت دولتی روسی بتواند ۲۰۰ میلیون دلار از هزینه‌های خود را از راه فروش نفت این منطقه دریافت کند. طبق همین گزارش، اقلیم کردستان عراق و "روس‌نفت" بر سر پروژه‌های دیگری، از جمله تکمیل توسعه میدان‌های نفتی در سال ۲۰۲۱ میلادی، به توافق رسیده‌اند.
سرمایه‌گذاری‌های فزاینده روسیه در اقلیم
معاملات نفتی و گازی روسیه با اقلیم کردستان بی‌سابقه نیست. حدود یک ماه پیش نیز مسئولان "روس‌نفت" از همکاری‌های گسترده خود با اقلیم برای ساخت خط لوله‌ای جهت انتقال گاز طبیعی از منطقه کردستان عراق به سمت ترکیه و اروپا خبر داده بودند. همان زمان اعلام شده بود که با احداث این خط لوله، کردستان عراق می‌تواند به یکی از بزرگ‌ترین صادرکنندگان گاز به ترکیه و اروپا بدل شود.
دولت محلی کردستان عراق از سال ۲۰۱۴ و مستقل از دولت مرکزی این کشور، اقدام به صدور نفت کرده است. شرکت روسی "روس‌نفت" نیز در سال جاری به جمع خریداران نفت کردستان عراق پیوسته است؛ معاملاتی که برای دولت خودمختار کردستان عراق صدها میلیون دلار درآمد ارزی داشته و دارد.
علاوه بر این، شرکت "روس‌نفت" از تصمیم خود برای گسترش دامنه فعالیت و سرمایه‌گذاری در کردستان عراق خبر داده بود. این شرکت ابراز تمایل کرده بود که تامین هزینه احداث خط لوله انتقال گاز به ترکیه و اروپا را تقبل کند. هزینه این پروژه بالغ بر یک میلیارد دلار تخمین زده شده است.
روسیه در جریان مناقشه دولت مرکزی عراق و اقلیم کردستان بر سر "همه‌پرسی استقلال" موضعی خویشتندارانه گرفت و از مخالفت یا موافقت آشکار رسمی با آن پرهیز کرد. اربیل سکوت مسکو را به رضایت تعبیر کرده است.
حضور کردها در یک میدان نفتی کرکوک؟
وزارت نفت عراق دو روز پیش، در پی ورود ارتش و شبه‌نظامیان شیعه‌ی مورد حمایت ایران به کرکوک، اعلام کرد که کنترل تمام میدان‌های نفتی این شهر را در دست گرفته است.
اما خبرگزاری رویترز روز پنجشنبه با استناد به اظهارات یکی از فرماندهان نیروی پیشمرگه در گفت‌وگو با شبکه تلویزیونی "روداو" از اربیل، گزارش داد که کردها هنوز میدان نفتی خورمله واقع در شمال غربی کرکوک را در کنترل خود دارند.
کانون اختلافات دولت مرکزی عراق با اقلیم کردستان بر سر همه‌پرسی، در کرکوک متمرکز شده است. این استان موقعیتی ویژه دارد؛ یعنی نه در چارچوب خاک اقلیم کردستان تعریف شده و نه تا دوشنبه گذشته دولت مرکزی بر آن تسلط کامل داشته است.
کرکوک ترکیبی ناهمگون از کردها، عرب‌ها و ترکمن‌ها دارد که هر یک خود را مالک آن می‌دانند. کردها در این میان حق بیشتری برای خود قائل‌اند و این شهر نفت‌خیز را "قلب کردستان" می‌خوانند. ترکیب ویژه قومی، در کنار وجود ۴۰ درصد نفت عراق در این استان، کرکوک را به محل منازعه اربیل و بغداد تبدیل کرده است.
از سال ۲۰۰۵ میلادی و طبق ماده ۱۴۰ قانون اساسی عراق، قرار بوده یک همه‌پرسی با نظارت سازمان ملل سرنوشت کرکوک را تعیین و حقوق کردها و دولت مرکزی را در این شهر روشن کند. این همه‌پرسی اما تا به حال عملی نشده است. بعد از محاصره کرکوک توسط داعش در ۳ سال پیش، پیشمرگه‌های کرد موفق شدند کنترل شهر را در دست بگیرند.
سپس در روز ۱۶ اکتبر (۲۴ مهر) در پی پیشروی ارتش عراق و شبه‌نظامیان موسوم به حشد شعبی (بسیج مردمی) در کرکوک، دولت مرکزی مجددا کنترل این شهر نفت‌خیز را به دست گرفت.
همه‌پرسی مناقشه‌برانگیز استقلال کردستان عراق روز ۲۵ سپتامبر (سوم مهر) در سه استان اربیل، سلیمانیه و دهوک، به اضافه "مناطق مورد مناقشه" با بغداد از جمله کرکوک، برگزار شد. حدود ۷۲ درصد از بیش از ۵ میلیون و ۲۰۰ هزار واجد شرایط ، در این همه‌پرسی شرکت کردند و بیش از ۹۳ درصد از آنان به "استقلال" کردستان عراق رأی مثبت دادند.